Wieś położona w gminie Świebodzin powiatu świebodzińskiego. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1320 roku, kiedy to rycerz Dragonus przekazuje ją klasztorowi paradyskiemu. W 1540 majątek jest w rękach Kaspra von Schlichting. W 1557 roku wieś posiada Melchior von Lӧben, wymieniany również Maximilian von Lӧben. Od 1596 w rękach Christopha von Hake(Haacke) z Berge, którego przodkowie posiadali majątek jeszcze w latach 20-tych XVIII wieku. Po Christophie majątek posiadali synowie: Wichmann, Otto i Rudolph von Hake w 1624 roku, do których należał również Rosin. W 1648 i 1662 roku majątek posiadał Rudolf von Hake. Po śmierci Rudolfa wdowa w roku 1672 wyszła ponownie za mąż za Wolfa Asmusa von Sack z Radowic. Majątek pozostał w rękach synów, Christopha i Georga von Hake. W 1710 roku własność Samuela Rudolfa von Hake, który w 1723 roku sprzedał  majątek Christianowi Adolfowi von Lӧben. W tym samym czasie Beate Dorothea von Hake, jako wdowa wychodzi ponownie za mąż za von Marunde. W 1775 roku majątek w rękach niejakiego Hammer a następnie został zakupiony przez Karla Wilhelma von Zobeltitz. Już w 1776 roku dobra w rękach Karla Friedricha von Plӧnnies a następnie w posiadaniu Karla Sigismunda von Kalckreuth żonatego z Konstancją von Gaudy(1805-1876). Prawdopodobnie była to druga żona. Pierwsza była z domu von Zobeltitz. Dość częstym gościem był brat Konstancji- Franz baron von Gaudy(1800-1840), słynny w tym czasie poeta i prozaik, obecnie zapomniany. Od 1840 roku własność Augusta Wilhelma Eugena Schulz z Niekarzyna.  Po jego śmierci majątek dziedziczy jego syn, Valentin. W 1906 roku majątek zakupił niejaki Krause. W latach 20-tych XX wieku majątek posiada rodzina Wiedenbeck. W zachodniej części wsi w pobliżu kościoła położone było założenie dworsko-parkowo-folwarczne. Pozostałością jest park krajobrazowy.

ZAŁOŻENIE DWORSKO-PARKOWO-FOLWARCZNE

Pozostałością po założeniu leżącym w zachodniej części wsi, w sąsiedztwie kościoła jest niewielki park krajobrazowy.

Wieś położona w gminie Kargowa powiatu zielonogórskiego. Majątek wchodził w część dóbr otyńskich i należał w XVIII i XIX wieku do księcia kurlandzkiego Birona, później jego córki, Doroty de Talleyrand-Perigord, od 1862 roku do córki Doroty, Pauliny markizy de Castellane. Po jej śmierci majątek przejmuje zięć Pauliny, Antoni Wilhelm książę Radziwiłł. We wsi pozostałości po założeniu folwarcznym oraz willa Richarda Goeldnera, właściciela fabryki cygar.

