OLEŚNICA /Oels/

Miasto położone na lewym brzegu rzeki Oleśnicy, siedziba powiatu oleśnickiego. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1189 roku, kolejna w 1214 roku. W 1230 roku wymieniony został gród obronny, od 1247 roku Oleśnica stała się siedzibą kasztelanii. Po podziale księstwa śląskiego wchodziła w skład księstwa wrocławskiego. Henryk III Biały książę wrocławski w 1255 roku nadał Oleśnicy prawa miejskie. Od 1294 roku należała do księstwa głogowskiego. Po śmierci Henryka III Głogowskiego w 1309 roku doszło do podziału księstwa głogowskiego pomiędzy jego pięciu synów. Oleśnicę otrzymał Bolesław. Od 1313 roku Oleśnica stała się samodzielną stolicą księstwa oleśnickiego. Po śmierci Bolesława Oleśnickiego  w 1321  roku Oleśnicę przejął Konrad I oleśnicki, syn Henryka III Głogowskiego, który do Oleśnicy przeniósł stolicę swojego księstwa. Konrad I zapoczątkował linię Piastów oleśnickich, która wygasła wraz ze śmiercią jego potomka, Konrada X Białego w 1492 roku. Przez 3 lata była pod jurysdykcją króla Czech a w 1495 roku król czeski Władysław Jagiellończyk przekazał miasto wraz z księstwem Henrykowi I Podiebrada, władcy ziębickiemu. Za czasów Podiebradów miasto przeżywało rozkwit. W 1647 roku umiera ostatni z Podiebradów, książę Karol Fryderyk. Władcą został mąż jego córki Elżbiety Marii, Sylwiusz Nimrod Wirtemberski(1622-1664).  Ostatni z linii wirtemberskiej Karol Krystian Erdmann zmarł w 1792 roku. Oleśnica wraz z księstwem przeszła w ręce jego zięcia, księcia brunszwickiego Fryderyka Augusta, męża Fryderyki, jedynej córki księcia Karola Krystiana Erdmanna. Po bezpotomnej śmierci księcia Fryderyka Augusta miasto i księstwo odziedziczył Fryderyk Wilhelm książę Brunszwiku-Lüneburga. Książęta Brunszwiku-Lüneburga posiadali Oleśnicę do 1844 roku, kiedy przechodzi na własność następcy tronu Prus. Sam zamek po adaptacji stał się siedzibą Hohenzollernów i taki stan przetrwał do 1945 roku.

Zamek

W 1292 roku mowa o zamku. Za czasów Konrada I oleśnickiego wykorzystując mury starego zamku buduje nowy zamek. W latach 1542-56 książę Jan Podiebrad(1509-1565) przebudował  a następnie w latach 1559-1563 rozbudował go. Bratanek Jana Podiebrada, jego następca na tronie księstwa Karol II(1545-1617) w latach 1585-1616 przebudował zamek w stylu renesansowym. W latach 1650-54 za panowania Sylwiusza Nimroda Wirtemberskiego zamek odnowiono. Syn Sylwiusza, Krystian Wirtemberski(1652-1704) dokonał kolejnej przebudowy rezydencji. Kolejne prace budowlane trwały w 1750 roku za czasów księcia Karola Fryderyka. Przez kilkadziesiąt lat XIX wieku stał opuszczony. Dopiero w latach 1891-1906 za czasów Hohenzollernów doszło do gruntownej restauracji i modernizacji zamku z zaadoptowaniem go na siedzibę książęcą. Lata II wojny przetrwał bez zniszczeń. W 1945-46 przejęty przez Rosjan, w latach 1950-53 zaadoptowany dla Technikum Budowlanego z internatem. Część zamku zaadoptowana na mieszkania i magazyny. W kolejnych latach w zamku mieściła się siedziba Centralnej Szkoły Instruktorów Zuchowych ZHP, filia Muzeum Archeologicznego z Wrocławia. Od 1993 roku zamkiem zarządzają Ochotnicze Hufce Pracy.

Willa Prittwitz

Przy ulicy Wojska Polskiego 12 mieści się willa Prittwitzów, w której obecnie mieści się przedszkole oraz gabinety medyczne.

