Miasteczko położone w powiecie międzyrzeckim po raz pierwszy wymienione w 1256(Pczewo) lub wg innych źródeł w 1259 roku oraz w latach: 1276(Pcew), 1288(Pczewo), 1326(Pczew), 1373(Peczeuiensis), 1405(de Pczewa), 1432(Pseuiensis), 1435(Pczow), 1463(Pczewa), 1469(Peczw), 1482(Pezowensis), 1498(Pczeff). W niemieckiej formie pojawia się w roku 1327(Bezow), 1376,1377(Beczoviensis, Beczouiensis).  Już w X lub XI wieku miał istnieć tutaj ośrodek biskupów poznańskich a w wiekach późniejszych siedziba archidiakonatu na zachodnią część diecezji. W 1350 roku Pszczew otrzymał liczne przywileje od Kazimierza Wielkiego, a za czasów biskupa poznańskiego, Andrzeja Opalińskiego otrzymał prawa miejskie. W 1654 roku budowa letniej rezydencji biskupów poznańskich przez biskupa Szołdrskiego. Po 1793 roku  miasteczko poza granicami Polski. Do 1796 roku w rękach biskupów poznańskich.  Po tym roku Pszczew przechodzi na własność państwa pruskiego. Majątek na początku XIX wieku zostaje zakupiony za 99 250 talarów przez księcia Hohenlohe-Ingelfingen(nadany przez króla pruskiego). Z powodu zadłużenia majątku dobra przejmuje Royal Bank w Berlinie. W 1828 roku majątek zakupił Johann Friedrich August Rudolf baron Hiller von Gaertringen(*04.05.1801-+27.10.1866), żonaty z Sophią von Motz, córką Friedricha von Motz, ministra finansów. W 1857 roku nadal wymieniany w spisie właścicieli majątków. Umiera w 1866 roku. Dobra dziedziczy jego córka Sophia(*08.06.1827-+07.06.1870), zamężna za Wilhelma Christopha Bernharda Oskara hrabiego von zu Dohna z Chocianowa(*23.01.1817-+24.04.1893). Jej majątek w 1870 roku obejmował 2225ha. W 1870 roku majątek odziedziczył kapitan Rudolf hrabiego von zu Dohna(*1845-+1904), ożeniony z Ruth von Dallwitz. W 1877 roku jego majątek obejmował 499ha gruntów. W latach 80-tych XIX wieku do majątku należały folwarki Rasiński, Annahof, Sophienhof i Waldecke. Po śmierci ojca dobra przejął syn, Wilhelm von zu Dohna(*1884-+1945), żonaty z Ottonie von Kalckreuth z Kurska(*1888-+1963). Mieli dwóch synów: Alexandra(*1911-+1938), pilot, zginął podczas wojny domowej w Hiszpanii oraz Bernharda(1914-1945), ożenionego z Verą Ilse Adą von Tiedemann(*1922). W 1896 roku majątek główny z nieistniejącym obecnie folwarkiem Gołyń(Annahof)  obejmował 2229,49ha. W Pszczewie w 1896 roku wymieniony majątek o powierzchni 499,03 ha należący do kościoła katolickiego a dzierżawiony przez niejakiego Greiling ze Stoków. W 1907 roku majątek kościelny w którego skład jego wchodził folwark Stoki obejmował 498ha a a dzierżawcą był Krohn ze Stoków a w 1913 roku majątek ten o areale 498ha dzierżawił I. Buszkiewicz ze Stoków. W 1913 roku majątek należący do porucznika hrabiego Wilhelma von zu Dohna obejmował 2233ha gruntów. W skład majątku wchodziły folwarki: Gołyń(Annahof), i Suszkowo(Waldecke). Hrabiowie von zu Dohna posiadali majątek do 1945 roku. 

WIEŻA MIESZKALNO-OBRONNA

Przy ulicy Władysława Sikorskiego nad brzegiem jeziora Pszczewskiego pozostałość po wieży obronno-mieszkalnej z XIII-XV wieku w postaci wysokiego kopca. Położona w pobliżu budynku plebanii, obecnie służy jako punkt widokowy. Prawdopodobnie była to siedziba urzędnika biskupiego.

