Wieś położona w gminie Skąpe powiatu świebodzińskiego. Początki wsi sięgają XI wieku. W 1267 roku wzmiankowany kościół. Należała do klasztoru cysterek z Trzebnicy. Po sekularyzacji dóbr własność państwa pruskiego. We wsi nie było majątku rycerskiego. We wsi założenie dworskie z widocznym i do dzisiaj stojącym dworem oraz budynkami gospodarczymi. Majątek istniejący od XIX wieku należał do rodziny Hartmann. Posiadali dobra do 1945 roku
Niewielka wieś leżąca w gminie Ośno Lubuskie w powiecie słubickim od połowy XIII wieku była w posiadaniu margrabiów brandenburskich. W roku 1367 była własnością rodu von Lossow. W Radachowie znajdował się zamek należący do rodu von Lossow, wymieniany w dokumentach z roku 1375. Nie wiemy nic o lokalizacji czy formie zamku. Pod koniec XIV czy na początku XV wieku wieś w rękach rodu von Grünberg. W roku 1413 burgrabia Fryderyk VI nadaje w lenno wieś braciom Janowi i Henrykowi von Grünberg. Już w 1430 roku bracia sprzedają wieś rodzinie von Horn, w ich posiadaniu Radachów do początku XVI wieku. W roku 1515 jako właścicieli wymienia się rodzinę von Löbben. Pod koniec XVI wieku wieś podzielona na 5 własności rycerskich. Poza rodziną von Löbben, część wsi w posiadaniu: Heinricha von Vorhauer(od 1577), Johana von Burgsdorf z Podelzig(1597), Georga von Schacken(1608) i Georga von Berfelde(1608). W roku 1643 Caspar von Löbben sprzedaje swoją część Radachowa Thomasowi von Winning. Od 1704 roku część wsi w posiadaniu rodziny von Ellert. Na początku XVIII wieku wieś w posiadaniu: Anne Catherine von Ellert(z domu von Rankau), której syn Christoph Albrecht von Ellert od roku 1718 wymieniany jest jako właściciel tej części wsi, Caspar Hartwich von Ilow ze Smogór, od 1718 roku Fridrich Chrystian von Ilow, prawdopodobnie jego syn, Zegota von Brietzky, Maria Elizabeth von Ilow, z domu von Kettwich, której synowie wystąpili jako spadkobiercy po zmarłym Fridrichu Christianie. Od roku 1724 wymieniane są trzy siedziby rycerskie dzielące wieś między siebie, należące do: von Ilow, von Ellert i von Britzky. Później wieś należy do dwóch rodzin: von Thumens i von Knorr. W roku 1802 wieś zakupuje Papritz, którego potomkowie posiadają wieś do 1945 roku. W 1902 roku rodzina zostaje nobilitowana.
W XVIII wieku w Radachowie były dwa założenia dworskie należące do rodzin von Ellert i von Britzky, które zostały rozebrane przez nowego właściciela Papritza. Na początku XIX wieku buduje pałac, który w roku 1907 zostaje przebudowany przez Kurta von Papritz.
Pałac założony na planie prostokąta, murowany z cegły, podpiwniczony, parterowy, nakryty dachem mansardowym z wystawkami. Elewacja frontowa i tylna-parkowa posiadają centralnie usytuowane, trzyosiowe, dwukondygnacyjne ryzality stanowiące reprezentacyjne wejścia do budynku, obecnie zamurowane. Ryzalit tylny bardziej reprezentacyjny, z wysokimi schodami, nad którymi balkon oraz herb właścicieli.
Po II wojnie światowej w pałacu mieściły się biura PGR. Później pałac adoptowany na ośrodek kolonijny. Po 1994 roku w dzierżawie. W 2007 roku pałac posiada spólka „Poland Netherland Company” sp. z o.o. z siedzibą w Radachowie. Z wystroju wewnętrznego oraz wyposażenia wnętrz (boazeria, posadzki, stolarka) niewiele się zachowało.
