Nieistniejący folwark położony na południe od nieistniejącej miejscowości Czeklin i należący do majątku czeklińskiego.
Archiwa autora: Jerzy Dubiel
Swoboda /Freibraun/
Nieistniejąca miejscowość położona w gminie Nowa Sól powiatu nowosolskiego. Prawdopodobnie powstała na początku XIX wieku. W 1873 roku majątek-folwark obejmował 229 mórg ziemi i wchodził w skład dóbr księcia żagańskiego.
IŁAWA /Eulau/
Była wieś gminna, obecnie część miasta Szprotawa. W skład wsi wchodziły trzy mniejsze jednostki: Klein Eulau(Iławka), Gross(Ober) Eulau(Sowiny) i Nieder Eulau. Po raz pierwszy wzmiankowana w kronice biskupa Thietmara z Merseburga. Wzmiankowana w 1295 roku(Ylavia) oraz w 1318 roku(Ylavia slavica). W 1448 roku nazywana Eyle. Iława powstała w kilku etapach z pierwotnie pięciu odrębnych jednostek administracyjnych- trzech wsi i dwóch folwarków. W 1811 roku na miejscowość składały się wsie: Mała, Dolna i Górna Iława. Te trzy miejscowości zostały w 1874 roku włączone w jeden organizm- gminę Eulau(Iława). W 1923 roku Gross i Klein Eulau zostały włączone w nową gminę wiejską, która w 1925 roku została włączona do miasta Szprotawa. W 1929 roku do gminy Szprotawa włączono dzielnice dworskie Klein i Ober Eulau a powiat został rozwiązany. Patrz Iławka i Sowiny.
SOWINY-SZPROTAWA /Gross-Ober-Eulau/
Dawna wieś, obecnie dzielnica miasta Szprotawy. Położona w północno-zachodniej części miasta przy drodze Szprotawa-Żagań. Położona była w granicach Iławy Szprotawskiej. Była częścią majątku małomickiego. Na jej terenie znajdował się folwark.
DUBNIKI
Miejscowość obecnie położona na Białorusi w rejonie ostrowieckim obwodu grodzieńskiego, do 1945 roku w granicach II Rzeczpospolitej Polskiej wchodząc w skład powiatu wileńskiego województwa wileńskiego. Pierwszymi znanymi właścicielami wsi była rodzina Abramowiczów herbu Lubicz odm.. Później wymienia się rody: Kociełłów i Brzostowskich herbu Strzemię. W 1808 roku od Brzostowskich(wg Aftanazego) lub Dowgiałłów herbu Zadora(inna wersja) majątek o powierzchni 6000 hektarów nabył Tomasz Mineyko herbu Gozdawa(1730-+1834). Był synem Franciszka. Był starostą stokliskim, pisarzem ziemskim kowieńskim, najdłużej żyjącym posłem na Sejm Czteroletni, biorący udział w uchwalaniu Konstytucji 3 Maja. Brał czynny udział w Powstaniu Kościuszkowskim. Żonaty był z Przesmycką. Po Tomaszu majątek przejął jego syn, Michał Mineyko, sędzia kowieński, ożeniony z Anielą Szabuniewicz. Kolejnym właścicielem Dubnik był syn Michała, Tomasz(*1806-+1857), marszałek szlachty, żonaty z Emilią Wawrzecką(*1812-+1878), córką Michała i matki z domu Łopacińska. Był osobą z olbrzymią nadwagą. Ważył około 290 kg. Poza jedzeniem lubił grać w karty. Po Tomaszu majątek odziedziczył jego syn, Bronisław(*1846-+1887). Był absolwentem Szlacheckiego Instytutu Ziemskiego w Wilnie, później ukończył chemię w Instytucie Technologicznym w Petersburgu. Powstaniec styczniowy. Żonaty z Anną hrabianką Morykoni(*1854-+1937), córką Lucjana i Ludwiki z domu Ledóchowskiej. Ostatnim właścicielem Dubnik był syn Bronisława i Anny, Ludwik Mineyko(*1883-+1920), ożeniony z Józefą Vismin(*1889-+1976). Ludwik Mineyko chodził do szkoły w Warszawie, ukończył Akademię Rolniczą w Dublanach koło Lwowa. Rozstrzelany przez bolszewików w 1920 r.