NOWY KOŚCIÓŁ /Neukirch/

Wieś położona w gminie Świerzawa powiatu złotoryjskiego. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1228 roku(Nova Ecclesia) oraz w latach: 1307(Noua ecclesia), 1308(Neukirch), 1355(Newkirche), 1419(Neuenkirch, Newenkirch), 1550(Neukirche), 1591(Neukirch), 1668(Neükirch), 1726(Neu Kirch). W XIII wieku właścicielami wsi byli von Dietze i Bernhard Czedliz. Do 1312 roku była własnością księcia jaworskiego, potem w posiadaniu rodu von Zedlitz. W 1508 roku dobra posiadał Sigmund von Zedlitz, zwolennik husytów. Po nim dobrami zarządzał jego syn wymieniony w 1552 roku, George von Zedlitz. W 1605 roku od cesarza Rudolfa otrzymują tytuł barona. W 1638 roku baron Konrad von Zedlitz sprzedał wieś Herrmannowi von Czettritzowi ale ten w 1655 roku odsprzedał wieś von Falkenhainowi. Po Evie von Falkenhain wieś ponownie w rękach baronów von Zedlitz. W 1683 roku baron Christoph von Zedlitz, właściciel wsi brał udział w odsieczy wiedeńskiej. W 1719 roku baron Sigmund Seifrid von Zedlitz sprzedał wieś wnukowi. Ze względu na zadłużenie wieś zakupił jego przyrodni brat, Konrad Gottlieb von Zedlitz. W 1763 roku wieś odziedziczył baron Hans Kaspar Konrad von Zedlitz. W 1782 roku wieś zakupił brat poprzedniego właściciela, baron Otto Friedrich Konrad  von Zedlitz-Neukirch. Do majątku w tym czasie należał folwark Kräsig. W 1825 roku właścicielem był baron Wilhelm Konrad Gottlieb von Zedlitz-Neukirch. W tym czasie na terenie wsi był zamek i dwa folwarki. W 1870 roku majątek majora barona von Zedlitz-Neukircha obejmował 1666 morgów ziemi.

Zamek-pałac

Zamek zbudowany w 1319 roku. Wielokrotnie przebudowywany, ostatnio w stylu neogotyku w XIX wieku. Była to budowla rozczłonkowana, otoczona fosą. Murowana, z fragmentami o konstrukcji szachulcowej. Rozebrany po 1945 roku. Z dawnego zespołu zachowały się: resztki parku o powierzchni 2,75 ha, brama wjazdowa z 1 połowy XIX wieku, na północy od zamku zachowało się założenie folwarczne.

NIESZCZYCE /Nistitz/

Wieś położona w gminie Rudna powiatu lubińskiego. Po raz pierwszy pojawia się w Księdze uposażeń biskupa wrocławskiego Henryka z Wierzbna z lat 1295-1305 jako Nesticz. Wymieniona również w latach: 1305(Nesticz), 1473, 1485, 1524, 1544(Nisticz), 1670(Niswiz), 1679(Niswitz, Villa Nieswitz), 1678(Nistitz). W 1305 roku dwa łany posiadała wdowa von Mielesdorf. W latach 1478-1500 wieś w rękach Nicona Tasse, po 1500 roku w posiadaniu wdowy po Niconie, a następnie Hansa Seer zwanego Tasse, który ożenił się z wdową, w latach 1503-1524 Hannusa Tasse, w 1544 roku Hansa i Nicola Seren. W 1630 roku własność rodu von Brauchitsch, przed 1638 rokiem do Geroga von Kottwitz i jego braci, po 1638 roku do von Seydlitz z Chobieni, w 1670 roku należy do Sebastiana von Kottwitz z Chobieni, w 1688 roku do Leonharda von Kottwitz, w 1710  roku wieś należała do rodu von Haugwitz, w 1765 roku do hrabiego von Dyherr, w 1791 roku do barona von Kottwitz– mowa była o siedzibie dworskiej i 3 folwarkach, w 1814 roku do von Luck, w 1830 roku do kupca Puckelt, w 1845 roku do urzędnika Schwarz, w 1855 roku majątek posiadała rodzina von Katzler(Katzeler), w 1876 roku wymieniony Friedrich von Katzeler, w 1886 roku należała do Carla Genlig, w latach 1891-1905 do Eduarda j. Webera, konsula w Hamburgu, około 1912 roku spadkobiercy po śmierci Eduarda J. Webera, w latach 1912-1921 do Wolfganga Webera, w latach 1926-1937 do Friedricha Karla Webera.

