STARA KOPERNIA /Küpper/

Wieś położona w gminie Żagań powiatu żagańskiego. Pierwsza wzmianka o wsi leżącej w powiecie żagańskim pojawia się w roku 1273. W 1284 roku książę żagański Przemko sprzedaje część ziemi we wsi rycerzowi Rudigerowi. Bardzo wcześnie doszło do podziału wsi na część górną, środkową i dolną.

Stara Kopernia- palac II

Stara Kopernia- dwór BolkaStara Kopernia Górna 1933, lubuskie

STARA KOPERNIA GÓRNA

Posiadaczem ziemskim we wsi jest rodzina von Woressin(von Wurzen), od której w roku 1337 zakupu ziemi dokonuje opat zakonu augustianów z Żagania. W 1355 roku wzmiankowana rodzina von Woressin a w latach 1341-81 należała również do rodu von Ko(e)lbichen, których grunty zakupił kościół i posiadał je do sekularyzacji dóbr, do 1810 roku. W 1465 roku dobra książęce, później przejęte przez rodzinę von Rothenburg(1465). W latach 1477-1620/23 majątek jest własnością rodu von Knobelsdorff z Siecieborzyc. Później częste zmiany właścicieli. Wymienia się rodziny: von Glich i Milzig(1623), von Dreyling z Dziwiszowa(1630), von Schӧnborn z Cisowa(1660), baron von Garnier(1670). Do 1797 roku właściciele części górnej wsi byli również posiadaczami majątku V w Jeleninie. A były to rodziny: von Garnier, von Neumann, von Franckenberg. Nadal duża rotacja właścicieli majątku. Wymienia się: Pani von Duirr(1797), Uttech(1817), von Boss(1858), von Losinsky(1869), Vater(1873), Stephan(1874), Strauss(1876), Vater(1877), Elgner(1877), Brӓuer z Wrocławia(1877), Dr.med.Berndt(1877), Unger z Drezna(1878), Lehmann z Wrocławia(1879), Jencke(1881), Koblitz z Gӧrlitz(1886), von Bolko(1887-1940).

Stara Kopernia- palac I

Stara Kopernia Środkowa 1933, lubuskie

STARA KOPERNIA ŚRODKOWA

W 1411 wymieniany jest Johann von Rackel, który wcześniej zakupił ziemię od Petera von Temritz, którego rodzina  posiadała dobra już w 1342 roku. Ród von Rackel posiadał dobra do 1628 roku. Z tego rodu wymieniany Franz von Rackel. W 1628 roku dobra w posiadaniu księcia żagańskiego Albrechta von Wallenstein, który część tych gruntów przekazał żagańskim jezuitom. W 1776 roku majątek administrowany przez instytucję szkolną, w 1787 roku jest własnością rodziny Neumann z Dzietrzychowic ale w tym samym roku dobra przejmuje rodzina von Franckenberg. W 1797 roku dobra są w posiadaniu Pani von Duirr, od 1805 roku do rodziny Priever. Posiadają dobra do 1888 roku, kiedy zakupuje je rodzina Mietzner. Od 1897 roku majątek w rękach wdowy. Od 1934 roku jej córki Pani Feigs.

STARA KOPERNIA DOLNA

W latach 1439-45 część majątku była w posiadaniu rodu von Knobelsdorff z Jelenina, część w 1439 roku należała do rodu von Promnitz również z Jelenina. Część majątku była w posiadaniu rodziny von Marrach, którą w roku 1494 sprzedali braciom von Promnitz z Dzietrzychowic. Ta część majątku była w posiadaniu właścicieli majątku w Dzietrzychowicach. A byli to: von Promnitz, von Reuss und Plauen, Neumann). Później tą część w 1845 roku posiadała rodzina von zu Dohna-Schlodien z Chich-wymieniony Fabian, zmarły w 1871 roku, von Diebitsch z Chich w 1883 roku, von Pannwitz z Głogowa w 1892 roku, kupiec Goldmann z Wrocławia w 1900 roku, rodzina Kaergel w latach 1903-1940. Druga część tego majątku od 1573 roku posiadała właścicieli Chotkowa. A byli to: von Promnitz, von Kӧnigsfeld, von Schӧnaich, von zu Dohna, von der Schulenburg, von Tschirnhaus, von Redern, von Proskau, miasto Szprotawa. Część okolicznych lasów w latach 1508-16 należała do rodu von Nechern.