MAJĄTEK W DUBNIKACH I DWÓR
W XVII wieku został wybudowany dwór drewniany, istniejący do pierwszej połowy XIX wieku. W 1878 roku Bronisław Mineyko buduje nowy dwór według projektu inż. Wojnickiego w „stylu rosyjskim”. Wybudowany na planie nieregularnego prostokąta, dwukondygnacyjny, w parterze murowany, piętro drewniane. Kryty dachem czterospadowym. Nad dworem dominowała kwadratowa wieża z balkonem. Dwór otoczony parkiem o pow. 10 ha, ze stawem i wysepką na niej. Podczas I wojny światowej częściowo zdewastowany, zwłaszcza biblioteka i archiwum. Obecnie w ruinie.
BIAŁA WAKA
Miejscowość położona obecnie na Litwie, osiedle Wilna, do 1945 roku w granicach II Rzeczpospolitej Polskiej. Dawna własność książąt Radziwiłłów. W XVIII wieku Biała Waka należy do Antoniego Oskierki herbu Murdelio(*ok.1670-1734), posła na sejm, pisarza wielkiego litewskiego, kasztelana nowogródzkiego. Był synem Michała. podsędka mozyrskiego i Konstancji z Jeleńskich, sędzianki mozyrskiej. Przez kilkadziesiąt lat był stronnikiem książąt Radziwiłłów. Był dwukrotnie żonaty. Pierwszą żoną ok. 1700 roku była Zofia Stadnicka-Kolenda, córka Adama Kolendy herbu Bełty, drugą ok. 1710 roku była kalwinka, Anna Grabowska z Konopnicy, córka Marcina Grabowskiego herbu Oksza, sędziego grodzkiego wołkowyskiego. Z pierwszego małżeństwa pozostawił dwóch synów: Gerwazego Ludwika(*ok.1700-+1771), referendarza litewskiego, działacza sejmikowego, żonatego z Teresą z Tyzenhausów i Rafała Alojzego(*1708-+1767), marszałek mozyrskiego, działacza sejmikowego. Był trzykrotnie żonaty: 1-mo z Pawszanką, 2-do z Stanisławą Teresą ks. Ogińską, 3-tio z Siliczówną. Z drugiego małżeństwa miał czterech synów: Michała Stefana(*1712), w służbie pruskiej, zmarłego bezpotomnie, Bogusława Leopolda, chorążego mozyrskiego, posła na sejm 1778, pisarza dekretowego litewskiego, Kazimierza Macieja, marszałka powiatu mozyrskiego, kasztelana mozyrskiego i Marcina Teodora oraz sześć córek: Konstancję Zofię(*1713), Marię Katarzynę(*1714), Ewę Ludwikę(*1716), Marię Teresę(*1725), Teofilę Elżbietę(*1728) i Anielę Katarzynę(*1731). Posiadał liczne dobra. Część majątku testamentem odstąpił swojemu bratu Franciszkowi Michałowi, stolnikowi mozyrskiemu. Białą Wakę odziedziczył jeden z jego sześciu synów. Później Biała Waka należała do Żmijewskich herbu Ślepowron i Olizarów herbu Radwan. W 1838 roku Białą Wakę zakupił Aleksander hrabia Łęski herbu Ostoja(+1881), marszałek miński i wileński. Po nim dobra odziedziczył jego syn, Hilary hrabia Łęski(*1838-+1920), żonaty z