Dwór

 

 

 

 

Wybudowany w 1840 roku, przebudowany w 1923 roku. Założony na planie prostokąta, parterowy z piętrowym pseudoryzalitem w części frontowej, z użytkowym poddaszem, kryty dachem mansardowym, podpiwniczony. Obok zachował się park krajobrazowy z końca XIX wieku o powierzchni 5 ha oraz zabudowania gospodarcze.

LIPINY /Krummlinde/

Wieś położona w gminie Lubin powiatu lubińskiego. Obecnie część wsi Raszówka. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1418 roku(Crommenlinde). W latach kolejnych wymieniana w 1482(Cromenlynde), 1789(Krumlinde). W 1461 roku właścicielem wsi był Hans von Axleben gen.Magnus. Rodzina von Axleben gen. Magnus wymieniona również w 1596 roku. W 1555 oraz w 1595 roku wieś należała do rodziny von Falkenhayn(Falkenhagen, Falkenhahn). W roku 1653 oraz w 1664 wieś należała do rodziny Janowitz(Janowski von Janowitz). W latach 1731-1912 dobra posiadała rodzina von Üchtritz. W 1870 roku majątek posiadał Hasso von Üchtritz z Berlina, w 1873 roku dobra w rękach wdowy po Hasso, w latach 1886-1902 własność Maxa von Üchtritz z Miłoradzic, osiadłego w Berlinie, w latach 1905-1912 własność majora Ernsta von Üchtritz. Rodzina von Üchtritz nie mieszkała na terenie majątku. Dobra były dzierżawione; w 1870 dzierżawił je Paul Tietze, w 1873 roku Rosenbaum, 1886 roku Karl Lehman, w latach 1891-1902 kapitan Knӧnagel. W latach 1886-1902 majątkiem zarządzał książę zu Dohna z Chocianowa. W latach 1912-1920 majątek w rękach rotmistrza Adolfa Holtza. Kolejnym właścicielem był Hugo Schlegel wzmiankowany w 1922 roku a następnie Fritz Ludwig Proske, który posiadał majątek w latach 1926-1937.

Pałac

Budynek wzniesiony pod koniec XVIII wieku, przebudowany w 1854 oraz w latach 20-tych XX wieku. Zbudowany na planie prostokąta, dwukondygnacyjny z użytkowym poddaszem, podpiwniczony, kryty dachem czterospadowym. Pałac stoi na skraju niewielkiego parku. Obok oficyna oraz budynki folwarczne, z których możemy zobaczyć: budynek gospodarczy, obory, budynki mieszkalne. Całość otoczona jest otynkowanym murem z okazałą bramą wjazdową.