Prawdopodobnie w XIV wieku rodzina von Rackel wybudowała dwór obronny , którego ślady znajdują się w południowo-wschodniej części wsi, po lewej stronie drogi idąc do Janowca.

Stara Kopernia 1933, lubuskie

CZERNA /Tzscheeren,Grunau/

Wieś położona w gminie Tuplice powiatu żarskiego. Początki wsi sięgają średniowiecza , w tym czasie należała do Państwa Stanowego Żary-Trzebiel. Wymieniona w 1527 roku(Tzheren). Należała do rodów: von Wiedebach(1527, 1598, 1622), von Bünau(1686-1750- wymieniony Heinrich von Bünau. Byli budowniczymi nieistniejące dworu, na ścianie której był herb von Bünau i D. von Promnitz z datą budowy 1736. W 1646 wymieniony porucznik Rudolf von Bünau.), von Zeschau(w 1790 wymieniony Adolf von Zeschau), von Rabenau(1810), von Orbky(1828-Orbkysche Kreditmasse), Zachamnn(1841, 1850). W 1857 roku wymienia się jako właścicieli rodzinę Neugebauer. W 1879 roku właścicielem dóbr był Carl Franz Louis Beck a majątek liczył 1056,19 ha gruntów. W 1903 roku rodzinę Schlegel, w 1929- rodzinę Waitz. Jako właściciel majątku wymienia się również rodzinę Zachmann. 

Czerna założenie dworskie, Żary Dębinka

Czerna- dwor

Czerna dwórZAŁOŻENIE DWORSKO-FOLWARCZNE

Jeszcze niedawno pozostałością po założeniu była oficyna dworska z XVIII wieku. Obecnie nie istnieje.

Czerna Dębinka 1925, lubuskie

TURSK /Tauerzig/

Wieś położona w gminie Sulęcin powiatu sulęcińskiego. Początki wsi sięgają XIII wieku. Wielokrotnie wymieniana jako: Turzic, Turtzk, Thurczigk, Turtzigt, Taurzigk, po raz pierwszy wymieniona w 1350 roku, kiedy należała do zakonu joannitów. Wcześniej własność rodu von Klepzig. W 1461 roku lenno posiadał von Thierbach. W spisie z 1718/19 roku wzmiankowany majątek należący do joannitów z Łagowa. Po sekularyzacji dóbr kościelnych w 1810 roku własność państwa pruskiego. Na początku XIX wieku dobra wchodzą w skład majątku w Łagowie. W 1840 roku dobra zakupuje Gottlob Friedrich Roestel. W 1879 roku majątek należący do rodziny Roestel liczył 264,80 ha gruntów. W 1907 roku dobra w posiadaniu kapitana Bertholda Lich i liczyły 340 ha gruntów.  Na początku XX wieku należał do rodziny Schultz. W 1914 roku majątek o powierzchni 340ha należał do Curta Augusta Lehmann. w drugiej dekadzie XX wieku dobra są w rękach rodziny Schwedler. W 1929 roku majątek Günthera Schwedler obejmował 355ha. Dodatkowo mowa o folwarku należącym do Oskara Knothe(96ha) i drugim majątku należącym do Paula Schnetzke(60ha).

ZESPÓŁ DWORSKI

We wsi istniał niewielki majątek z dworem. Obecnie na terenie byłego majątku położony budynki Domu Pomocy Społecznej. Dwór znacznie przebudowany i zaadoptowany na potrzeby Domu Pomocy Społecznej.

Tursk- dwor

tursk-1902-lubuskie

WIELOWIEŚ /Langenphul/

Wieś położona w gminie Sulęcin powiatu sulęcińskiego. Początki wsi sięgają połowy XIII wieku. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1303r.(Langopol) oraz wielokrotnie w latach: 1412(Langenpfuhl), 1434(Langpol), 1435(Lampul), 1497(Langfol, Langffol), 1500(Langenpfuel), 1510(Lankpul), 1520(Lanskful), 1563(Langwvl), 1564(Lankphol), 1577(Langfeld), 1580(Langfuld). Należała w tym czasie do zakonu templariuszy. Później wieś przeszła na własność joannitów łagowskich. Wg spisu z 1718/19 roku własność joannitów z Łagowa. Po sekularyzacji dóbr kościelnych majątek przejmuje państwo pruskie. We wsi niewielki majątek z dworem należący w XX wieku do rodziny Vollmar– wymieniony Karl Vollmar. W 1914  i 1929 roku majątek obejmował 158ha i należał do Karla Vollmar. W 1929 roku we wsi dwa większe gospodarstwa należące do: Otto Hennig(82ha), Georga Noske(46ha).