księżną Marią Drucką-Lubecką(*1852-+1936) herbu Druck, córką Ignacego Józefa i Adeli Światopełk-Mirskiej herbu Białynia. Miał siostrę Aleksandrę zaślubioną hrabiemu H. Ledóchowskiemu. Z Marią miał czworo dzieci: Marię(*1874-+1958), zamężną za Henryka Krasińskiego, Włodzimierza Maria Mariana, Marię Magdalenę(*1883-+1936) zamężną za Cezarym Hallerem von Hallenberg(zginął w powstaniu śląskim 1921r.), bratem gen. Józefa Hallera, właściciela majątku Mańkowicze i Adelajdę(*1888-+1942) zamężną za hrabiego Bronisława Lasockiego, właściciela majątku Wilianów koło Wilna. Po śmierci Hilarego majątek odziedziczył syn, Włodzimierz Maria Marian hrabia Łęski(*1879-+194). Ukończył gimnazjum w Wilnie, studiował w Petersburgu. W 1905 roku brał udział w wojnie rosyjsko-japońskiej. W Białej Wace założył fabrykę zapałek oraz stawy rybne, wybudował młyn. Był współfundatorem Teatru Polskiego w Warszawie. Ożeniony z Marią Olgą hrabianką Broel-Plater(*1895-+1983) herbu własnego, córką Wilhelma Karola(*1859-+1911), właściciela Abramowska i Pirewicz oraz Felicji z Pereswiet-Sołtanów(*1861-+1956). Miał z nią dwie córki: Krystynę(*1914-+2010), zamężna za Jerzego Jasieńskiego herbu Rawicz(*1913), synem Władysława , właściciela majątku w Poszuszwie, muzykiem i prawnikiem oraz Marię Teresę(*1925-?) zamężną za Zdzisławem Pietrzykowskim. W 1939 roku po zajęciu tych ziem przez wojska radzieckie pozbawiony przez władze radzieckie majątku. W 1940 roku aresztowany podczas przekraczania granicy Litwy z Prusami Wschodnimi. Początkowo osadzony w Mariampolu i Kownie, wiosną przewieziony do Moskwy i skazany na 5 lat zesłania do Uzbekistanu. Prawdopodobnie z powodu choroby zmarł w Moskwie(jedna wersja) lub w Samarkandzie(druga wersja) w 1941 roku.
PAŁAC
Zbudowany w 1873 roku przez Hilarego hrabiego Łęskiego pałac zaprojektowany był przez nieznanego wileńskiego architekta. Jest to budynek murowany, dwukondygnacyjny, zbudowany na nieregularnym planie zbliżonym do prostokąta, z wieżą ośmioboczną trójkondygnacyjną zakończoną krenelażem. Budynek podpiwniczony. Po 1945 roku majątek zajęty przez władze radzieckie. Pałac zdewastowany i rozkradziony. Przez krótki okres czasu w pałacu mieściła się administracja sowchozu, stołówka, inne instytucje. Przez kilka lat od 1962 roku w pałacu działało technikum rolnicze. Od połowy lat 60-tych opuszczony, popadający w ruinę. Obok dawna oficyna.
DWÓR
W Białej Wace znajdował się dwór zbudowany prawd. przez książąt Radziwiłłów, zamieszkały do momentu wybudowania pałacu przez hrabiów Łęskich.