KRÓLIKOWICE /Krolkwitz/

Wieś położona w gminie Kobierzyce powiatu wrocławskiego. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1334 roku. J.Ch. Knie podaje datę 1342(Krolicz) i 1336(Krolkowitz, Crolocowicz). Początkowo wieś należała do książąt wrocławskich. W 1334 roku książę Henryk VI sprzedał wieś braciom Mikołajowi, Konradowi i Henrykowi von Weizenrodau(Waczinrode). W 1336 roku Konrad von Weizenrodau przepisał dobra swojej żonie, Katarzynie. W 1376 roku własność Ottona von der Neisse, wrocławskiego mieszczanina. W 1534 roku własność rodu von Hӧrnig(Hӧrning, Hӧrningk). W 1654 roku siedziała tu rodzina Springel von Edelstein, której przedstawiciel Balthasar Springel w 1652 roku był przez cesarza Ferdynanda III wyniesiony w poczet szlachty czeskiej z nazwiskiem von Edelstein. Właścicielem majątku w 1657 roku był Johann Stephan von Edelstein, administrator klasztoru w Legnicy, zmarły 03.07.1659r. W 1682 roku siedział tu ród von Fragstein. W 1730 roku własność rodziny von Gruttschreiber. Pod koniec XVIII wieku właścicielami wsi była rodzina von Schikfuss. Po 1800 roku majątek posiadali baronowie von Reichel. Baronowa von Reichel, z domu von Netz sprzedała majątek swojemu zięciowi, Johannowi Christophowi von Eisenhart. W 1810 roku właścicielem majątku był hrabia Johann Christoph von Eisenhart(1765-1823), syn szefa berlińskiej policji i prezydenta Berlina Johanna Friedricha von Eisenhart(zm.1804r.) i Johanny Dorothei de Witt(zm.1822). Dnia 05.08.1810 roku zamordował żonę i młodszą córkę. Po 1810 roku majątek posiadał major von Heinze a po 1830 majątek należał do spadkobierców majora. W 1845 roku właścicielem był hrabia Karl von Harach. Po 1858 roku dobra wykupił Eduard von Kramsta. W 1873 roku majątek Eduarda von Kramsty obejmował 1088 mórg. Przed 1886 roku dobra w rękach wdowy Anny von Wietersheim. Po 1894 roku właścicielem został porucznik Eugen von Wietersheim. W 1917 roku dobra w posiadaniu małoletniego syna Eugena, Hansa Christopha von Wietersheim, będącego pod opieką wdowy Marii-Theresy von Wietersheim, z domu von Colmar. Ostatnim właścicielem był Hans Christoph von Wietersheim-Kramsta. W latach 1945-46 we wsi stacjonowały wojska radzieckie. Po przejęciu majątku przez władze polskie utworzono z majątku PGR Kobierzyce a pałac zaadoptowano na mieszkania dla pracowników. Później siedziba Stacji Hodowli Roślin Kobierzyce. W klatach 80-tych przejęta przez spółkę „Chevalier”. Obecnie właścicielką pałacu jest córka Hansa Christopha, Mellita Sallai, mieszkająca w pałacu w Morawie od 2021 roku.

Pałac

Zbudowany pod koniec XVIII wieku, przebudowany w stylu neorenesansu w latach 80tych XIX wieku. Budynek zbudowany na planie prostokąta, dwukondygnacyjny, podpiwniczony, z użytkowym poddaszem, kryty dachem naczółkowym z lukarnami.

KOBIERZYCE /Koberwitz/

Wieś gminna położona w powiecie wrocławskim. Po raz pierwszy wzmiankowana w  1257 roku(Cobilwitz). W 1337 roku własność Otto von Glubosa. Od początku XVIII wieku własność rodu von Kӧnigsdorff. Od początku XIX wieku w posiadaniu rodziny von Tschirschky, wygasłej w 1841 roku. Od 1850 roku w posiadaniu duisburskiej rodziny vom Rath. Majątek stał się częścią firmy „Johann Jakob vom Rath & Co Breslau”. W 1873 roku majątek o areale 1725 mórg posiadali bracia vom Rath z Coln a/R. W 1904 roku firma połączyła się z firmą rodzinną Schoellerów tworząc „Vom Rath, Schoeller & Skene”. W 1910 roku wzmiankowana w książce adresowej jako właściciel majątku jako „Vom Rath, Schoeller & Skene, G.m.b.H. in Klettendorf”. Po 1920 roku pałac był rezydencją hrabiego Karla von Keyserlingka(1869-1928) i jego żony Johanny Skene.

Pałac

Zbudowany w 1730 roku pałac przez Samuela Regiusa von Kӧnigsdorff,  został przebudowany w 1884 roku. W 1945 roku zajęty przez wojska radzieckie, został przez nich opuszczony w 1946 roku. Po przejęciu majątku przez władze polskie zabudowania przekazano Wrocławskiemu Przedsiębiorstwu Hodowli Roslin i Nasiennictwa. W 1976 roku w pałacu funkcjonował ośrodek administracyjno-socjalny. Remontowany wielokrotnie. Od lat 80-tych stał opuszczony. W latach 90-tych XX wieku przejęty przez władze samorządowe. Został gruntownie wyremontowany z przeznaczeniem na siedzibę Urzędu Gminy Kobierzyce. Obok park krajobrazowy o powierzchni 50 ha.