ZAMEK

W XV wieku wymieniany jest zamek biskupi jako siedziba władz archidiakonatu. Prawdopodobnie zbudowany w XII lub XIII wieku, zniszczony w XV wieku. Na skraju Pszczewa przy drodze Pszczew-Międzychód położone jest założenie dworskie składające się z dworu, spichlerza, stajni, gorzelni i parku o powierzchni 10 ha. Do majątku prowadzi ulica Zamkowa. Natomiast na skraju parku z XVIII/XIX wieku położone jest wczesnośredniowieczne grodzisko. Możliwe, że majątek powstał w miejscu położonego w XIII/XIV wieku zamku biskupów poznańskich.

DWÓR

Późnoklasycystyczny dwór (na skraju miasteczka, przy drodze do Silnej), zbudowany w pierwszej połowie XIX wieku, prawdopodobnie wraz z założeniem przez rodzinę zu Dohna folwarku, przebudowany w 1954 roku. Murowany, założony na planie prostokąta, parterowy, o dwuspadowym dachu. Od strony ogrodowej ganek o czterech kolumnach, wspierających balkon oraz facjata, zwieńczona trójkątnym szczytem. Od zajazdu na osi podobna facjata. Dwór usytuowany w krajobrazowym parku z XVIII-XIX wieku.

Po raz pierwszy wieś Przytok wymieniana jest w roku 1408. Na przełomie XIV-XV wieku należała do Ulricha von Quass. Już w XIV wieku istniała własność dworska. Prawdopodobnie w tym czasie część ziemi we wsi należała do rodu von Rothenburg, którzy prowadzili spór graniczny z rodziną von Quass.  Z tego rodu w XV wieku wymienia się Ulricha oraz Konrada von Quass. W 1426 roku zostali pojmani i straceni za rozboje. W 1471 roku wymieniany jest Heinze Schaff, który otrzymał wieś od księcia Jana I za pomoc w schwytaniu rycerzy-rozbójników. W XVI wieku kilka własności ziemskich. Część dóbr należała do Zabla von Burgsdorf wymieniony w 1503 roku. W 1513 roku z Przytoku pisał się Bernard von Zcabelsdorf. Do 1566 roku majątek należał do rodu von Burgsdorf. Za 10.000 talarów w 1566 roku sprzedają swoją część Fabianowi i Mikołajowi von Tschammer. W 1591 roku z powodu kłopotów finansowych Rudolf von Tschammer sprzedał wieś Joachimowi von Stentzsch. Rodzina von Stentzsch posiadała Przytok do XIX wieku. Po śmierci ostatniego męskiego potomka z rodu von Stentzsch, Johanna Ernsta, dobra dziedziczy przybrana córka jego siostry- Frederike Konstanze Johanna z domu von Hessler. Po jej zamążpójściu w 1805 roku majątek przechodzi w ręce generała von Ryssel. Po śmierci generała majątek przechodzi w posiadanie spokrewnionego z nim Emila Kracher barona von Schwartzenfeld. W 1891 roku dobra kupuje Reinhard hrabia Finck von Finckenstein. Po jego śmierci w 1922 roku majątek przejmuje żona z córkami. Po śmierci Elizabeth Anny hrabiny Finck von Finckenstein w 1928 roku dobra na początku lat 30-tych zakupiło państwo i rozparcelowało majątek.  Po 1945 roku od połowy lat 50-tych pałac użytkowany przez PGR oraz Związek Młodzieży Polskiej. Od początku lat 60-tych pałac przejęła na ośrodek kolonijny kopalnia „Bolesław Chrobry”, później od 1979 roku kopalnia „Wałbrzych”. Od 1980 roku pałac przeznaczono na Zakład Wychowawczy. Od 1896 roku po kilku latach nieużytkowania w pałacu utworzono Ośrodek Szkolno-Wychowawczy.

DWÓR

Z przekazów wiadomo o renesansowym dworze zbudowanym w latach 1596-97 przez Joachima von Stentsch, przy wykorzystaniu wcześniejszej budowli gotyckiej. Część gotycko-renesansowa dworu została rozebrana w 1895 roku, a dwór całkowicie rozebrany został w roku 1933. Usytuowany był na południowo-zachodnim skraju parku, w bezpośrednim sąsiedztwie folwarku.