Włodzimierz hrabia Łęski, siedzi drugi od lewej
od lewej-Włodzimierz hrabia Łęski stoi w ostatnim rzędzie, na drugim środkowym zdjęciu siedzi trzeci od lewej w ostatnim rzędzie, od prawej zdjęcie- hrabia stoi pierwszy z lewej
Bzowski- administrator Białej Waki Łęskich
hrabia Aleksander Iliński-Kaszowski (*1928)
POMORZANY
Miejscowość położona obecnie na Ukrainie w obwodzie lwowskim, w rejonie przemyślańskim, do 1945 roku miasteczko położone w granicach Rzeczpospolitej Polskiej w województwie podolskim. Leży nad rzeką Złota Lipa. W latach 1340-1350 Mikołaj Świnka herbu Świnka na polecenie króla polskiego, Kazimierza Wielkiego buduje zamek, wokół którego w latach późniejszych powstała miejscowość. Należące do Świnków Pomorzany, prawnuczka Mikołaja Anna Skarbkowa wniosła w wianie mężowi, Zygmuntowi z Oleśnicy Sienińskiemu(Sienieńskiemu) herbu Dębno(+1497). W 1619 lub 1620 roku Pomorzany od Krzysztofa Sienieńskiego kupił Jakub Sobieski herbu Janina, kasztelan krakowski, ojciec króla Jana III Sobieskiego. Po Jakubie Pomorzany odziedziczył Jan III Sobieski a następnie jego syn, królewicz Konstanty(+1726) a po jego śmierci jego starszy brat Jakub(+1737). Po śmierci Jakuba Sobieskiego majątek odziedziczyła jego córka, Maria Karolina de la Tour d`Auvergne księżna de Bouillon(*1697-+1740), ostatnia potomkini w linii agnatycznej Jana III Sobieskiego. W 1740 roku Maria Karolina zapisała cały swój majątek dawnej swojej miłości, księciu Michałowi Radziwiłłowi herbu Trzy Trąby(*1702-+1762). Zaniedbany majątek w 1765 roku od Hieronima księcia Radziwiłła nabył na poczet sumy zastawnej Stanisław Kostka Pruszyński herbu Rawicz(+1796). Od 1788 roku na podstawie kupna z prawem dziedziczenia stał się ich pełnoprawnym właścicielem. Stanisław Pruszyński, syn Wawrzyńca, skarbnika i wojskiego kijowskiego, oraz Katarzyny Humnickiej, żonaty był z Różą Stempkowską, z którą miał pięć córek i jednego syna Józefa Aleksandra kolejnego dziedzica Pomorzan. Świetnie wykształcony, akredytowany przy nuncjaturze papieskiej Wiedniu, otrzymał tytuł hrabiego Lateranu, kawaler Orderu Złotego Runa. Ożeniony z N. Pawszanką herbu Leliwa miał dwie córki: Anielę i Emilię. Zamężne były kolejno ze swym kuzynem Erazmem Pruszyńskim(+1841), synem Antoniego i Rozalii Olizarówny. Ze swymi dwiema żonami miał cztery córki i dwóch synów: Józefa Ludwika, który otrzymał Pomorzany i Połatycze oraz Wincentego, który otrzymał Korosiatycze i Borową. Józef Pruszyński zmarły w 1875 roku, ożeniony z Izabellą hrabianką Rzyszczewską, córką generała Gabryela i Celestyny księżniczki Czartoryskiej. Majątek po Józefie Ludwiku odziedziczyli: Stanisław Napoleon(*1857-+1929), ożeniony z Józefą Benesch, Gabriel ożeniony z Antoniną Mysłowską herbu Rawicz oraz Józef ożeniony z Honoryną Olizarówną oraz córka Maria, żona Ludwika Oraczewskiego herbu Śreniawa, dziedzica Morawicy. Wkrótce po śmierci ojca, w 1879 roku sprzedali Pomorzany hrabiemu Romanowi Potockiemu herbu Pilawa(wg Jana Pruszyńskiego-Spotkanie z Zabytkami z 2007r. hrabiemu Stanisławowi Potockiemu). Ostatnim właścicielem Pomorzan był syn Romana i ks. Elżbiety z Radziwiłłów Jerzy hrabia Potocki(*1889-+1961), senator i ambasador Polski w Stanach Zjednoczonych, żonaty z Peruwianką Susaną de Yturregui y Orbegoso. Miał z nią jednego syna, Stanisława Alfreda Jerzego(*1932-+2014), zamieszkałego w Peru. Był ostatnim z łańcuckiej linii hrabiów Potockich.