SZCZODRE /Sibyllenort/

Wieś położona w gminie Długołęka w powiecie wrocławskim. Nazwa wsi pojawia się w 1693 roku. Powstała z połączenia dwóch miejscowości- Raztelwitz, która istniała już w XIII wieku i Neudorf, która w dokumentach pojawia się w 1516 roku. Nazwa wsi wywodzi się od imienia Sybilli- żony księcia oleśnickiego Krystiana Wirtemberskiego, który w Szczodrem wybudował pałac w stylu renesansowym. Na początku XV wieku właścicielem wsi był Johann Westefall. Kolejni właściciele: 1528- Steffen von Borsnitz, 1541 – 1571- rodzina Domnig z Wrocławia, 1571 – Katharina Domnig z domu von Kottulińska, wdowa po Dawidzie Domnigu, Katharina Hellman, córka Kathariny Domnig, Hans von Gaffron i Katharina z domu Domnig, 1602 – wdowa Katharina von Gaffron z domu Domnig, 1612 – 1629 – Georg Wilhelm von Reibenbaben und Radllau, 1647 – Bernard von WaldauHelena Sydonia z domu von Reibenbaben und Radlau, 1653 – Helena Sydonia von Waldau odstępuje wieś kuzynowi Hansowi Joachimowi von Gaffron, 1679 – Balthazar Wilhelm von Gaffron, 1685 – wieś zakupił książę oleśnicki Chrystian Ulryk I Wirtemberski(19.04.1652-05.04.1704), 1693 – Sybilla Maria Wirtemberska z domu księżna von Sachsen-Merseburg, 1704 – książę Karol Fryderyk II Wirtemberski(11.03.1682 – 08.02.1745), 1745 – po bezpotomnej śmierci księcia Karola Fryderyka II wieś dziedziczy książę oleśnicki Karol Chrystian Erdmann Wirtemberski(26.10.1716-14.12.1792), 1792 – książę oleśnicki Fryderyk August von Braunschweig-Lüneburg( 29.10.1740-08.10.1805) przez ożenek dnia 06.09.1768 z księżniczkę oleśnicką Frederike Sophie Charlotte Auguste Wirtemberską, córką księcia Karla Christiana Erdmanna(małżeństwo bezdzietne), 1805- książę Fryderyk Wilhelm von Braunschweig „Czarny Książę”(09.10.1771 – 16.06.1815), bratanek księcia Fryderyka Augusta, 1815 – książę Karol II von Braunschweig-Lüneburg(30.10.1804-18.08.1873), syn księcia Fryderyka Wilhelma, 1826 – książę Wilhelm von Braunschweig-Lüneburg(25.04.1806-18.10.1884), młodszy brat księcia Karola II, który odstąpił jemu swoje prawa do księstwa oleśnickiego, 1884 –Albert I Wettyn król Saksonii(23.04.1828-19.06.1902), 1902 – Jerzy I król Saksonii(08.08.1832-15.10.1904), brat Alberta I, 1904 – Fryderyk August III ostatni król Saksonii(25.05.1865-18.02.1932), 1932-1945 – książę Fryderyk Krystian Wettyn(31.12.1893-09.08.1968), drugi syn Fryderyka Augusta III.

 

Jerzy Wettyn król Saksonii

Król Saksonii Jerzy Wettyn

Pałac

Zbudowany w latach 1685-1692 przez księcia Krystiana Ulryka I jako letnia rezydencja dla swojej żony Sybilli Marii. W pałacu bywali królowie polscy: August II Mocny i August III Sas.  Z powodu zadłużenia pałac oddany został w dzierżawę przez księcia Karola Fryderyka Wirtemberskiego. Popadający w ruinę już w 1715 roku pałac nie nadawał się do zamieszkania. W latach 1792-1802 został rozbudowany. W 1829 roku Szczodre odwiedził car Rosji Mikołaj I. W latach 1851-1867 nastąpiła kolejna rozbudowa pałacu w stylu gotyku angielskiego na wzór pałacu Windsor, stąd zwany „Śląskim Windsorem”. Kolejne zmiany nastąpiły pod koniec XIX wieku. W pałacu znajdowały się cenne zbiory malarstwa, mebli, porcelany w tym unikatowa kolekcja porcelany miśnieńskiej. W 1932 roku nowy właściciel część wyposażenia wystawił na licytację, a jedno skrzydło zostało zaadoptowane na mieszkania. W kolejnych latach z pałacu wywożono wyposażenie do innych pałaców. W trakcie II wojny światowej w pałacu mieściły się magazyny Werhmachtu. W 1945 roku pałac został podpalony przez żołnierzy SS lub żołnierzy radzieckich. Po wojnie pałac zajęty był przez UB gdzie utworzono ośrodek wypoczynkowy dla funkcjonariuszy UB oraz utworzono gospodarstwo rolne. W latach 1955-57 pozostałości pałacu zostały rozebrane. Z założenia pozostało: skrzydło pałacu, oficyna, park z lasem, murowane ogrodzenie z bramą. Od 1988 roku skrzydło stoi nieużytkowane, w oficynie mieszkają pracownicy byłego PGR. W 1992 roku pałac został sprzedany prywatnej spółce, w 2001 roku przeszedł w ręce osoby fizycznej.