ZAMEK(WIEŻA RYCERSKA)
Zameczek położony był prawdopodobnie na terenie dzisiejszego parku na wyspie otoczonej wodą(pozostałości fosy), widocznej na pocztówce poniżej
Wieś położona w gminie Bogdaniec powiatu gorzowskiego. Prawdopodobnie po raz pierwszy wymieniona w 1290 roku(Ratecsana). W 1300 roku(Razlevesdorp) margrabia Albrecht III nadaje wieś cystersom kołbaczowskim z filią w Mironicach. Wymieniona ponownie w 1323 roku(Ratzsleresdorp), kiedy król Ludwik IV potwierdził nadania cystersom z Kołbacza. W 1324 roku dobra we wsi Razzeldorp posiada rodzina von Splinter, ponownie wymieniona w 1337 roku. Od 1350 roku część dochodów mógł pobierać Hasso von Wedel. W 1352 roku miasto Gorzów nabywa wieś w formie zastawu od rodziny von Wedel. W 1354 roku część dochodów ze wsi pobiera Betkin von der Osten. W 1368 roku umiera wdowa von Splinter, po mężu von Sack a dobra przepisane zostają rodzinie von Wedel z Krzywnicy- wymieniony Hasson i Wedig von Wedel. W 1403 roku wieś zakupiona przez Badlewina Stal. Od 1403 roku wieś Rastorff zakupiona przez zakon krzyżacki. Po zakończeniu panowania krzyżackiego ponownie oddana w lenno. W 1449 roku część wsi posiada rodzina von Horker. W 1486 roku wymienia się Kaspara i Henninga von Horker a także rycerzy z rodu von der Marwitz. W 1517 roku część wsi posiada rodzina von der Marwitz- wymienia się Clausa, Melchiora, Hansa, Zachariasza, Kaspara, Piotra i Otto von der Marwitz. W 1674 roku Moritz Werner von der Marwitz za Jenin oddaje Racław a sam Racław przyłączony zostaje do domeny państwowej w Mironicach. Przed 1849 rokiem dobra są w rękach Woltera Welle. W 1879 roku majątek jego obejmował 369,01ha gruntów. Wymieniany również Ulrich Welle. Po 1879 roku majątek posiada baron von Carnap-Bornheim, właściciel Janczewa. W 1896 roku majątek o powierzchni 417ha należał do Juliusa Fabiana. Po 1896 roku majątek zakupuje rodzina Polensky(Polenski). Wymienia się Fabiana Polensky`ego oraz Gustava Polensky`ego(1846-1908). W 1914 roku majątek obejmował 418ha i należał do Juliusa Fabiana Polensky`ego. W 1929 roku własność Dr. Gustava Polensky`ego, przedsiębiorcy budowlanego z Drezna, którego majątek obejmował 418ha gruntów. Rodzina Polensky była właścicielem majątku do 1945 roku.
Dwór wybudowany w 1901 roku w stylu neoklasycystycznym, na rzucie prostokąta, murowany z cegły i kamienia, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, nakryty dachem dwuspadowym. W elewacji bocznej znajduje się prostopadłościenna wieża wtopiona częściowo w bryłę budowli, mieszcząca klatkę schodową, przebudowana.
W hollu i Sali balowej zachował się skromny wystrój sztukatorski w formie owalu i rozgwiazdy, umieszczony pośrodku sufitu oraz oryginalna, reprezentacyjna stolarka drzwiowa wraz z supraportami.