Wymieniana w 1360 roku(Cargowo) gdzie właścicielem był Dzierżykraj de Cargowo. Wymieniana również w latach: 1400(Kargowa), 1434(Gargowa), 1443(Dargowa), 1510(Tharghowa). W XV wieku należała do rodu Kotwiczów-von Kottwitz( Witko-Wojtek Kotwicz 1400 rok). Od miejscowości Kargowa Kotwicze przybierają nowe nazwisko(Nikel Cargowsky 1408; Henryk Kotwicz Kargowski 1437-1462; Wincenty Kargowski 1439-1453). W latach 1425-1434 wymieniony Bernard(Bornhard, Burchard) Kotwicz z Cargowa. W XVI wieku Kargowa przechodzi w posiadanie Żychlińskich herbu Szeliga. Pierwszego z rodu Stanisława wymieniają źródła od 1513 roku. Od Wojciecha Żychlińskiego w 1641 roku nabył Kargowę Georg Unruh, starosta gnieźnieński. Po szeregu latach starań powstał organizm miejski, zakończony nadaniem w 1661 roku przez króla Jana Kazimierza prawa magdeburskiego dla miasta Unrugowo. Nazwa miejscowości wzorowana zapewne na Bojanowie (pow. rawicki), zbudowanym przez Macieja Bojanowskiego ożenionego z Ewą von Unruh, siostrą Krzysztofa von Unruh. Miasto do 1733(?)roku należało do króla polskiego Augusta II Mocnego, który przejął od Carla von Unruh w dożywocie majątek kargowski. Po śmierci króla miasto ponownie w posiadaniu Carla von Unruh. Majątek dziedziczy jego syn, Alexander von Unruh, który w 1802 roku otrzymał tytuł hrabiowski. Ostatnim z rodu von Unruh, właścicielem Kargowej był syn Alexandra, Moritz , zmarły w 1836 roku. Dobra drogą przymusowego wykupu przejął rząd pruski(1845r.). Od 1850(1854) do 1945 roku majątek w posiadaniu rodzin Rothe i Richter. W 1857 roku majątek należał do Karla Augusta Rothe, ekonomisty.  W 1870-77 roku majątek należał do Gustava Rothe i obejmował 889ha. Do majątku wchodziły folwarki Liehne i Rothenau. W 1896 roku majątek należący do porucznika Georga Rothe obejmował 888,78 ha ziemi. W 1907 roku majątek wraz z folwarkami Liehne i Rothenau obejmował 887ha gruntów i należał do Pani Anny Rothe, z domu Schulz a następnie do jej dzieci. Dzierżawcą był Karl Richter. W 1913 roku majątek o powierzchni 887ha należał do Pani Magdaleny Rothe i Pani Anny Richter, z domu Rothe. W skład majątku wchodziły folwarki: Liehne i Rothenau.

ZESPÓŁ PAŁACOWO-PARKOWO-FOLWARCZNY

Zespół pałacowy składający się z: pałacu, oficyny, budynków gospodarczych, spichlerzu i parku. Pałac zbudowany w latach 1731-32 z inicjatywy króla polskiego i elektora saskiego Augusta II Mocnego, który chciał tu mieć rezydencję na trasie z Drezna do Warszawy i bazę dla wojska. Budowlę projektował architekt królewski Jan Krzysztof Knoffel. Roboty nadzorował inny królewski architekt – Karol Fryderyk Poppelmann. Przy budowie pracował także rzeźbiarz Kirchner. Pałac jest zrealizowaną częścią planowanej obszernej rezydencji królewskiej, o czterech dziedzińcach z ogrodem pośrodku. Zrealizowaniu całości założenia, znanego z zachowanych planów i rysunków, przeszkodziła śmierć króla. Murowany, dwukondygnacyjny pałac, wzniesiony na miejscu starego zamku, założony jest na planie prostokąta z dwoma krótkimi skrzydłami od strony zajazdu, z ryzalitami na osi środkowej. Ryzalit frontowy o wklęsłej linii boków, ujęty półkolumnami i pilastrami, zwieńczony jest szczytem o linii łamanej. Ryzalit ogrodowy płaski, dekorowany analogicznie, zwieńczony trójkątnym tympanonem. We wnętrzu sufity z fasetą. Budowla zachowana dobrze, o nie zmienionych barokowych cechach stylowych. Od strony południowej do pałacu przylega niewielki park krajobrazowy z aleja dojazdową, założony w XVIII wieku