KOWARY – RADOCINY – NOWY DWÓR /Schmiedeberg-Neuhoff/

Miasto gminne położone w powiecie karkonoskim nad rzeką Jedlicą. Położony na północ o centrum miasta majątek po raz pierwszy wzmiankowany w 1570 roku, kiedy to właściciel Kowar Caspar von Schaffgotsch wybudował w tym miejscu nową siedzibę. W 1634 roku cesarz skonfiskował majątek należący wtedy do Hansa Ulricha von Schaffgotsch. W 1639 roku dobra zakupuje Hermann hrabia von Czernin. Majątek rodzina von Czernin posiadała do XVIII wieku. Na krótko właścicielem był król pruski Fryderyk von Hohenzollern, który odsprzedał majątek miastu Kowary. W 1820 roku miasto sprzedało dobra Titusowi von Kopisch. W 1826 roku majątek zakupił książę Heinrich LXXIV von Reuss-Schleiz-Kӧstritz. Książęta von Reuss posiadali Nowy Dwór do 1945 roku. Pod koniec XIX wieku majątek posiadał książę Heinrich XXX wraz ze swoją żoną księżniczką Fedorą von Sachsen-Meiningen, wnuczką cesarza Niemiec Fryderyka III Wilhelma oraz prawnuczką królowej brytyjskiej Wiktorii. Małżeństwo było bezdzietne z powodu ciężkiej choroby księżnej, porfirii. Po śmierci męża w 1939 roku sama zarządzała majątkiem. W sierpniu 1945 roku popełniła samobójstwo. Ostatnim właścicielem był książę Heinrich Harry von Reuss(1890-1951).

Książę Heinrich XXX von Reuss zu Köstritz z żoną księżną Fedorą 1894r.

 

PAŁAC

Renesansowy dwór z 1570 roku był wielokrotnie przebudowywany. Ostatnia przebudowa miała miejsce w 1913 roku. Jest to budynek murowany, dwuskrzydłowy, z czterokondygnacyjną kwadratową wieżą. Po 1945 roku w pałacu mieścił się ośrodek wypoczynkowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych, w latach 70-tych pałac zaadoptowany na sanatorium, później siedziba nadleśnictwa. Od 1996 roku własność prywatna. Pałac otoczony parkiem w stylu angielskim z ok. 1870 roku.