Miasteczko położone w powiecie międzyrzeckim po raz pierwszy wymienione w 1256(Pczewo) lub wg innych źródeł w 1259 roku oraz w latach: 1276(Pcew), 1288(Pczewo), 1326(Pczew), 1373(Peczeuiensis), 1405(de Pczewa), 1432(Pseuiensis), 1435(Pczow), 1463(Pczewa), 1469(Peczw), 1482(Pezowensis), 1498(Pczeff). W niemieckiej formie pojawia się w roku 1327(Bezow), 1376,1377(Beczoviensis, Beczouiensis). Już w X lub XI wieku miał istnieć tutaj ośrodek biskupów poznańskich a w wiekach późniejszych siedziba archidiakonatu na zachodnią część diecezji. W 1350 roku Pszczew otrzymał liczne przywileje od Kazimierza Wielkiego, a za czasów biskupa poznańskiego, Andrzeja Opalińskiego otrzymał prawa miejskie. W 1654 roku budowa letniej rezydencji biskupów poznańskich przez biskupa Szołdrskiego. Po 1793 roku miasteczko poza granicami Polski. Do 1796 roku w rękach biskupów poznańskich. Po tym roku Pszczew przechodzi na własność państwa pruskiego. Majątek na początku XIX wieku zostaje zakupiony za 99 250 talarów przez księcia Hohenlohe-Ingelfingen(nadany przez króla pruskiego). Z powodu zadłużenia majątku dobra przejmuje Royal Bank w Berlinie. W 1828 roku majątek zakupił Johann Friedrich August Rudolf baron Hiller von Gaertringen(*04.05.1801-+27.10.1866), żonaty z Sophią von Motz, córką Friedricha von Motz, ministra finansów. W 1857 roku nadal wymieniany w spisie właścicieli majątków. Umiera w 1866 roku. Dobra dziedziczy jego córka Sophia(*08.06.1827-+07.06.1870), zamężna za Wilhelma Christopha Bernharda Oskara hrabiego von zu Dohna z Chocianowa(*23.01.1817-+24.04.1893). Jej majątek w 1870 roku obejmował 2225ha. W 1870 roku majątek odziedziczył kapitan Rudolf hrabiego von zu Dohna(*1845-+1904), ożeniony z Ruth von Dallwitz. W 1877 roku jego majątek obejmował 499ha gruntów. W latach 80-tych XIX wieku do majątku należały folwarki Rasiński, Annahof, Sophienhof i Waldecke. Po śmierci ojca dobra przejął syn, Wilhelm von zu Dohna(*1884-+1945), żonaty z Ottonie von Kalckreuth z Kurska(*1888-+1963). Mieli dwóch synów: Alexandra(*1911-+1938), pilot, zginął podczas wojny domowej w Hiszpanii oraz Bernharda(1914-1945), ożenionego z Verą Ilse Adą von Tiedemann(*1922). W 1896 roku majątek główny z nieistniejącym obecnie folwarkiem Gołyń(Annahof) obejmował 2229,49ha. W Pszczewie w 1896 roku wymieniony majątek o powierzchni 499,03 ha należący do kościoła katolickiego a dzierżawiony przez niejakiego Greiling ze Stoków. W 1907 roku majątek kościelny w którego skład jego wchodził folwark Stoki obejmował 498ha a a dzierżawcą był Krohn ze Stoków a w 1913 roku majątek ten o areale 498ha dzierżawił I. Buszkiewicz ze Stoków. W 1913 roku majątek należący do porucznika hrabiego Wilhelma von zu Dohna obejmował 2233ha gruntów. W skład majątku wchodziły folwarki: Gołyń(Annahof), i Suszkowo(Waldecke). Hrabiowie von zu Dohna posiadali majątek do 1945 roku.
WIEŻA MIESZKALNO-OBRONNA
Przy ulicy Władysława Sikorskiego nad brzegiem jeziora Pszczewskiego pozostałość po wieży obronno-mieszkalnej z XIII-XV wieku w postaci wysokiego kopca. Położona w pobliżu budynku plebanii, obecnie służy jako punkt widokowy. Prawdopodobnie była to siedziba urzędnika biskupiego.
ZAMEK
W XV wieku wymieniany jest zamek biskupi jako siedziba władz archidiakonatu. Prawdopodobnie zbudowany w XII lub XIII wieku, zniszczony w XV wieku. Na skraju Pszczewa przy drodze Pszczew-Międzychód położone jest założenie dworskie składające się z dworu, spichlerza, stajni, gorzelni i parku o powierzchni 10 ha. Do majątku prowadzi ulica Zamkowa. Natomiast na skraju parku z XVIII/XIX wieku położone jest wczesnośredniowieczne grodzisko. Możliwe, że majątek powstał w miejscu położonego w XIII/XIV wieku zamku biskupów poznańskich.
DWÓR
Późnoklasycystyczny dwór (na skraju miasteczka, przy drodze do Silnej), zbudowany w pierwszej połowie XIX wieku, prawdopodobnie wraz z założeniem przez rodzinę zu Dohna folwarku, przebudowany w 1954 roku. Murowany, założony na planie prostokąta, parterowy, o dwuspadowym dachu. Od strony ogrodowej ganek o czterech kolumnach, wspierających balkon oraz facjata, zwieńczona trójkątnym szczytem. Od zajazdu na osi podobna facjata. Dwór usytuowany w krajobrazowym parku z XVIII-XIX wieku.