ZAMEK

Na przełomie XIV-XV wieku w Kargowej stał zamek zbudowany przez rodzinę von Kottwitz. O założeniu, wyglądzie nic nie wiemy. Na miejscu starego zamku w XVII wieku wybudowano barokowy pałac dla ówczesnych właścicieli- Unruhów. Była to budowla piętrowa na rzucie podkowy, z parą krótkich skrzydeł bocznych i ryzalitem na osi fasady. W 1730 roku pałac przechodzi na własność króla Augusta II, po podpisaniu umowy z Karolem von Unruh. W latach 1731-32 z inicjatywy Augusta Mocnego w Kargowej zbudowano nowy pałac w stylu barokowym. W 1735 roku w czasie działań wojennych nowo wybudowane założenie zostało zniszczone. Splądrowany i spalony pałac Unrugów odbudowano, znacznie jednak upraszczając jego formę architektoniczną.

HISTORIA WSI

Wieś położona w gminie Nowogród Bobrzański powiatu zielonogórskiego. Po raz pierwszy wymieniona w 1263 roku. W latach 1265 jako właściciel występował  Jeschko de Steinburn. Od 1292 do 1375 roku majątek w rękach rodu von Steynborn.  Później należy do rodu von Kottwitz z Broniszowa. Dobra od von Kottwitz zakupuje Hans Christoph von Berge z Niwisk. W 1742 roku umiera bezpotomnie ostatni z von Berge z Niwisk. Dobra przejmuje Hans Julius hrabia von Schweinitz. Od 1844 roku majątek przejmuje baron von Tschammer-Quaritz z Broniszowa. Od rugiej połowy XIX wieku następuje dość częsta zmiana właścicieli. Wymienia się rodziny: von der Hoelle, Glaesemer/1891/, Herman Hellmich/1898/, Wenzel hrabia von Puckler/1905/, Pribilla/1925/, Max Wehner/1934-45/.

ZAŁOŻENIE PAŁACOWO-PARKOWO-FOLWARCZNE

Pałac zbudowany w końcu wieku XVII, formę późnoklasycystyczną uzyskał w wyniku gruntownej przebudowy, przeprowadzonej około 1850 roku. Murowany z kamienia i cegły, piętrowy, założony na planie prostokąta, nakryty niskim czterospadowym dachem. Dwa pomieszczenia parteru nakryte sklepieniami kolebkowo-krzyżowymi, pozostałe stropami. Elewacje ożywione gzymsami oraz rytmem prostokątnych otworów w partii podokapowej. Obok pałacu usytuowany park krajobrazowy z XIX wieku. W pobliżu znajdują się budynki gospodarcze pofolwarczne, resztki zaniedbanego parku oraz na skraju parku dzwonnica, drewniana z XVIII wieku. Po 1945 roku w posiadaniu PGR. W latach 60-tych i 70-tych remontowany. Obecnie w rękach ANR.