JASZKOWA GÓRNA /Oberhannsdorf/

Wieś położona w gminie Kłodzko powiatu kłodzkiego. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1324 roku(ӧbersten Henningstorf, obirsten Henningstorf/ i wielokrotnie w latach: 1351/Obirsten Henygisdorf/, 1361/obirstyn Hennigirsdorf/, 1368/Obirsten Hennegesdorf/, 1370/superiori Henningsdorf, Obirsten Hennigisdorf/, 1371/Obrsten Hennigdtorf/, 1375/Obirsten Hennyngstorf/, 1385/Obirn Hennygsdorf/, 1395/Ober Hennegisdorf/, 1407/Superiori Hennigsdorff/, 1418/Ober Hennegisdorf/, 1419/Owern Hennegisdorff/, 1485/Obir-Hennigisdorff/, 1488/Ober Hennigigitzdorff/, 1498/Oberhennigsdorff, Obirhennigsdorff/, 1513/Hanstorff/, 1555/Hanigsdorf/, 1631/Superior Hansdorf/, 1747/Ober Hansdorff/, 1765/Ober Handsdorf/, 1789/Ober Hansdorff/, 1933/Oberhannsdorf/. Dobra rycerskie nazywano Schlosshof. W 1324 roku właścicielem wsi był Otto von Glubos. Rodzina von Glaubitz(Glubos, Glubowitz, Glaubicz, Gluboś, Glaubic z Dubina) posiadała część wsi do końca XIV w. Część wsi w latach 1347-68 posiadał Anzelm von Rheina(Rheine), który w 1347 roku zakupił część wsi od Hermana Czinbocz(Zenec, Czenec, Senitz) i jego synów Hinko i Hermanna. W latach 1341-43 część wsi w posiadaniu Heinricha de Stercza, starosty wrocławskiego, część wsi w 1351r. posiadał Herman Cenebius oraz Hennel von der Stercz, w 1361 roku Heynrich von Sydelicz, w 1368 roku Merten von Panwicz i Hannus von der Stercz Od 1484 roku lenno rycerskie było własnością Hansa Gotsche(Schaffgotsch). W 1491 roku wzmiankowany Hans Schoff. Część lenna rycerskiego posiadała rodzina Daniel von Henningsdorf, wymieniany Hans Daniel von Henningsdorf(1497r.) W latach 1488, 1499 burgrabia Kłodzka, którego żona Catharina w 1530 roku sprzedała swój majątek w Kunzendorf Hansowi Bielerowi von Reichenbach. Rodzina wymarła na Georgu zmarłym w Jaszkowie Górnej w 1578 roku. Po śmierci ostatniego z rodu majątek przejęła kamera cesarska a w 1579 roku cesarz Rudolf II sprzedał dobra swojemu sekretarzowi, Dawidowi Kober, zmarłemu w 1584 roku. Po nim majątek przypadł synowi, Karolowi zmarłemu w wieku 5 lat. W 1669 roku dobra zakupiła księżna Maria Benigna Picollomini d`Aragona wdowa po księciu, która zbankrutowała i została zlicytowana. W 1692 roku majątek zakupił hrabia Johann Ernst von Gӧtz(Gӧtzen). W 1765 roku cała wieś w rękach hrabiego von  Gӧtz (Gӧtzen). W 1780 roku po hrabinie Elisabeth von  Gӧtz (Gӧtzen) dobra odziedziczył jej siostrzeniec, hrabia Alexander von Magnis.  W 1789 roku własność hrabiego Ernsta Friedricha von Haugwitz. Później ponownie w posiadaniu hrabiów von Magnis. Posiadali majątek do 1945 roku wraz z przysiółkami Asterhof i Hahndorf.

DWÓR

W latach 80-tych XV wieku na terenie wsi powstał folwark dworski. Zespół dworski(Niederhof) składający się z dworu i zabudowań dworskich znajduje się w centrum wsi wybudowany dla Hansa Daniela von Henningsdorf. Około 1520 roku zbudowana została wieża mieszkalna, renesansowa, zbudowana z kamienia na planie czworoboku, otynkowana, podpiwniczona, kryta dachem dwuspadowym, trzykondygnacyjna. Po zniszczeniach ok, roku 1550 odbudowana i rozbudowana. Kolejne przekształcenia założenia nastąpiły ok. 1570-1580 roku- nad nadprożem tablica heraldyczna z herbem i datą 1570. Jego przebudowy dokonał Georg Daniel von Henningsdorf. Po śmierci Georga Daniela dwór przestał pełnić rolę siedziby rodowej. W połowie XVIII wieku dwór znacznie przebudowany. Kolejna przebudowa miała miejsce na początku XX wieku. Możliwość zwiedzania wnętrz po wcześniejszym uzgodnieniu. Całość założenia(dwór i zabudowania folwarczne) otoczone były murem z kamienia. Resztki muru zachowały się do dnia dzisiejszego.

DOMASZKÓW /Ebersdorf/

Wieś położona w gminie Międzylesie powiatu kłodzkiego. Jedna z największych wsi w powiecie kłodzkim, wieś łańcuchowa ciągnąca się przez ok. 5,5km. Pierwsza wzmianka o Domaszkowie pochodzi z roku 1254, kiedy związana była z zamkiem Szczerba. Wielokrotnie wymieniana w latach: 1346(Eberhardtsdorf), 1358(Ebirhartsdorf), 1360(Ebrsdorf, Ebersdorf), 1366(Ebirhardisdorf), 1384(Eberhardi villa), 1388(Elbirsdorff), 1414(Ebrhardiulla), 1416(Ebirsdorf), 1492(Aberschdorf), 1605(Eberssdorff), 1742(Ebersdorff), 1765(Ebersdorf). W 1337 roku należała do państwa śnielińskiego. W połowie XIV wieku należała do rodu von Gloubos(Glaubicz, Glaubitz). W 1346 roku margrabia morsawski Karol potwierdził nadanie lenna Nicolausowi von Glaubicz(Glubos). Duże straty poniosła wieś w czasie wojen husyckich. Od XV do XVII wieku należała do królewszczyzny. W 1684 roku zakupiona przez hrabiów von Althann z Międzylesia. W 1782 roku podział wsi na dwie części, które należały do hrabiego von Stillfried. Od 1840 roku własność księżnej Marianny Orańskiej, żony księcia Friedricha Heinricha Albrechta von Hohenzollern(1809-1872).