Wielowies- dwor2

wielowies-dwor

 

 

 

 

 

wielowies-1902-lubuskie

BRONOWICE /Braunsdorf/

HISTORIA WSI

Wieś położona w gminie Trzebiel powiatu żarskiego. Po raz pierwszy wymieniona w roku 1366, w dokumencie księcia świdnicko-jaworskiego Bolka II. Pierwszym znanym właścicielem wsi był wymieniony w w/w dokumencie Heinrich von Kittlitz. Od 1552 do 1945 roku Bronowice należały do dóbr mużakowskich. Od 1447 roku właścicielem wsi zostaje rodzina von Biberstein. W 1551 roku wieś w rękach książęcego rodu von Schönaich. Od 1607 roku właścicielem wsi zostaje hrabia von Callenberg. Od 1798 roku przez małżeństwo hrabianki Clementine von Callenberg z Erdmannem von Pückler do 1845 roku dobra mużakowskie  są w rękach rodu von Pückler-Muskau. Z powodu kłopotów finansowych sprzedają dobra hrabiom von Hatzfeld-Weissweiler, von Hatzfeld-Schönstein i von Nostitz. Od nich dobra nabył w roku 1846 książę Wilhelm Friedrich Karl von Oranien-Nassau. Od 1883 roku wieś jest w posiadaniu hrabiego Traugott Heinrich von Arnim-Muskau i w posiadaniu rodziny von Arnim pozostaje do 1945 roku.

Kittlitz

Biberstein (3)

Schoenaich książęCallenbergPuckler graff (2)Hatzfeld-Trachenberg hrabia (2)Nostitz (9)

 

 

 

 

Nassau Uranien

Arnim II

Bronowice- zalozenie dworskie

ZAŁOŻENIE DWORSKO-FOLWARCZNE
Pozostałością po założeniu są: reszki parku krajobrazowego, budynek gospodarczy, fundamenty dworu ze schodami do niego prowadzącymi.

Bronowice 1919, lubuskie

ŻARKI WIELKIE /Gross Sarchen/

ZAMEK

Żarki Wielkie- ruiny zamku
Zamek zbudowany w 1 połowie XIV wieku, od końca XVIII wieku pozostaje w ruinie. Murowany z cegły, założony na rzucie prostokąta. Zachowane są mury obwodowe do wysokości 3-6 m.
Nie zachowały się przekazy źródłowe dotyczące budowy wieży rycerskiej. Były gniazdem lokalnego feudała. W 1353 roku należała do dominium Przewóz, którego właścicielem był ród von Hackeborn. Jako lennik rodu von Hackebornów w 1399 roku wymieniany jest Witzman von Kamenz. W latach 1402-1552 należała do rodu von Biberstein z Żar, później część była w rękach Fabiana von Schonaich, część należała do dominium żarskiego, którego lennikiem był w roku 1587 Jerzy von Lossow. W roku 1602 wieś należała do włości mużakowskich, podległych Trzebielowi.
Prawdopodobnie zamek zbudowany przez rodzinę von Hackeborn, zwany w XV wieku „Czerwonym domem” był w tym okresie schronieniem dla mieszkańców, ale również dla awanturników i rycerzy-rozbójników. W latach 1434 i 1436 zaatakowany i niszczony przez władców księstw głogowskiego i żagańskiego powoli traci swoją funkcję obronną i popada w ruinę.

DWÓR

Żarki Wielkie- dwór i fabryka papieru M.Wenzel, Breslau,1900r.

Nic nie wiemy o posiadłości właściciela fabryki. Na pocztówce widoczny dwór z zabudowaniami zakładu.

St.Kowalski 1987, s.288
Zamki, dwory i pałace województwa lubuskiego- Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków, Zielona Góra 2007, 346-347

ŻABICE /Säpzig/

Wieś położona w gminie Górzyca powiatu słubickiego. We wsi dwór(ul.Cmentarna 3) – pozostałość po majątku ziemskim. Na przełomie XIX/XX wieku dobra należały do rodziny Fuchs- wymieniony Heinrich Fuchs(1903). Później majątek jest w posiadaniu rodziny Rӧders- wymieniony Walter Rӧders(1929).