Wieś położona w gminie Witnica powiatu gorzowskiego. Wzmiankowana w 1295 rok. W 1333 roku część ziem we wsi należała do braci Heinrich, Gerhard i Nikolaus von Berwenitz/Perwenitz/. W 1337 roku w Kemyn wymienia się rody: von Berwenitz/Perwenitz/, de Sidow i de Malenow, które posiadały lenno we wsi Kamień Wielki. Około roku 1350 Johann de Perwenitz sprzedał swoje udziały we wsi Henningowi von Damnitz(Dannewitz). W 1486 roku wieś w posiadaniu rodu von Schӧnebeck. Posiadali grunty we wsi do XVIII wieku. Po wojnie trzydziestoletniej całkowicie opuszczona. W 1660 roku majątek w Kamieniu Wielkim posiadał Hans von Schlabrendorf, komendant twierdzy Kołobrzeg oraz Hans Adam von Schӧning/1630/, właściciel Dąbroszyna. Od 1697 roku dobra kamieńskie w całości są w rękach właściciela Dąbroszyna, Johanna Ludwiga hrabiego von Schӧning(*1674-+1713). Który żonaty był z hrabianką Juliane Charlotte von Dӧnhoff. Po jego śmierci Dąbroszyn odziedziczyła jego jedyna córka, wówczas czteroletnia, Louise Eleonore, która w wieku szesnastu lat wyszła za mąż za pułkownika Adama Friedricha von Wreech. Przypuszcza się, że dziewiętnastoletni wówczas następca tronu, Fryderyk późniejszy Fryderyk II po opuszczeniu więzienia kostrzyńskiego został kochankiem dwudziestoczteroletniej pani von Wreech. Po śmierci Louise Eleonore von Wreech majątek dziedziczą synowie: Friedrich i Ludwig von Wreech. Po śmierci Friedricha von Wreech 23.05.1785 roku majątek dziedziczy Ludwik von Wreech, który w 1786 roku otrzymał tytuł hrabiowski. W 1795 roku umiera ostatni z rodu von Wreech, hrabia Ludwik. Cały majątek przekazał siostrzeńcowi, hrabiemu Bogislausowi Friedrichowi Carlowi Ludwigowi von Dӧnhoff(*14.05.1754-+10.01.1810) z Dӧnhoffstadt (dziś Drogosze, okolice Kętrzyna). Po jego śmierci w 1810 roku majątek odziedziczył jego jedyny syn, Stanislaus, który zmarł jako nieletni dnia 25.07.1816 roku. Wtedy majątek został podzielony pomiędzy córki hrabiego Bogislausa: Amalię Constanze(*1798-+1879) i Rosalie Ulrike(*1789-+1863). Amalia Constanza w 1818 roku wyszła za mąż za Alexandra Wilhelma Friedricha Heinricha Conrada Antona barona von Romberg(*1783-+1833) i  odziedziczyła Kamień Wielki oraz Kamień Mały, natomiast Dąbroszyn przypadł Rozalie Ulrike, zamężnej od roku 1816 za Johannem Christophem Hermannem hrabim von Schwerin-Wolffshagen(*1776-+1858). Za rządów baronów von Romberg Kamień Wielki staje się samodzielnym majątkiem. Dnia 04.10.1838 roku przez małżeństwo córki właścicieli, Marianne Sophie Eleonore von Romberg z Conradem hrabią von Stolberg-Wernigerode, dobra przechodzą w ręce hrabiów von Stolberg-Wernigerode(małżeństwo Marianny z Conradem miało pięcioro dzieci: najstarszym był syn Udo hrabia von Solberg-Wernigerode). W spisie majątków z 1857 roku jako właściciela wymienia się Panią von Romberg, z domu hrabiankę von Dӧnhoff. W 1879 roku majątek o powierzchni 2467,01ha z Kamieniem Małym nadal w rękach baronowej von Romberg. W 1914 roku majątek obejmował 2515ha i należał do Albrechta hrabiego zu Stolberg-Wernigerode. W 1924 roku sprzedają majątek Towarzystwu Ziemskiemu „Eigene Scholle” z Frankfurtu nad Odrą, które zlikwidowało majątek przez podział na mniejsze działki i wyprzedaż gruntów.  Część gruntów byłego majątku z pałacem posiadał Hermann Strunk, założyciel fabryki pieców kaflowych w Witnicy. W 1929 roku pałac z parkiem w posiadaniu Fritza Brühe. Majątek jego w tym czasie obejmował 190ha gruntów.

ZAŁOŻENIE PAŁACOWO-PARKOWE

Klasycystyczny pałac zbudowany na przełomie XVIII-XIX wieku, wg „Zamki, dwory i pałace…” zbudowany w latach 20-tych XIX wieku. Murowany, dwukondygnacyjny, założony na rzucie prostokąta, podpiwniczony, nakryty dachem mansardowym z lunetami. Po 1945 roku kilkukrotnie remontowany: w latach 1965-71, 1987-92, 1993-1994.  Obecnie w pałacu mieści się Dom Opieki Społecznej. Rozległy park krajobrazowy założony w 1834 roku wg projektu Petera Josefa Lenne. W parku dwa stawy z wyspami, aleje, drzewa pomnikowe.