DWÓR SĘDZIOWSKI

Przy ul. Międzyleskiej 22 stoi dawny dwór sędziowski. Zbudowany na początku XIX wieku, piętrowy, kryty dachem naczółkowym z użytkowym poddaszem.

RÓŻANKA /Rosenthal/

Wieś położona w gminie Międzylesie powiatu kłodzkiego. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1358 roku. Na przełomie XIII i XIV wieku własność klasztoru cystersów z Kamieńca Ząbkowickiego. Później wchodziła w skład państwa Szczerba. Od 1684 roku w rękach hrabiego von Althann, od 1803 roku hrabiego Antona Alexandra von Magnis. Część wsi w 1840 roku należała do księżnej Marianny Orańskiej.

DWÓR

 

 

Przy drodze ruina dworu z pierwszej połowy XVII wieku. Na dziedzińcu podwórza dworskiego zabytkowy gołębnik.

ZAŁOŻENIE DWORSKIE

Drugi majątek położony był tuż przy kościele. Obecnie na jego miejscu znajduje się Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy „Regle”.

 

BYSTRZYCA KŁODZKA /Habelschwerdt/

Miasto położone w powiecie kłodzkim. Była osada czeska po raz pierwszy wymienione w 1310 roku/Hawelwerd/.  W połowie XIII wieku osada rycerska należąca do namiestnika królewskiego ziemi kłodzkiej Gallusa(Havla) von Lemberk, który został pozbawiony kasztelani kłodzkiej w 1253 roku. Od 1319 roku miasto zaliczone w poczet miast królewskich decyzją króla Jana Luksemburskiego. W tym czasie wójt Jacob Rücker wzniósł mury obronne otaczające miasto, w tym wieżę warowną. Rozwój miasta wstrzymany przez najazd husytów w 1429 roku. Kolejny kryzys dotknął miasto podczas wojny o tron pomiędzy Jerzym z Podiebradu a Maciejem Korwinem a miasto w 1469 roku musiało zapłacić okup wojskom wrocławskim Macieja Korwina. W 1475 roku duże zniszczenia w strukturze przyniósł pożar miasta. Kolejny kryzys to okres wojny trzydziestoletniej. Duże zniszczenia nastąpiły w 1646 roku, kiedy Szwedzi spalili większą część miasta. Od 1567 roku miasto pod bezpośrednim panowaniem Habsburgów. Od 1742 roku wchodziło w skład Prus. Bystrzyca Kłodzka  uniknęła szczęśliwie większych zniszczeń podczas działań wojennych 1939-1945.

WIEŻA OBRONNA(mieszkalna)

Wzniesiona prawdopodobnie przez wójta Jacoba Rücker na początku XIV wieku. Własność miasta. W 1533 roku własność prywatna, odkupiona w 1555 roku przez miasto. W 1767 zakupiona przez D. von Ehrenberg, który wieżę obniżył odbudowując po pożarze i połączył z barokowym budynkiem mieszkalnym- oficyną, pomiędzy którymi znajduje się mały dziedziniec.

ZESPÓŁ DWORSKI(ul. Kłodzka 2 przed mostem od strony Kłodzka)

Wzniesiony w XV wieku przez rodzinę von Dittersbach. Zniszczony podczas wojen husyckich odbudowany w formie obronnej w XVI wieku, przebudowany w 1-ej połowie XIX wieku.

RATUSZ

Obecny budynek stoi na miejscu gotyckiego, później renesansowego ratusza. Zbudowany w latach 1852-54 z zachowaniem starej ale znacznie przebudowanej wieży starego ratusza.

MAŁY RYNEK Z PRĘGIEŻEM I WIDOKIEM NA BASZTĘ KŁODZKĄ

KOLUMNA WOTYWNA NA RYNKU