Elżbieta z ks. Radziwiłłów hr. Potocka, matka Jerzego
ZAMEK
Prawdopodobnie „na fundamentach” zamku zbudowanego za czasów Michała Świnki, na sztucznie usypanym wzgórzu w połowie XVI wieku Jan Sieniński(+1600) buduje zamek. Zbudowany na planie czworoboku z czterema umieszczonymi w narożach cylindrycznymi basztami i wewnętrznym dziedzińcem. Pod zamkiem znajdowały się piwnice z otworami strzelniczymi. W środku skrzydła północnego, pod wysoką wieżą, mieściła się brama wjazdowa do zamku. Niszczony przez najazdy tatarskie, odbudowywany. Za czasów Radziwiłłów popadł w ruinę, zwłaszcza po pożarze budowli w 1771 roku. Odrestaurowany przez Pruszyńskich. W latach 1915-1920 zamek uległ częściowemu zniszczeniu. Odbudowany przez hrabiego Jerzego Potockiego. Złoty okres rezydencji przypadł na czasy rodziny Pruszyńskich, a zwłaszcza hrabiego Józefa. Zgromadził on bogatą kolekcję obrazów liczącą ponad 300 pozycji, w tym płótna Rembrandta, da Vinci czy Michała Anioła, zbiór rycin liczący ok. 10000 pozycji, zbiór monet, bibliotekę. Po sprzedaniu Pomorzan hrabiom Potockim zbiór uległ rozproszeniu.
PODKAMIEŃ
Podkamień do 1945 roku miejscowość gminna, położona w województwie tarnopolskim, w powiecie brodzkim. Obecnie położona na Ukrainie w obwodzie lwowskim, w rejonie brodzkim. Podkamień położony jest u stóp Góry Różańcowej, na której szczycie położony jest kościół i klasztor dominikanów. Wg jednej z wersji klasztor założył św. Jacek Odrowąż(*1183-+15.08.1257) w XIII wieku. Samo miasteczko zbudowane zostało przez Piotra z Żabokruk Cebrowskiego herby Hołobok . Na szczycie góry buduje zamek oraz kościół. Całe wzgórze zamkowe wraz z kościołem przekazał dominikanom, którzy rozbudowują kościół i klasztor poświęcony w 1464 roku przez biskupa lwowskiego. Po śmierci Piotra w 1498 roku dobra w spadku otrzymała wdowa wraz z dziećmi: Zuzanną i Wincentym. W 1519 roku zamek i kościół zniszczone przez najazd księcia moskiewskiego Wasyla III i cara perekopskiego. W jaki sposób majątek dostał się w ręce Marcina Kamienieckiego herbu Pilawa nie wiadomo. Jedna wersja mówi, że w 1524 roku Wincenty Cebrowski zrzekł się wsi na rzecz Marcina Kamienieckiego. Kolejnym właścicielem Podkamienia był Jan Daniłowicz na Olesku herbu Sas , który wykupił Podkamień od Kamienieckich. Na początku XVII wieku dobra są w rękach Cetnerów herbu Przerowa . W 1612 roku Baltazar Cetner ponownie sprowadza dominikanów do Podkamienia i jest to początek budowy nowego klasztoru i kościoła na wzgórzu, która została ukończona dopiero w 1695 roku. Miejsce to odwiedzili królowie Polski: Michał Korybut Wiśniowiecki i Jan III Sobieski. Przez kilkadziesiąt lat prowadzono prace fortyfikacyjne, w tym czasie wykopano studnię głębokości 94 metrów(kopano ją przez 18 lat). Na terenie klasztoru działała szkoła dla ubogiej młodzieży szlacheckiej. Podczas I wojny światowej spłonęła biblioteka oraz zawaliła się wieża kościelna. Po II wojnie światowej w klasztorze urządzono więzienie, później szpital psychiatryczny. Władze ukraińskie oddały klasztor zgromadzeniu zakonnemu, Studytom. Podczas rzezi wołyńskiej w murach klasztoru schroniła się ludność cywilna oraz żołnierze AK. W dniach 12-16 marca 1944 roku klasztor zaatakowany został przez bandy UPA, został doszczętnie rozgrabiony i zniszczony. W tym czasie zabito 400-600 osób, w całej okolicy zamordowanych zostało ok. 2000 tysiące ludzi. Cudowny obraz Matki Bożej Podkamieńskiej został uratowany. Przez Krzemieniec, Lwów, Kraków trafił w 1959 roku do Wrocławia, do kościoła pw. św. Wojciecha. W krypcie rodzinnej Cetnerów w kościele klasztornym został pochowany Mikołaj Cetner w 1644 roku oraz Stefan Aleksander Potocki(1727)- wojewoda bełski.
