PSZCZEW /Betsche/

Miasteczko położone w powiecie międzyrzeckim po raz pierwszy wymienione w 1256(Pczewo) lub wg innych źródeł w 1259 roku oraz w latach: 1276(Pcew), 1288(Pczewo), 1326(Pczew), 1373(Peczeuiensis), 1405(de Pczewa), 1432(Pseuiensis), 1435(Pczow), 1463(Pczewa), 1469(Peczw), 1482(Pezowensis), 1498(Pczeff). W niemieckiej formie pojawia się w roku 1327(Bezow), 1376,1377(Beczoviensis, Beczouiensis).  Już w X lub XI wieku miał istnieć tutaj ośrodek biskupów poznańskich a w wiekach późniejszych siedziba archidiakonatu na zachodnią część diecezji. W 1350 roku Pszczew otrzymał liczne przywileje od Kazimierza Wielkiego, a za czasów biskupa poznańskiego, Andrzeja Opalińskiego otrzymał prawa miejskie. W 1654 roku budowa letniej rezydencji biskupów poznańskich przez biskupa Szołdrskiego. Po 1793 roku  miasteczko poza granicami Polski. Do 1796 roku w rękach biskupów poznańskich.  Po tym roku Pszczew przechodzi na własność państwa pruskiego. Majątek na początku XIX wieku zostaje zakupiony za 99 250 talarów przez księcia Hohenlohe-Ingelfingen(nadany przez króla pruskiego). Z powodu zadłużenia majątku dobra przejmuje Royal Bank w Berlinie. W 1828 roku majątek zakupił Johann Friedrich August Rudolf baron Hiller von Gaertringen(*04.05.1801-+27.10.1866), żonaty z Sophią von Motz, córką Friedricha von Motz, ministra finansów. W 1857 roku nadal wymieniany w spisie właścicieli majątków. Umiera w 1866 roku. Dobra dziedziczy jego córka Sophia(*08.06.1827-+07.06.1870), zamężna za Wilhelma Christopha Bernharda Oskara hrabiego von zu Dohna z Chocianowa(*23.01.1817-+24.04.1893). Jej majątek w 1870 roku obejmował 2225ha. W 1870 roku majątek odziedziczył kapitan Rudolf hrabiego von zu Dohna(*1845-+1904), ożeniony z Ruth von Dallwitz. W 1877 roku jego majątek obejmował 499ha gruntów. W latach 80-tych XIX wieku do majątku należały folwarki Rasiński, Annahof, Sophienhof i Waldecke. Po śmierci ojca dobra przejął syn, Wilhelm von zu Dohna(*1884-+1945), żonaty z Ottonie von Kalckreuth z Kurska(*1888-+1963). Mieli dwóch synów: Alexandra(*1911-+1938), pilot, zginął podczas wojny domowej w Hiszpanii oraz Bernharda(1914-1945), ożenionego z Verą Ilse Adą von Tiedemann(*1922). W 1896 roku majątek główny z nieistniejącym obecnie folwarkiem Gołyń(Annahof)  obejmował 2229,49ha. W Pszczewie w 1896 roku wymieniony majątek o powierzchni 499,03 ha należący do kościoła katolickiego a dzierżawiony przez niejakiego Greiling ze Stoków. W 1907 roku majątek kościelny w którego skład jego wchodził folwark Stoki obejmował 498ha a a dzierżawcą był Krohn ze Stoków a w 1913 roku majątek ten o areale 498ha dzierżawił I. Buszkiewicz ze Stoków. W 1913 roku majątek należący do porucznika hrabiego Wilhelma von zu Dohna obejmował 2233ha gruntów. W skład majątku wchodziły folwarki: Gołyń(Annahof), i Suszkowo(Waldecke). Hrabiowie von zu Dohna posiadali majątek do 1945 roku. 

WIEŻA MIESZKALNO-OBRONNA

Przy ulicy Władysława Sikorskiego nad brzegiem jeziora Pszczewskiego pozostałość po wieży obronno-mieszkalnej z XIII-XV wieku w postaci wysokiego kopca. Położona w pobliżu budynku plebanii, obecnie służy jako punkt widokowy. Prawdopodobnie była to siedziba urzędnika biskupiego.

ZAMEK

W XV wieku wymieniany jest zamek biskupi jako siedziba władz archidiakonatu. Prawdopodobnie zbudowany w XII lub XIII wieku, zniszczony w XV wieku. Na skraju Pszczewa przy drodze Pszczew-Międzychód położone jest założenie dworskie składające się z dworu, spichlerza, stajni, gorzelni i parku o powierzchni 10 ha. Do majątku prowadzi ulica Zamkowa. Natomiast na skraju parku z XVIII/XIX wieku położone jest wczesnośredniowieczne grodzisko. Możliwe, że majątek powstał w miejscu położonego w XIII/XIV wieku zamku biskupów poznańskich.

DWÓR

Pszczew- dwór

Późnoklasycystyczny dwór (na skraju miasteczka, przy drodze do Silnej), zbudowany w pierwszej połowie XIX wieku, prawdopodobnie wraz z założeniem przez rodzinę zu Dohna folwarku, przebudowany w 1954 roku. Murowany, założony na planie prostokąta, parterowy, o dwuspadowym dachu. Od strony ogrodowej ganek o czterech kolumnach, wspierających balkon oraz facjata, zwieńczona trójkątnym szczytem. Od zajazdu na osi podobna facjata. Dwór usytuowany w krajobrazowym parku z XVIII-XIX wieku.

pszczew-2-1894-lubuskie