We wsi Fort Żabice z lat 1887-1890. Jeden z 4 fortów twierdzy Kostrzyn.

zabice-1892-lubuskie

ZŁOTNIK /Reinswalde/

Wieś położona w gminie Żary powiatu żarskiego po raz pierwszy wymieniona w roku 1336(Reynoldeswalde). Na przełomie XIV-XV wieku dobra we wsi posiadali bracia von Gebelzig(1381 Reynniswalde). Wieś w tym czasie należała do rodu von Biberstein, od których w roku 1431 roku część ziemi zakupili bracia von Rackwitz a w 1450 von Knobelsdorff. W 1456 część gruntów w rękach Hansa Dreckler. W 1490 należała do książąt saskich. Od 1512 roku ponownie w posiadaniu rodu von Biberstein.

Dawny dwór sołtysi zbudowany w roku 1534, gotycko-renesansowy. Murowany z kamienia, dwukondygnacyjny, założony na planie prostokąta. Wnętrza piwnic nakryte sklepieniami kolebkowymi. Nad częścią pomieszczeń parteru sklepienia kolebkowo-krzyżowe, w sali strop belkowany, wsparty na słupie o ozdobnej głowicy. Zachowany gotycki, ceglany portal do piwnicy, portal kamienny w parterze oraz piaskowcowe obramienia okien, a w jednym z nich ozdobna krata i wyryta w piaskowcu data budowy.

Złotnik 1924, lubuskie

ZIMNA BRZEŹNICA /Kaltenbriesnitz/

Wieś położona w gminie Niegosławice powiatu żagańskiego. Wzmiankowana jako Novum Bresniz już w 1300 roku. Prawdopodobnie właścicielem w tym czasie był Teodoryk Pesna. W XV wieku jako właścicieli wymienia się: Christoph von Bresnitz(1461), Christoph von Pless(1499). W 1555 roku posiadaczami wsi byli bracia Jan i Krzysztof von Haugwitz. Prawdopodobnie rodzina von Haugwitz wybudowała na terenie wsi dwór obecnie będący w ruinie. Kolejnym właścicielem wsi była rodzina von Niebelschütz. Posiadali dobra do lat 80-tych XVII wieku. W XVIII i XIX wieku majątek posiadały rody: von Knobelsdorff, von Zedlitz, von Heuthausen. Rodzina von Heuthausen posiadała majątek do końca XIX wieku i była budowniczym pałacu na terenie majątku. Majątek należał również do rodu von Vigny.

DWÓR

Zimna Brzeźnica- ok.Nowego Miasteczka-stary pałac001

Zimna Brzeźnica- stary pałac

Ruina dworu zbudowanego w XVI wieku, rozbudowanego w roku 1603 i w XVIII wieku. Od końca XIX wieku pozostaje w ruinie. Renesansowy, murowany z kamienia, złożony z dwóch skrzydeł ustawionych do siebie pod kątem prostym, trzykondygnacyjny. Przy dworze resztki założenia parkowego.

Ruina dworu-2022r.

Pałac

Zimna Brzeźnica- nowy pałac


Zimna Brzeźnica-dwór

Ruina pałacu-2022r.

Ruina pałacu usytuowanego obok pozostającego w takim samym stanie dworu. Pałac powstał zapewne w końcu XIX wieku, kiedy to w wyniku pożaru zniszczeniu uległa poprzednia rezydencja rodowa.

Ruiny zabudowań gospodarczych-2022r.

Dzwonnica z 1835r.