WIEŻA RYCERSKA

Wg autora niemieckiej monografii Kamienia Wielkiego- Johannesa Müllera,  na terenie wsi w średniowieczu nad stawem o nazwie Schaefer Pful, przy wylocie drogi na Kamień Mały położona była wieża rycerska. Głazy z obiektu wykorzystane zostały do budowy domu.

W pobliżu pałacu na terenie folwarku stał dwór prawdopodobnie zarządcy majątku.

Wieś położona w gminie Krosno Odrzańskie powiatu krośnieńskiego. Jej początki sięgają średniowiecza. Należała do parafii Św. Wojciecha w Krośnie Odrzańskim. W 1562 roku jako właścicieli wsi podaje się rodzinę von Lӧben– wymieniany Siegmund von Lӧben. W 1713 oraz wg spisu z 1718/19 roku właścicielem majątku był kapitan Ämilius Otto von Brand i jego dwaj synowie Był również właścicielem dóbr w Gralewie pow. Gorzów Wlkp, Osieku i Chomętowie w obecnym powiecie strzelecko-drezdeneckim. Później dobra w posiadaniu wdowy po nim. W 1743 roku majątek jest własnością rodu von Schlegell(Schlegel). Kolejnym właścicielem była rodzina von Sckopp a następnie von Vogel. W 1764 roku właścicielem dóbr został urzędnik z Krosna Peter Gottlieb Bernhard Bӧhden.  Ponownie w rękach rodziny von Vogel. W 1806 roku wymieniana wdowa von Vogel posiadająca majątek w Kamieniu i Morsku. W 1828 roku majątek ponownie w posiadaniu rodziny Bӧhden. Około 1830/32 roku włości zakupione przez J.D. Caspar– Jacob Caspar. Rodzina wymieniona w spisie z 1857 roku. W 1879 roku majątek liczył 1801,03 ha gruntów i należał do Georga Caspar. W skład dóbr kamieńskich wchodził majątek Morsko(Murzig). Ostatnią właścicielką tej rodziny była córka Geroga Caspar, Marie. W 1892 roku nabyty przez Paula Friedricha Eger(w 1896 roku jego majątek obejmował 1753ha gruntów), później należy do jego syna Carla Wilhelma Eger z Berlina. Ostatnim właścicielem majątku kamieńskiego była rodzina Ritter und Edlen von Groote– wymieniony Eberhardt Ritter und Edlen von Groote, urodzony w 1862r roku. W 1914 roku jego majątek obejmował 790,5ha. W skład majątku wchodziły dobra Morsko(Murzig) a w 1929 roku 795ha.

PAŁAC i  ZAŁOŻENIE PARKOWO-FOLWARCZNE

Pałac zbudowany przez Eberhardta Ritter und Edlen von Groote w latach 30-tych XX wieku, prawdopodobnie na miejscu starszej budowli. Jest to budynek zbudowany na planie prostokąta, dwukondygnacyjna, podpiwniczona, kryta wysokim dachem czterospadowym z wystawkami. W pałacu zachowała się częściowo historyczna stolarka okienna i drzwiowa. Po 1945 roku majątek przejęty przez Skarb Państwa, później mieszczący szkołę rolniczą. Obecnie w rękach prywatnych, nieużytkowany. W skład założenia pałacowo-parkowo-folwarcznego należy: dom mieszkalny, park z aleją dojazdową, ptaszarnia, stodoła, budynek gospodarczy, magazyny.