PAŁAC

W latach 1864-67 Emil Kracher von Schwarzenfeld buduje na terenie parku nową wspaniałą neorenesansową rezydencję. Budowla murowana z cegły, piętrowa z parterowymi aneksami na przedłużeniu krótszych boków. Całość pokrywa dach czterospadowy. Elewacje posiadają bogaty wystrój architektoniczny. Portyk nakryty dwuspadowym daszkiem, otwiera się na trzy strony szerokimi arkadami. Elewacja ogrodowa posiada trójarkadową loggię ze smukłymi kolumnami. Wnętrza, szczególnie sale, sień i klatka schodowa posiadają bogaty wystrój architektoniczny. Otaczający park założony w 1792 roku przez rodzinę von Stentzsch.

WILLA

Wieś gminna położona w powiecie międzyrzeckim. Początki sięgają XIII wieku. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1393 roku(Przettoczszky), w której wymienia się Świętomira Przetoczyskyego(Przetockiego), brata Michała Stosza z Klonowca i Żakowa a także Jadwigę i Jarochnę z Przetoczna. Wielokrotnie wymieniona w latach: 1397(Przetoczno, Pretoczno, Pzretoczka), 1399(Przetoczna), 1405(Prestoczno, Przestoczno), 1424(Przethoczno), 1437(Prethoczenssky), 1467(Przethoczna), 1538(Przithoczno), 1944(Prittisch). W latach 1393-1407 wieś należała do rodu Stoszów. W latach 1397-1400 wieś w rękach Stanisława Stosz, syna Sędzimira i Jadwigi. W 1402 roku Jadwiga wraz z córką Jarochną i synem Ramszem oddają Świętosławie Lubickiej, żonie Stanisława oraz jej siostrom 1/3 Przytocznej. W latach 1397-1407 siedziała tu wspomniana wcześniej Jarochna, siostra Ramsza a żona Jana Szczurka. W  latach 1397-1408 siedział tu Mikołaj(Mikosz) Tuczępski z Tuczęp i Przytocznej. W 1400-1413 część wsi należy do Stanisława Lubickiego i jego żony Świętosławy. W latach 1462-69 część wsi w posiadaniu Sędziwoja z Niewierza Niewierskiego. W latach 1420-1581 część wsi w posiadaniu Żydowskich z Żydowa koło Obornik i Zajączkowskich herbu Nałęcz. Wspomniany Mikołaj z Żydowa, Wincenty Żydowski, Jan w latach 1434-44. Wieś, która podzielona była na kilka własności rycerskich należała do jednej rodziny o różnych nazwiskach- Żydowscy, Zajączkowscy byli to późniejsi Przetoccy.  W 1472 roku Dobrogost Zajączkowski-Przetocki daje ½ wsi swemu bratankowi, synowi Wincentego, Wojciechowi Nojewskiemu-Przetockiemu, wspomniany jako zmarły w 1503 roku. W latach 1481-1505 mowa o Janie, Mikołaju, Dorocie i Elżbiecie Przetockich. W latach 1502-46 siedzieli tu Sędziwój, Piotr, Maciej, Jan i Andrzej, Jerzy Przetoccy. W 1509 roku Sędziwój Przetocki dał braciom Jarosławowi i Jerzemu z Łężec Łężeckim(czyli Gorajskim) część Przytocznej. W 1523 roku część wsi zakupili bracia Jarosław i Jerzy Łężeccy(Jerzy mąż Elżbiety Przetockiej), które to Jerzy sprzedaje część Przytocznej Maciejowi Chraplewskiemu. W latach 1522-45 mowa o Piotrze Turkowskim-Wilkowskim-Przetockim, synu Sędziwoja Przetockiego. W latach 1545-1580- siedzieli tu: bracia Jan Starszy, Piotr, Stanisław i Jurga, synowie Andrzeja Przetockiego, Jan Młodszy Przetocki(1546), Stanisław Przetocki, który swą część Przytocznej sprzedał Janowi Nadelwicz Kręskiemu. W 1547 roku część wsi posiadał Stefan Gnuszyński. W latach 1551-1574 siedział tu Jerzy Lessel(Liessel, Lyessel), który w 1574 roku sprzedał część Przytocznej Abrahamowi Nadelwicz Kręskiemu. W 1580 mowa o Jadwidze Przetockiej-Strzeżmińskiej, żonie Baltazara Strzeżmińskiego. W 1564 roku część gruntów należała do biskupów poznańskich. W 1580 roku dobra należą do Jadwigi i Stanisława Nałęcz Przetockich oraz Jana i Abrahama Nadelwicz-Kręskich. Później wieś należała do Berezów h. Prawdzic, Bojanowskich h. Junosza, Gliszczyńskich h. Jastrzębiec. Na początku XVII wieku ok. 1608-10 wieś zakupił Hans Sigismund von Kalckreuth po sprzedaniu majątku Dłużek. W 1726 roku majątek posiadał Leonhard von Kalckreuth(1693-1768), który w 1740 roku sprzedał majątek Wyssogocie-Zakrzewskiemu. W 1754 roku dzięki pomocy finansowej Jędrzeja Wyssogoty-Zakrzewskiego została zbudowana nowa świątynia we wsi. W 1818 roku dobra w rękach Antona Bose, w 1837 roku właścicielem dóbr jest rodzina Brӧcker, wymienieni w spisie właścicieli w 1845 roku. W 1846 roku podana rodzina Brӧkere czyli Brӧcker. W skład majątku w tym czasie wchodziły folwarki Dębówko(Eichvorwerk) i Neufeld. W 1850 roku majątek posiada H.B. von Rüxleben. W 1857 roku własność sędziego w stanie spoczynku Karla Ferdinanda Schulz z Berlina. W 1870-77 roku dobra wchodzą w skład majątku w Goraju. W tym czasie administratorem dóbr w Przytocznej o areale 1135ha był kapitan Witte. Pod koniec XIX wieku dobra są własnością Rudolpha Schultz-Boossen z Bossen koło Frankfurtu nad Odrą. Jego majątek w 1896 roku obejmował 1134,31ha gruntów razem z folwarkiem Dębówko(Eichvorwerk). Administratorem dóbr był August Witte junior. W 1907 roku majątek wraz z folwarkiem Dębówko(Eichvorwerk) obejmował 1109ha i należał do Dr. Augusta Lamberta Rospatt(1869-1942), landrata z Międzychodu. Administratorem był Louis Kroll, którego majątek w 1913 roku wraz z folwarkiem Dębówko(Eichvorwerk) obejmował 1113ha gruntów. August Lambert von Rospatt nobilitowany w 1909 roku do stanu szlacheckiego. W 1898 roku ożenił się z Gertrudą Schulz-Boossen, córką właściciela majątku w Przytocznie. Zmarł w Przytocznej w 1942 roku. 