Zimna Brzeźnica 1937, lubuskie

ZIELONA GÓRA /Grünberg/

Położona w granicach Dolnego Śląska, Zielona Góra należała do Księstwa Głogowskiego dzieląc jego historyczne losy. Początki miasta sięgają XIII wieku- przypuszcza się, że założone zostało ok. 1222 roku. Po raz pierwszy wymieniona w roku 1302. Prawa miejskie otrzymuje w 1323 roku. Od połowy XIV wieku rezydowali tu piastowscy książęta, z linii głogowskiej– Henryk V Żelazny i Henryk VIII. Po śmierci Henryka XI  Zielona Góra była pod zarządem księcia Jana II Żagańskiego. Po pokoju kamienieckim od 1482 roku Zielona Góra znalazła się pod skrzydłami Jagiellonów, księstwo głogowskie z całym Śląskiem objął król Czech, Władysław Jagiellończyk, który przekazał zarząd nad księstwem księciu Janowi Olbrachtowi jako namiestnikowi króla Czech, a później księciu Zygmuntowi Jagiellończykowi. Po 1526 roku pod koroną habsburską. W latach 1544-1561 zamek i miasto oddane w zastaw miejscowej szlachcie- w tym czasie w rękach rodu von Kittlitz ze Świdnicy,  wymieniony Balthasar i Ulrich von Kittlitz.   Od 1596 roku wolne miasto. Rozwój miasta w wiekach XVI i XVII powstrzymywany wielokrotnie przez pożary i zniszczenia wojenne. Ponowny rozwój miasta następuje w XVIII i XIX wieku. Działania wojenne 1939-1945 nie przyniosły większych zniszczeń w strukturze miasta. 

Zielona Góra

 

ZAMEK

Książęcy zamek wybudowany prawdopodobnie w XIII/XIV wieku jako siedziba przedstawiciela władzy książęcej, został w roku 1488 zburzony i więcej nieodbudowany. Nieznana jest jego lokalizacja zamku , przypuszcza się tylko, że mógł być usytuowany w okolicy ulicy Zamkowej lub u zbiegu obecnych zielonogórskich ulic: Zamkowej, Wandy i Krakusa. Drugą lokalizacją może być tzw. Góra Ceglana(obszar obecnego Parku Winnego oraz Palmiarni).

 

zielona-gora-1894-lubuskie

WILLE

Zielona Góra-willa

ZIELONA GÓRA Willa Försterów (na terenie Polskiej Wełny, zburzona podczas rozbudowy fabryki w latach 20)

zielona-gora-willa

zielona-gora-willa-lobtenz

zielona-gora-willa-hermann-lubuskie

zielona-gora-2-lubuskie

ZIELOMYŚL /Zielomischel, Wilhelmstal/

Wieś położona w gminie Pszczew powiatu międzyrzeckiego. Początki wsi sięgają XIII wieku. Po raz pierwszy wymieniona w 1403 roku. Od średniowiecza była własnością biskupów poznańskich. Po kasacji dóbr kościelnych przez władze pruskie przekazana w ręce książąt Hohenloe-Ingelfingen, właścicieli Pszczewa. Na przełomie XIX i XX wieku majątek jest własnością Rudolfa Hoene z Lipowca.

zielomysl

zielomysl-1934-lubuskie

ZAWISZE /Sawische/

Wieś położona w gminie Skąpe powiatu świebodzińskiego. Początki wsi sięgają XII/XIII wieku. Od XIII wieku należała do klasztoru cysterek w Trzebnicy. Po sekularyzacji dóbr w 1810 roku majątek przejmują władze pruskie. Dobra od rządu otrzymał generał Bogislav Friedrich Emanuel hrabia Tauentzien von Wittenberg. Po jego śmierci majątek hrabiego zakupił od wdowy w roku 1827 Friedrich Gottlieb Mettke. W 1879 roku majątek o powierzchni 884,70ha należał do Pani Johanny Mettke, z domu von Werder(ur.1820). W 1896 roku jej majątek obejmował 1730ha. W skład dóbr wchodził majątek Rokitnica(Schӧnfeld) i folwark Zapiekle(Pickelsvorwerk). Administratorem majątku był Fritz Schrӧder. W 1914 roku majątek obejmował 1720ha i należał do kapitana Joachima von Oertzen(ur.1877). W skład majątku wchodziły: majątek Rokitnica(Schӧnfeld) i folwark Zapiekle(Pickelsvorwerk). W 1914 roku właścicielem majątku był  Dr. Pondorf. W 1929 roku majątek jest własnością spółki Rittergut Sawische GmbH Berlin i obejmował 1297ha.

Zawisze, lubuskie (1)

Zawisze- pałac

ZESPÓŁ PAŁACOWY

 We wschodniej części wsi położony jest zespół pałacowy w skład którego wchodzi pałac, park krajobrazowy oraz zespól folwarczny.

zawisze-1896-lubuskie