RADOMIA /Seiffersholz/
Wieś położona w gminie Świdnica powiatu zielonogórskiego. Założona przez Seifrieda von Rabenau, właściciela Drzonowa i Kosierza. W 1345 roku była własnością Petera von Rabenau, zwanego Petz, znanego rozbójnika. W 1654 roku właścicielem był Christian von Schwarz, w 1681 roku Christoph von Landskron. W 1698 roku właścicielami wsi byli Johann von Arnold i Dorothea von Jeuthe– inskrypcja nad wejściem w kościele w Łagowie, kilkanaście kilometrów od Radomii. Rodzina von Arnold posiadała wieś do 1829 roku. Od lat 40-tych XIX wieku majątek posiadał Arthur Friedrich Joachim von Knobelsdorff z Buchałowa. Od lat 50-tych XIX wieku własność Otto Ludwig. Kolejnym właścicielem byli hrabiowie von Rothenburg. W 1873 roku majątek należał do niejakiego Tolbe z Krosna Odrzańskiego i obejmował1332 morgi ziemi.
We wsi przebudowany barokowy dwór powstały na fundamentach dworu renesansowego.
DUBNO
Miasto obecnie na Ukrainie położone nad Ikwą w obwodzie rówieńskim. Do 1945 roku położona na terenie II Rzeczpospolitej Polskiej w województwie wołyńskim. Siedziba powiatu dubieńskiego. Po raz pierwszy wzmiankowana w XI wieku. W 1100 roku w czasie podziału kraju przez Rurykowiczów herbu własnego, Dubno otrzymał książę Dawid Ihorowicz. W XIII wieku własność księcia Mścisława Daniłowicza, syna Daniła, króla halickiego. Przez zatargi między książętami halickimi król Władysław Jagiełło nadał ziemię dubieńską Teodorowi Daniłowiczowi, księciu na Ostrogu(+ok.1410). Książęta Ostrogscy herbu własnego posiadali dobra do wygaśnięcia rodu. Ostatnim męskim potomkiem był książę Janusz Ostrogski(*1554-+1620), którego córka Eufrozyna(+1628) wniosła majątek w posagu księciu Aleksandrowi Zasławskiemu herbu własnego (+1629), kasztelanowi wołyńskiemu. Po nim dobra dziedziczy jego syn, książę Władysław Dominik Zasławski(*1618-+1656). Był dwukrotnie żonaty: 1-mo z Zofią Prudencjanną z Borku Ligęzianką, a po jej śmierci z Katarzyną Sobieską herbu Janina(*1634-+1694), siostrą króla Jana III Sobieskiego. Ostatnim dziedzicem na Dubnie był książę Aleksander Janusz(*06.03.1650-+prawd.1682), zmarły bezpotomnie. Był synem Katarzyny Sobieskiej i jej kochanka księcia Dymitra Wiśniowieckiego, nota bene przyszłego zięcia Katarzyny. Jego narodziny krótko po ślubie księcia Władysława Dominika z Katarzyną były skandalem obyczajowym(ślub odbył się w lutym 1650, a Katarzyna urodziła syna już 06.03.1650 roku). Katarzynę Sobieską łączył z Dymitrem Wiśniowieckim głośny romans. Do ślubu z księciem Dominikiem Zasławskim-Ostrogskim zmusiła ją matka, Zofia Teofila z Daniłowiczów. Po śmierci syna ordynację objęła matka, zamężna powtórnie za Michałem Kazimierzem księciem Radziwiłłem. Po niej Dubno dziedziczy jej córka, Teofila z Zasławskich Wiśniowiecka herbu Korybut, zamężna powtórnie za Józefem Karolem księciem Lubomirskim. Tak od 1682 roku Dubno stało się własnością książąt Lubomirskich herbu Szreniawa bez Krzyża. Po śmierci księcia Józefa Karola Lubomirskiego(*1638-+1702), dobra przechodzą na jego syna, księcia Aleksandra Dominika(+1720), a po jego zgonie na jego siostrę Mariannę(*1693-+1729), zamężną za księciem Pawłem Karolem Sanguszką herbu Pogoń Litewska(*1682-+1750), marszałkiem wielkim litewskim. Jego syn książę Janusz Aleksander Sanguszko(+1775), żonaty z Konstancją Denhoffówną i z nią rozwiedziony był ostatnim ordynatem Ostrogskim rezydującym w Dubnie. Nie mając męskiego potomka zapisał Dubno księciu Stanisławowi Lubomirskiemu(*1704-+1793) żonatemu z Ludwiką Honoratą Pociejówną. Ostatnim właścicielem Dubna z książąt Lubomirskich był książę Józef Lubomirski(*1839-+1911),zmarły bezpotomnie we Francji. Z powodu jego hulaszczego i lekkomyślnego trybu życia Dubno zostało sprzedane księżnej Elżbiecie Bariatyńskiej herby własnego, która zamek odsprzedała władzom rosyjskim.