DWÓR

Dwór usytuowany w parku krajobrazowym z XVIII-XIX wieku, zbudowany w drugiej połowie XVIII wieku, powiększony o skrzydło północno-zachodnie w pierwszej połowie XX wieku. W starszej części o cechach barokowych. Murowany, założony na planie prostokąta z ryzalitami na osi w elewacji północnej i południowej. Parterowy z facjatą i użytkowym poddaszem. Dach mansardowy z lukarnami. Ryzality piętrowe, zwieńczone trójkątnymi przyczółkami. Piwnice sklepione kolebkowo, pomieszczenia w przyziemiu nakryte stropami.

Wieś położona w gminie Strzelce Krajeńskie powiatu strzelecko-drezdeneckiego. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1337 roku. Możliwe, że wieś założona  przez wymienionego w latach 60, 70-tych XIII wieku Jana von Oldenflete. W 1337 wymieniony von Blanckenburg. W 1499 roku należy do Strzelec Krajeńskich. W okolicy znajdował się dwórek myśliwski Jana z Kostrzyna, przebudowany w 1589 roku, w którym później mieściło się leśnictwo. Wielokrotnie niszczona i opuszczana. W XIX wieku majątek należał do miasta Strzelce Krajeńskie(1857). We wsi park krajobrazowy o powierzchni 1 ha z drugiej połowy XIX wieku.