Po raz pierwszy wieś Przytok wymieniana jest w roku 1408. Na przełomie XIV-XV wieku należała do Ulricha von Quass. Już w XIV wieku istniała własność dworska. Prawdopodobnie w tym czasie część ziemi we wsi należała do rodu von Rothenburg, którzy prowadzili spór graniczny z rodziną von Quass. Z tego rodu w XV wieku wymienia się Ulricha oraz Konrada von Quass. W 1426 roku zostali pojmani i straceni za rozboje. W 1471 roku wymieniany jest Heinze Schaff, który otrzymał wieś od księcia Jana I za pomoc w schwytaniu rycerzy-rozbójników. W XVI wieku kilka własności ziemskich. Część dóbr należała do Zabla von Burgsdorf wymieniony w 1503 roku. W 1513 roku z Przytoku pisał się Bernard von Zcabelsdorf. Do 1566 roku majątek należał do rodu von Burgsdorf. Za 10.000 talarów w 1566 roku sprzedają swoją część Fabianowi i Mikołajowi von Tschammer. W 1591 roku z powodu kłopotów finansowych Rudolf von Tschammer sprzedał wieś Joachimowi von Stentzsch. Rodzina von Stentzsch posiadała Przytok do XIX wieku. Po śmierci ostatniego męskiego potomka z rodu von Stentzsch, Johanna Ernsta, dobra dziedziczy przybrana córka jego siostry- Frederike Konstanze Johanna z domu von Hessler. Po jej zamążpójściu w 1805 roku majątek przechodzi w ręce generała von Ryssel. Po śmierci generała majątek przechodzi w posiadanie spokrewnionego z nim Emila Kracher barona von Schwartzenfeld. W 1891 roku dobra kupuje Reinhard hrabia Finck von Finckenstein. Po jego śmierci w 1922 roku majątek przejmuje żona z córkami. Po śmierci Elizabeth Anny hrabiny Finck von Finckenstein w 1928 roku dobra na początku lat 30-tych zakupiło państwo i rozparcelowało majątek. Po 1945 roku od połowy lat 50-tych pałac użytkowany przez PGR oraz Związek Młodzieży Polskiej. Od początku lat 60-tych pałac przejęła na ośrodek kolonijny kopalnia „Bolesław Chrobry”, później od 1979 roku kopalnia „Wałbrzych”. Od 1980 roku pałac przeznaczono na Zakład Wychowawczy. Od 1896 roku po kilku latach nieużytkowania w pałacu utworzono Ośrodek Szkolno-Wychowawczy.
DWÓR
Z przekazów wiadomo o renesansowym dworze zbudowanym w latach 1596-97 przez Joachima von Stentsch, przy wykorzystaniu wcześniejszej budowli gotyckiej. Część gotycko-renesansowa dworu została rozebrana w 1895 roku, a dwór całkowicie rozebrany został w roku 1933. Usytuowany był na południowo-zachodnim skraju parku, w bezpośrednim sąsiedztwie folwarku.
PAŁAC
W latach 1864-67 Emil Kracher von Schwarzenfeld buduje na terenie parku nową wspaniałą neorenesansową rezydencję. Budowla murowana z cegły, piętrowa z parterowymi aneksami na przedłużeniu krótszych boków. Całość pokrywa dach czterospadowy. Elewacje posiadają bogaty wystrój architektoniczny. Portyk nakryty dwuspadowym daszkiem, otwiera się na trzy strony szerokimi arkadami. Elewacja ogrodowa posiada trójarkadową loggię ze smukłymi kolumnami. Wnętrza, szczególnie sale, sień i klatka schodowa posiadają bogaty wystrój architektoniczny. Otaczający park założony w 1792 roku przez rodzinę von Stentzsch.