ZAŁOŻENIE ZAMKOWE
Zamek Ostrogskich z XVIw.
Zamek zbudowany w XVI przez księcia Konstantego Wasyla Ostrogskiego. Zamieszkany do połowy XIX wieku. Podczas I-ej wojny światowej uszkodzony. W latach 1932-39 częściowo odrestaurowany przez władze polskie. W 1941- więzienie NKWD. Po 1945 roku- koszary wojsk pancernych. Od 1991 roku ponownie udostępniony do zwiedzania. Odrestaurowywany.
Stary pałac
Pałac Lubomirskich
Na terenie zamku położony pałac Lubomirskich z XVIII wieku- dawny budynek bramny.
Pałac Dunin-Karwickich
W okolicy zamku wzdłuż południowej kurtyny położony jest pałacyk zbudowany w XVIII wieku przez dziedzica pobliskiego Mizocza, Krzysztofa Dunin-Karwickiego herbu Łabędź, generała wojsk polskich. Po śmierci generała wdowa po nim sprzedała pałacyk hrabiemu Chodkiewiczowi herbu własnego z Młynowa, który ok. 1825 roku sprzedał go nadwornemu lekarzowi Pawłowskiemu. Później przeszedł ręce żydowskie. Obecnie mieszczą się w nim liczne urzędy.
Ludzie związani z Dubnem:
1.Czacki Tadeusz herbu Świnka(*28.08.1765-+08.02.1813 Dubno), polski działacz oświatowy i gospodarczy, pedagog, historyk, ekonomista, bibliofil, numizmatyk, członek Komisji Edukacji Narodowej, współtwórca Konstytucji 3 Maja, główny twórca i organizator Liceum Krzemienieckiego. Zmarł w Dubnie.
2.Jankielewicz Józef(*11.01.1888 Dubno-+22.01.1920)-polski drukarz, działacz Bundu żydowskiego pochodzenia
3.Kaczkowski Jan Chryzostom(*26.01.1744-+24.02.1816 Dubno)-polski duchowny rzymskokatolicki, biskup pomocniczy łuski. Pochowany w dubieńskim kościele
4.Mystkowski Czesław(*17.06.1898 Dubno-+23.05.1938)- polski malarz, czynny w koloniach holenderskich w Azji Płd-Wsch. Z żoną Jawajką zamieszkał na wyspie Bali. Zmarł w Dżakarcie.
5.Pohoski Jan(*06.10.1889 Dubno-+20 lub21.06.1940 Palmiry)- polski działacz niepodległościowy, inżynier architekt, wiceprezydent W-wy w latach 1934-39, zamordowany przez Niemców w Palmirach. Dwoje dzieci, córka Ewa poetka oraz syn Jan zginęły w Powstaniu Warszawskim.
6.Poliszczuk Wiktor(*10.10.1925 Dubno-+17.11.2008)-kanadyjski prawnik im politolog, dziennikarz publicysta pochodzenia ukraińsko-polskiego.