Wieś położona w gminie Sulechów powiatu zielonogórskiego o trzynastowiecznej metryce. W 1385 roku Kalskiem władał Jachnicz Celma, w 1466 roku nieokreślona z nazwiska wdowa po Andrzeju. W 2 ćwierci XVI wieku podzielona była pomiędzy rodziną von Bornstädt i von Loeben. W 1543 roku we wsi dwa majątki należące do rodu von Lӧben oraz von Mӧstig. Od początku XVII wieku w całości wieś należała do rodziny von Bornstädt– wymieniony Christoph von Bӧrnstadt. W 1651 roku mowa o Casparze Sigismundzie von Bӧrnstadt, który zginął w pojedynku z Wichmannem von Hake z Rosina. W 1792 roku majątek został kupiony przez Friedricha Ludwiga von Sydow– porucznika pułku dragonów, późniejszego dyrektora prowincji głogowsko-żagańskiej, właściciela Smardzewa i Szczańca. Po śmierci Ludwiga von Sydow w roku 1821, majątek przejmuje jego trzeci, najmłodszy syn- Ferdinand Heinrich Ernst von Sydow(*02.03.1794-+29.09.1826) ze Smardzewa. Po jego śmierci w 1826 roku dobra otrzymuje najmłodszy z jego dwóch niepełnoletnich synów- Karl Ludwig Otto Ferdinand(*09.05.1822-+02.05.1906), będący pod kuratelą ciotki- Charlotty Zaleskiej von Zimmermann, z domu von Sydow. W 1852 roku porucznik Karl Ludwig Otto Ferdinand von Sydow żeni się z Johanną von Unruh. Z jego inicjatywy dochodzi do przebudowy pałacu oraz założenie parku krajobrazowego. W 1879 roku majątek liczył 905,10 ha gruntów. Do 1945 roku dobra były w rękach rodziny von Sydow. Ostatnim właścicielem był Karl von Sydow. Po 1945 roku w posiadaniu Skarbu Państwa. Od 1969 roku pałac użytkowany przez Rolniczy Zakład Doświadczalny, później przez Wojewódzki Ośrodek Postępu Rolniczego. W latach 70-tych mieścił się w nim Ośrodek Szkoleniowy Mechanizatorów, przedszkole, biblioteka, magazyn BHP. Od 1995 roku w rękach Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, od 1998 roku przekazany przez Agencję Rolną Skarbu Państwa Wyższej Szkole Zawodowej Administracji Publicznej w Sulechowie.

PAŁAC

Pałac wzniesiony przez rodzinę von Bornstädt na przełomie XVII i XVIII wieku, przebudowany przez Otto von Sydowa w 2 połowie XIX wieku, który powiększył pałac o dostawienie skrzydła bocznego od północy. W latach 1910-20 dobudowano skrzydło południowe i je powiększono. Na pocztówkach widoczne zmiany dotyczące również wieży w narożniku północno-wschodnim. Pałac założony na planie podkowy, z ośmioboczną trzykondygnacyjną wieżą w narożniku północno-wschodnim, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, kryty dachem cztero-, trzy- i dwukondygnacyjnym. Elewacja frontowa wyróżniona jest w części centralnej trzyosiowym ryzalitem z wejściem głównym, przesłoniętym gankiem wspartym na dwóch kolumnach. Powyżej nad środkowym oknem kamienna tablica z kartuszem, herbem rodziny von Sydow. Na elewacji północnej, przy wieży znajduje się zadaszony taras. Fasadę ogrodową tworzą skrzydła boczne oraz korpus główny. Wewnątrz zachowała się reprezentacyjna sień z klatka schodową i drewnianymi schodami, sztukatorska dekoracja sufitów, stolarka drzwi oraz częściowo amfiladowy układ pomieszczeń. Pałac w otoczeniu parku z XVIII wieku.  Kościół z XVI wieku przebudowany w pierwszej połowie XIX wieku.

Wieś położona w gminie Żary powiatu żarskiego. Po raz pierwszy wymieniona w 1350 roku(Goltbach) a następnie w 1381 roku(Goltbach), kiedy była w posiadaniu rodów von Rackwitz i von Koselitz.  Należała przez lata do właścicieli Żar. Na południowym krańcu wsi park krajobrazowy jako pozostałość po założeniu pałacowo-parkowym.