WILLA
Wieś gminna położona w powiecie międzyrzeckim. Początki sięgają XIII wieku. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1393 roku(Przettoczszky), w której wymienia się Świętomira Przetoczyskyego(Przetockiego), brata Michała Stosza z Klonowca i Żakowa a także Jadwigę i Jarochnę z Przetoczna. Wielokrotnie wymieniona w latach: 1397(Przetoczno, Pretoczno, Pzretoczka), 1399(Przetoczna), 1405(Prestoczno, Przestoczno), 1424(Przethoczno), 1437(Prethoczenssky), 1467(Przethoczna), 1538(Przithoczno), 1944(Prittisch). W latach 1393-1407 wieś należała do rodu Stoszów. W latach 1397-1400 wieś w rękach Stanisława Stosz, syna Sędzimira i Jadwigi. W 1402 roku Jadwiga wraz z córką Jarochną i synem Ramszem oddają Świętosławie Lubickiej, żonie Stanisława oraz jej siostrom 1/3 Przytocznej. W latach 1397-1407 siedziała tu wspomniana wcześniej Jarochna, siostra Ramsza a żona Jana Szczurka. W latach 1397-1408 siedział tu Mikołaj(Mikosz) Tuczępski z Tuczęp i Przytocznej. W 1400-1413 część wsi należy do Stanisława Lubickiego i jego żony Świętosławy. W latach 1462-69 część wsi w posiadaniu Sędziwoja z Niewierza Niewierskiego. W latach 1420-1581 część wsi w posiadaniu Żydowskich z Żydowa koło Obornik i Zajączkowskich herbu Nałęcz. Wspomniany Mikołaj z Żydowa, Wincenty Żydowski, Jan w latach 1434-44. Wieś, która podzielona była na kilka własności rycerskich należała do jednej rodziny o różnych nazwiskach- Żydowscy, Zajączkowscy byli to późniejsi Przetoccy. W 1472 roku Dobrogost Zajączkowski-Przetocki daje ½ wsi swemu bratankowi, synowi Wincentego, Wojciechowi Nojewskiemu-Przetockiemu, wspomniany jako zmarły w 1503 roku. W latach 1481-1505 mowa o Janie, Mikołaju, Dorocie i Elżbiecie Przetockich. W latach 1502-46 siedzieli tu Sędziwój, Piotr, Maciej, Jan i Andrzej, Jerzy Przetoccy. W 1509 roku Sędziwój Przetocki dał braciom Jarosławowi i Jerzemu z Łężec Łężeckim(czyli Gorajskim) część Przytocznej. W 1523 roku część wsi zakupili bracia Jarosław i Jerzy Łężeccy(Jerzy mąż Elżbiety Przetockiej), które to Jerzy sprzedaje część Przytocznej Maciejowi Chraplewskiemu. W latach 1522-45 mowa o Piotrze Turkowskim-Wilkowskim-Przetockim, synu Sędziwoja Przetockiego. W latach 1545-1580- siedzieli tu: bracia Jan Starszy, Piotr, Stanisław i Jurga, synowie Andrzeja Przetockiego, Jan Młodszy Przetocki(1546), Stanisław Przetocki, który swą część Przytocznej sprzedał Janowi Nadelwicz Kręskiemu. W 1547 roku część wsi posiadał Stefan Gnuszyński. W latach 1551-1574 siedział tu Jerzy Lessel(Liessel, Lyessel), który w 1574 roku sprzedał część Przytocznej Abrahamowi Nadelwicz Kręskiemu. W 1580 mowa o Jadwidze Przetockiej-Strzeżmińskiej, żonie Baltazara Strzeżmińskiego. W 1564 roku część gruntów należała do biskupów poznańskich. W 1580 roku dobra należą do Jadwigi i Stanisława Nałęcz Przetockich oraz Jana i Abrahama Nadelwicz-Kręskich. Później wieś należała do Berezów h. Prawdzic, Bojanowskich h. Junosza, Gliszczyńskich h. Jastrzębiec. Na początku XVII wieku ok. 1608-10 wieś zakupił Hans Sigismund von Kalckreuth po sprzedaniu majątku Dłużek. W 1726 roku majątek posiadał Leonhard von Kalckreuth(1693-1768), który w 1740 roku sprzedał majątek Wyssogocie-Zakrzewskiemu. W 1754 roku dzięki pomocy finansowej Jędrzeja Wyssogoty-Zakrzewskiego została zbudowana nowa świątynia we wsi. W 1818 roku dobra w rękach Antona Bose, w 1837 roku właścicielem dóbr jest rodzina Brӧcker, wymienieni w spisie właścicieli w 1845 roku. W 1846 roku podana rodzina Brӧkere czyli Brӧcker. W skład majątku w tym czasie wchodziły folwarki Dębówko(Eichvorwerk) i Neufeld. W 1850 roku majątek posiada H.B. von Rüxleben. W 1857 roku własność sędziego w stanie spoczynku Karla Ferdinanda Schulz z Berlina. W 1870-77 roku dobra wchodzą w skład majątku w Goraju. W tym czasie administratorem dóbr w Przytocznej o areale 1135ha był kapitan Witte. Pod koniec XIX wieku dobra są własnością Rudolpha Schultz-Boossen z Bossen koło Frankfurtu nad Odrą. Jego majątek w 1896 roku obejmował 1134,31ha gruntów razem z folwarkiem Dębówko(Eichvorwerk). Administratorem dóbr był August Witte junior. W 1907 roku majątek wraz z folwarkiem Dębówko(Eichvorwerk) obejmował 1109ha i należał do Dr. Augusta Lamberta Rospatt(1869-1942), landrata z Międzychodu. Administratorem był Louis Kroll, którego majątek w 1913 roku wraz z folwarkiem Dębówko(Eichvorwerk) obejmował 1113ha gruntów. August Lambert von Rospatt nobilitowany w 1909 roku do stanu szlacheckiego. W 1898 roku ożenił się z Gertrudą Schulz-Boossen, córką właściciela majątku w Przytocznie. Zmarł w Przytocznej w 1942 roku.