WILLA

Nie wiem do kogo należała willa, może do młynarza. Budynek zbudowany prawdopodobnie pod koniec XIX wieku, na planie prostokąta, podpiwniczony, parterowy, z użytkowym poddaszem, kryty dachem dwuspadowym.

Wieś położona w gminie Wschowa powiatu wschowskiego. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1210 roku(Pretsino). Kolejno w latach: 1273(Priczyn, Przyczyn), 1327(Pritschinin Antiquum), 1404(Pizedczin Superior), 1405(Prziczina), 1459(Przyczina), 1506(Priczyna), 1514(Maior Priczina), 1517(Superior Priczkinaw, Superior Priczkina), 1529(Prziczna) 1548(Pritschina), 1672(Magna Przyczyna). W wiekach średnich stanowiła własność książęcą. W 1210 roku książę Władysław Odonic przekazał wieś klasztorowi cystersów z Przemętu, ale fundacja ta nie została zrealizowana. W 1273 roku książę Przemysł II nadaje sołtysowi Walterowi Przyczynę Górną. W 1290 roku część gruntów należy do miasta Wschowy. W 1326 oraz 1327 część ziem należy do Hermana z Drzewc, Lutolda z Malewicz(podejrzewa się, że chodzi o rodzinę Rakwicz Rakowa) oraz Temchina z Seidlitz. W 1345 roku król Kazimierz Wielki nadaje całą wieś miastu Wschowa, co zostało potwierdzone przez Władysława Jagiełłę w 1404 roku. W 1444-46 dobra posiada sołtys Mikołaj Herolt. W 1497 Andrzejowi i Mikołajowi Herolt, sołtysom w Przyczynie Górnej  król Jan I Olbracht zabiera i przekazuje Piotrowi Opalińskiemu.  W 1517 roku dobra po sołtysie Andrzeju posiadała wdowa Katarzyna Racławkowska. W 1515 wymieniany sołtys Maciej, w 1518 sołtys Jerzy Herolt z żoną Anną Łęczycką, córką Kaspra Świnki de Lanczycze. W 1564 roku wieś należy do mieszczan wschowskich. W 1841 roku dobra są własnością rodziny Schmidt, posiadającą również Przyczynę Dolną. W 1856/57 roku majątek należał do Josepha Niche.

ZAŁOŻENIE DWORSKIE

Zespół dworski położony na granicy z miastem Wschowa. Neoklasycystyczny z XIX wieku dwór zbudowany na planie prostokąta, dwukondygnacyjny, kryty dachem czterospadowym, podpiwniczony. Po 1945 roku własność Państwowego Ośrodka Hodowli Zarodowej w Osowej Sieni. W latach 80-tych oraz 2000 roku remontowany. Zaadoptowany na hotel. W sąsiedztwie budynki gospodarcze oraz dom mieszkalny.

ZAŁOŻENIE PAŁACOWE

W części zachodniej położony jest kompleks pałacowo-parkowo-folwarczny. Pod koniec XIX wieku majątek należał do porucznika Bernarda Mendel. Prawdopodobnie on jest fundatorem pałacu powstałego pod koniec XIX wieku, który stylowo nawiązuje do renesansu francuskiego i klasycyzmu. Charakterystyczny i dominującym elementem pałacu jest okrągła wieża w południowo-wschodnim narożniku. Po 1945 roku przejęty przez Państwowy Ośrodek Hodowli Zarodowej w Osowej Sieni. Zaadoptowany na cele mieszkaniowe i biurowe. Obecnie stanowi własność Hodowli Zwierząt Zarodowych Osowa Sień.