DWÓR
Dwór usytuowany w parku krajobrazowym z XVIII-XIX wieku, zbudowany w drugiej połowie XVIII wieku, powiększony o skrzydło północno-zachodnie w pierwszej połowie XX wieku. W starszej części o cechach barokowych. Murowany, założony na planie prostokąta z ryzalitami na osi w elewacji północnej i południowej. Parterowy z facjatą i użytkowym poddaszem. Dach mansardowy z lukarnami. Ryzality piętrowe, zwieńczone trójkątnymi przyczółkami. Piwnice sklepione kolebkowo, pomieszczenia w przyziemiu nakryte stropami.
Wieś położona w gminie Strzelce Krajeńskie powiatu strzelecko-drezdeneckiego. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1337 roku. Możliwe, że wieś założona przez wymienionego w latach 60, 70-tych XIII wieku Jana von Oldenflete. W 1337 wymieniony von Blanckenburg. W 1499 roku należy do Strzelec Krajeńskich. W okolicy znajdował się dwórek myśliwski Jana z Kostrzyna, przebudowany w 1589 roku, w którym później mieściło się leśnictwo. Wielokrotnie niszczona i opuszczana. W XIX wieku majątek należał do miasta Strzelce Krajeńskie(1857). We wsi park krajobrazowy o powierzchni 1 ha z drugiej połowy XIX wieku.
WILLA
Nie wiem do kogo należała willa, może do młynarza. Budynek zbudowany prawdopodobnie pod koniec XIX wieku, na planie prostokąta, podpiwniczony, parterowy, z użytkowym poddaszem, kryty dachem dwuspadowym.
Wieś położona w gminie Wschowa powiatu wschowskiego. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1210 roku(Pretsino). Kolejno w latach: 1273(Priczyn, Przyczyn), 1327(Pritschinin Antiquum), 1404(Pizedczin Superior), 1405(Prziczina), 1459(Przyczina), 1506(Priczyna), 1514(Maior Priczina), 1517(Superior Priczkinaw, Superior Priczkina), 1529(Prziczna) 1548(Pritschina), 1672(Magna Przyczyna). W wiekach średnich stanowiła własność książęcą. W 1210 roku książę Władysław Odonic przekazał wieś klasztorowi cystersów z Przemętu, ale fundacja ta nie została zrealizowana. W 1273 roku książę Przemysł II nadaje sołtysowi Walterowi Przyczynę Górną. W 1290 roku część gruntów należy do miasta Wschowy. W 1326 oraz 1327 część ziem należy do Hermana z Drzewc, Lutolda z Malewicz(podejrzewa się, że chodzi o rodzinę Rakwicz Rakowa) oraz Temchina z Seidlitz. W 1345 roku król Kazimierz Wielki nadaje całą wieś miastu Wschowa, co zostało potwierdzone przez Władysława Jagiełłę w 1404 roku. W 1444-46 dobra posiada sołtys Mikołaj Herolt. W 1497 Andrzejowi i Mikołajowi Herolt, sołtysom w Przyczynie Górnej król Jan I Olbracht zabiera i przekazuje Piotrowi Opalińskiemu. W 1517 roku dobra po sołtysie Andrzeju posiadała wdowa Katarzyna Racławkowska. W 1515 wymieniany sołtys Maciej, w 1518 sołtys Jerzy Herolt z żoną Anną Łęczycką, córką Kaspra Świnki de Lanczycze. W 1564 roku wieś należy do mieszczan wschowskich. W 1841 roku dobra są własnością rodziny Schmidt, posiadającą również Przyczynę Dolną. W 1856/57 roku majątek należał do Josepha Niche.