PAŁAC rodziny Zürn

Wieś leżąca w powiecie wschowskim, w gminie Sława początki której sięgają średniowiecza. Dzieje wsi są ściśle związane z dziejami Sławy leżącej ok. 3 km na wschód. Należała początkowo do Piastów Śląskich linii głogowskiej, w roku 1468 zakupiona przez Melchiora von Rechenberg z Borowa Polskiego od Henryka XI, księcia głogowskiego. Przybyszów jest w posiadaniu rodu von Rechenberg do połowy XVII wieku. Po bezpotomnej śmierci Sigismunda von Rechenberg w roku 1610, majątek cały przejmuje cesarz Ferdynand III Habsburg. Od 1655 roku wieś jest w posiadaniu rodu von Barwitz hrabiów von Fernemont i pozostaje w ich rękach do śmierci ostatniego z rodu Carla von Barwitz hrabiego von Fernemont w roku 1884. Od 1886 roku jest w rękach rodu von Haugwitz i pozostaje w ich posiadaniu do 1945 roku.Majątek ziemski składa się z dworu oraz zabudowań gospodarczych- obory, stajni i innych budynków gospodarczych. Po 1945 roku majątek w rękach PGR, pełnił funkcje: mieszkalną i administracyjną. Od 1990 roku w rękach prywatnych. Wśród licznych właścicieli dworu jest mowa także o polskim brzmieniu nazwisko Mycielskich/prawdopodobnie dzierżawcy majątku/.

ZESPÓŁ DWORSKI
Dwór zbudowany w 1600 roku przez Sigimunda von Rechenberg, ożenionego z Anną von Kanitz prawdopodobnie na wcześniejszym założeniu- jak podają źródła niemieckie pierwotnie miał tam stać klasztor cysterski lub stanica rycerska. Murowany z kamienia i cegły. Piętrowy, założony na planie prostokąta, z okazałym ryzalitem od strony południowej, dwukondygnacyjny, częściowo podpiwniczony, nakryty czterospadowym dachem z lukarnami. Pomieszczenia na parterze nakryte sklepieniami kolebkowo-krzyżowymi. W elewacji północnej kamienny portal renesansowy z półkoliście zamkniętym wejściem flankowanym dwoma pilastrami. Nad wejściem płycina z płasko rzeźbionymi kartuszami, zwieńczona trójkątnym przyczółkiem. Na ścianie elewacji ślady dekoracji sgraffitowej. Usytuowany obok kościoła.

Pierwszymi przedstawicielami rodu von Haugwitz przybyłego na Śląsk z Miśni w XIII wieku byli Ruediger i Jan. Dali oni początek wszystkim późniejszym liniom rodu. Właściciele Sławy wywodzili się z czeskiej linii Namest, której założycielem był Henryk Wilhelm II(ur. 1706- zm.1758), młodszy syn Henryka Wilhelma I ze Ślubowa (w roku 1723 otrzymał tytuł barona), żonaty z Ludwiką baronówną von Seydlitz. Jako urzędnik cesarski przeniósł się ze Ślubowa do Austrii. Jego syn Karol Wilhelm I ożenił się w roku 1766 z dziedziczką państwa Namest w Czechach- Marią Józefą hrabianką von Frankenberg-Ludwigsdorff. W roku 1779 otrzymuje tytuł czeskiego hrabiego. Był założycielem czeskiej linii rodu. Posiadali w XX wieku państwo Przybyszów i Sławę.

Niewielka miejscowość(osada) położona w gminie Brzeźnica powiatu żagańskiego. Na zachodnim krańcu wsi znajdował się folwark. Dwór właścicieli nie zachował się- rozebrany w latach powojennych. Częściowo zachowana zabudowa gospodarcza. Prawdopodobnie w XIII-XVI wieku należała do rodu von Promnitz. W XVII wieku majątek był własnością baronów von Gersdorf. W XVIII wieku  posiada dobra hrabia von Redern. Na początku XIX wieku dobra posiada Johan Baltasar baron von Lüttwitz(1829-30). W 1845 roku właścicielem jest rodzina von Meyer.  Wymieniana również hrabia von Schweinitz und Crayn. Ostatnim właścicielem dóbr był Wilhelm Lontke. W pobliskich Przylaskach, tzw. Przylaskach Dolnych właścicielem majątku był Alfred Lontke.