ZAŁOŻENIE DWORSKIE
Zespół dworski położony na granicy z miastem Wschowa. Neoklasycystyczny z XIX wieku dwór zbudowany na planie prostokąta, dwukondygnacyjny, kryty dachem czterospadowym, podpiwniczony. Po 1945 roku własność Państwowego Ośrodka Hodowli Zarodowej w Osowej Sieni. W latach 80-tych oraz 2000 roku remontowany. Zaadoptowany na hotel. W sąsiedztwie budynki gospodarcze oraz dom mieszkalny.
ZAŁOŻENIE PAŁACOWE
W części zachodniej położony jest kompleks pałacowo-parkowo-folwarczny. Pod koniec XIX wieku majątek należał do porucznika Bernarda Mendel. Prawdopodobnie on jest fundatorem pałacu powstałego pod koniec XIX wieku, który stylowo nawiązuje do renesansu francuskiego i klasycyzmu. Charakterystyczny i dominującym elementem pałacu jest okrągła wieża w południowo-wschodnim narożniku. Po 1945 roku przejęty przez Państwowy Ośrodek Hodowli Zarodowej w Osowej Sieni. Zaadoptowany na cele mieszkaniowe i biurowe. Obecnie stanowi własność Hodowli Zwierząt Zarodowych Osowa Sień.
PAŁAC rodziny Zürn
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1210 roku. Wielokrotnie wymieniana w latach: 1345(Nowa Pricz), 1367(Novi Przyczyn), 1404(Przedczyn Inferior, Przetszyn Inferior, Przedczin Inferior), 1514(Priczina), 1514(Inferior Priczina), 1566(Inferior Przecznia)1579(Priczina Minor). Początkowo własność monarsza, później szlachecka. W XIV wieku wieś w rękach kilku rodów rycerskich. Część wsi w początkach XIV wieku należała do Macieja z Pannwitz(von Pannwitz) i jego żony, która później przeszła na własność króla polskiego Kazimierza Wielkiego. W 1345 roku król Kazimierz Wielki tę część wsi przekazał mieszczanom wschowskim. W 1367 roku Tammo von Schellendorf, syn Tammona sprzedał swoje dobra w Przyczynie Dolnej Güntherowi i Peterowi von Falkenhain, co zostało potwierdzone w dokumencie Kazimierza Wielkiego. W 1404 roku wieś należy do mieszczan wschowskich. Taki stan rzeczy trwał do 1793 roku. Prawdopodobnie na przełomie wieków XVIII/XIX pochodzący ze Wschowy radca Gottlieb Rohrmann(*1765-+1828) zakupił grunty w Przyczynie Dolnej. W 1841 roku właścicielem miejscowego majątku była rodzina Schmidt, posiadająca również dobra we wsi Przyczyna Górna i Olbrachcice. Prawdopodobnie pod koniec XIX wieku majątek rozparcelowano.
Wieś leżąca w powiecie wschowskim, w gminie Sława początki której sięgają średniowiecza. Dzieje wsi są ściśle związane z dziejami Sławy leżącej ok. 3 km na wschód. Należała początkowo do Piastów Śląskich linii głogowskiej, w roku 1468 zakupiona przez Melchiora von Rechenberg z Borowa Polskiego od Henryka XI, księcia głogowskiego. Przybyszów jest w posiadaniu rodu von Rechenberg do połowy XVII wieku. Po bezpotomnej śmierci Sigismunda von Rechenberg w roku 1610, majątek cały przejmuje cesarz Ferdynand III Habsburg. Od 1655 roku wieś jest w posiadaniu rodu von Barwitz hrabiów von Fernemont i pozostaje w ich rękach do śmierci ostatniego z rodu Carla von Barwitz hrabiego von Fernemont w roku 1884. Od 1886 roku jest w rękach rodu von Haugwitz i pozostaje w ich posiadaniu do 1945 roku.Majątek ziemski składa się z dworu oraz zabudowań gospodarczych- obory, stajni i innych budynków gospodarczych. Po 1945 roku majątek w rękach PGR, pełnił funkcje: mieszkalną i administracyjną. Od 1990 roku w rękach prywatnych. Wśród licznych właścicieli dworu jest mowa także o polskim brzmieniu nazwisko Mycielskich/prawdopodobnie dzierżawcy majątku/.