Wieś leżąca w powiecie nowosolskim o średniowiecznej metryce. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z roku 1295 kiedy właścicielem wsi był Clemens und in Pzriborow. Niewiele wiadomo o właścicielach wsi. Od roku 1589 wieś razem z wsiami Modrzyca i Koserz weszły w skład nowosolskiej domeny solnej. Głównym zadaniem mieszkańców wsi w tym czasie była dostawa drewna do warzenia soli w Nowej Soli. Na przełomie XIX-XX wieku we wsi działaly 4 wiatraki, cegielnia i niewielki folwark, którego właścicielem w roku 1936 był Bogdt. Wieś nie poniosła większych strat podczas II wojny światowej, zniszczeniu uległ tylko most na Starej Odrze.

WILLA TULKES

WILLA KIRSCHKES

Miejscowość położona przy granicy polsko-niemieckiej w powiecie żarskim. Dawne miasto, obecnie wieś, w średniowieczu strzegąca ważnej strategicznie „drogi solnej”. Miasto lokowane w 2 połowie XIII wieku przez książąt głogowskich. W 1301 roku wraz z Łużycami sprzedane przez margrabiego Dytryka Młodszego arcybiskupowi Magdeburga. W latach 1317-1319 należał Przewóz do margrabiego brandenburskiego Waldemara, a po jego śmierci w 1319 roku przechodzi pod zwierzchnictwo księcia jaworskiego, który w 1329 roku sprzedał przewóz z zamkiem Janowi Luksemburskiemu. Często było oddawane w lenno znanym możnym rodom rycerskim. W XIII wieku lenno rodu von Pack, aczkolwiek Georg Steller podaje lata 1348-1353, kiedy Przewóz należał do tego rodu. Prawdopodobnie ród von Pack w osobie Ulricha posiadał Przewóz od 1260 roku, który mógł być budowniczym zamku, wzmiankowanego po raz pierwszy w 1329 roku. W 1337 roku dobra  przewozkie otrzymał w lenno Ulrich II von Pack, a następnie dobra przejmuje ród von Biberstein w osobie zięcia ostatniego z rodu von Pack. W latach 1348-1413 miasto wraz z zamkiem należało do rodu von Hackeborn[. W 1413 roku von Hackeborn sprzedają miasto księciu żagańskiemu Janowi I. W 1448 roku lenno rodziny von Knobelsdorf z Jelenina. Utworzone w 1449 roku przez księcia Jana II księstwo przewozkie, w 1472 sprzedane elektorom saskim przez księcia Jana II. W 1558 roku Przewóz zostaje zakupiony przez Balthasara von Promnitz. Rodzina von Promnitz władała miastem do 1601 roku, kiedy Siegfried von Promnitz sprzedał miasto Nicolausowi von Schellendorf. Po śmierci Nicolausa w 1629 roku, majątek dziedziczy jego syn, Christoph von Schellendorf, który w testamencie z 1666 roku zapisuje miasto księciu żagańskiemu, Wenzlowi von Lobkowitz.  Do książąt żagańskich miasto należało do 1940 roku.

ZAMEK

Pod koniec XIII lub na początku XIV wieku powstała warownia, wzmiankowana po raz pierwszy w 1329 roku oraz w latach 1336, 1448, 1449, 1461 i w 1473, której pozostałością jest wieża zwana Głodową. Położona na terenie miasta lokowanego w XIII wieku, na wzniesieniu, cylindryczna, wysokości 22,5 metrów, murowana z cegły, grubość muru 3,85m, z wejściem na wysokości 6m[. Nazwa wieży wzięła się z wydarzenia z 1472 roku, kiedy to książę Baltazar Żagański uwięziony został w wieży przez swego brata Jana II i zamorzony głodem. W XV i XVI wieku zamek był zarządzany przez rycerzy piszących się „z Przewozu”, prawdopodobnie komendanci zamku: Christopha von Rothenburg(1483), Christopha von Rechenberg(1497), Siegfrieda von Stechern(1538), Fabiana von Schӧnaich(1556). W okresie wojny trzydziestoletniej siedziba została zniszczona i nie została odbudowana. Część materiału budowlanego w połowie XVII wieku użyto do odbudowy ratusza, pozostale mury zostały rozebrane w 1701 roku na polecenie księcia żagańskiego. W 1871 roku rozebrano pozostałe czytelne jeszcze ruiny zamku.

KLEINBURG

WILLA STAROSKA- obecnie Gminne Przedszkole przy ul. Wojska Polskiego 2