ZESPÓŁ DWORSKI
Dwór zbudowany w 1600 roku przez Sigimunda von Rechenberg, ożenionego z Anną von Kanitz prawdopodobnie na wcześniejszym założeniu- jak podają źródła niemieckie pierwotnie miał tam stać klasztor cysterski lub stanica rycerska. Murowany z kamienia i cegły. Piętrowy, założony na planie prostokąta, z okazałym ryzalitem od strony południowej, dwukondygnacyjny, częściowo podpiwniczony, nakryty czterospadowym dachem z lukarnami. Pomieszczenia na parterze nakryte sklepieniami kolebkowo-krzyżowymi. W elewacji północnej kamienny portal renesansowy z półkoliście zamkniętym wejściem flankowanym dwoma pilastrami. Nad wejściem płycina z płasko rzeźbionymi kartuszami, zwieńczona trójkątnym przyczółkiem. Na ścianie elewacji ślady dekoracji sgraffitowej. Usytuowany obok kościoła.
Pierwszymi przedstawicielami rodu von Haugwitz przybyłego na Śląsk z Miśni w XIII wieku byli Ruediger i Jan. Dali oni początek wszystkim późniejszym liniom rodu. Właściciele Sławy wywodzili się z czeskiej linii Namest, której założycielem był Henryk Wilhelm II(ur. 1706- zm.1758), młodszy syn Henryka Wilhelma I ze Ślubowa (w roku 1723 otrzymał tytuł barona), żonaty z Ludwiką baronówną von Seydlitz. Jako urzędnik cesarski przeniósł się ze Ślubowa do Austrii. Jego syn Karol Wilhelm I ożenił się w roku 1766 z dziedziczką państwa Namest w Czechach- Marią Józefą hrabianką von Frankenberg-Ludwigsdorff. W roku 1779 otrzymuje tytuł czeskiego hrabiego. Był założycielem czeskiej linii rodu. Posiadali w XX wieku państwo Przybyszów i Sławę.
Wieś położona w gminie Nowogród Bobrzański powiatu zielonogórskiego. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1217 roku, kiedy część wsi była własnością klasztoru augustianów żagańskich i był ich własnością do 1810 roku, do sekularyzacji zakonu. W 1261 roku część wsi należała do niejakiego Martina. Później wymieniani są: Rodestock(1460), Stӓnisch(1578), Kehler (1619-1622), Stenisch(1660), klasztor augustianów żagańskich(1674), Ulm(1674-1780), Meissner(1788), Valentin(1798), Pietsch(1828), Bigalcke(1907), Flis(1912), Platwet(1913), Schindler(1916). Od 1919 do 1945 dobra należały do rodziny Fiedler.
DWÓR
Dwór zbudowany około roku 1800 w stylu klasycystycznym. Murowany z cegły, piętrowy, założony na planie prostokąta, nakryty dachem naczółkowym z powieką. jest prawdopodobnie karczmą o czym świadczyć może lokalizacja budynku(przy drodze) oraz brak parku.
Niewielka miejscowość(osada) położona w gminie Brzeźnica powiatu żagańskiego. Na zachodnim krańcu wsi znajdował się folwark. Dwór właścicieli nie zachował się- rozebrany w latach powojennych. Częściowo zachowana zabudowa gospodarcza. Prawdopodobnie w XIII-XVI wieku należała do rodu von Promnitz. W XVII wieku majątek był własnością baronów von Gersdorf. W XVIII wieku posiada dobra hrabia von Redern. Na początku XIX wieku dobra posiada Johan Baltasar baron von Lüttwitz(1829-30). W 1845 roku właścicielem jest rodzina von Meyer. Wymieniana również hrabia von Schweinitz und Crayn. Ostatnim właścicielem dóbr był Wilhelm Lontke. W pobliskich Przylaskach, tzw. Przylaskach Dolnych właścicielem majątku był Alfred Lontke.