7.Radliński Ignacy Józef Eligiusz(*13.12.1843 Dubno-+13.08.1920)-polski religioznawca, filolog klasyczny, historyk, krytyk biblijny. Ojciec pisarki Heleny Boguszewskiej-Kornackiej
8.Skalski Stanisław(*27.11.1915-+12.11.2004)-podporucznik pilot lotnictwa wojskowego II RP, major pilor Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie, podpułkownik Królewskich Sił Powietrznych, generał brygady pilot Wojska Polskiego, as myśliwski okresu II wojny światowej. Urodził się w Kodymie koło Odessy. Od 1918 roku mieszkał w Dubnie gdzie ukończył Gimnazjum Realne im. Stanisława Konarskiego.
9.Wiszniewska Tamara(*2012.1919-+01.04.1981)-polska przedwojenna aktorka filmowa. Zmarła w USA.
ALEKSANDRIA
Wieś obecnie położona na Ukrainie w rejonie rówieńskim obwodu rówieńskiego nad Horyniem. Do 1945 roku polskie miasteczko powiatowe położone w powiecie rówieńskim. W 1594 roku na miejscu niewielkiej wsi Pierszki książę Konstanty Ostrogski herbu własnego lokował miasto, które nazwał Aleksandrią na część swego syna Aleksandra. W I połowie XVII wieku córka księcia Aleksandra Ostrogskiego, Katarzyna wychodzi za mąż za kanclerza koronnego i starostę kałuskiego Tomasza Zamoyskiego herbu Jelita(*1594-+1638). Po Zamoyskich Równe wraz z Aleksandrią należało do Koniecpolskich herbu Pobóg, Walewskich herbu Kolumna, a od 1723 roku do książąt Lubomirskich herbu Szreniawa bez Krzyża. W 1760 roku własność księcia Stanisława Lubomirskiego, podstolego Koronnego. Książęta Lubomirscy posiadali majątek w Aleksandrii z siedzibą dworską do 1939 roku. Dwór zbudowany na początku XIX wieku stanowił ich letnią rezydencję. Główną stanowił zamek i pałac w Równem. Kazimierz książę Lubomirski(*1813-+1871)przez pewien czas mieszkał w Aleksandrii. Po nim majątek odziedziczył Stanisław Michał książę Lubomirski(*1838-+1918),a po jego śmierci dobra przypadły synom: Równe otrzymał Adam Kazimierz, a Aleksandrię Hubert Stanisław(*1875-+1939).Hubert Stanisław ożeniony był z Teresą Katarzyną księżniczką Radziwiłł. Posiadali 7-mioro potomstwa: Jan Kazimierz Antoni(*1913-+1984), Stanisław Hubert Maria(*1914-+1977), Anna Maria(*1916-+1959),Zdzisław Herakliusz Zygmunt(*1917-+1996), Henryk Ignacy(*1919), Wanda Zofia Antonina(*1923-+1983),Herakliusz Sebastian Maria(*1926-+1992). Dnia 18.09.1939 roku książę Hubert został ciężko ranny a następnie zastrzelony przez czerwonoarmistę.
DWÓR
Dwór w Aleksandrji Wołyńskiej-lata 30-te XXw.
Na skraju miasteczka, na lewym brzegu Horynia w odległości kilkuset metrów od rzeki położone było założenie dworsko-parkowe. Na niewielkim wzniesieniu łagodnie opadającym ku rzece stał dwór. Od strony podjazdu, na osi dworu na tle wyniosłej masy drzew, wśród których ukryte były budynki gospodarcze stała oficyna. Od dworu do kościoła biegła stara aleja grabowa. Obecnie na miejscu dworu jest dziś rumowisko zarośnięte młodymi drzewami. Zachował się park o powierzchni 5 ha założony na początku XIX wieku przez Dionizego Miklera.
OŁYKA
Miejscowość polska obecnie położona w obwodzie wołyńskim, w rejonie kiwereckim, przed 1945 rokiem w województwie wołyńskim, w powiecie łuckim. Wzmiankowana w 1149 roku. W XV wieku założycielem miasteczka był Piotr Janowicz Montygerdowicz herbu Wadwicz(+ok.1498), żonaty z Anną, córką Jana Wiazowicza. Po śmierci syna Jana, który zginął pod Wiedroszą w 1500 roku, pozostałe po śmierci Piotra włości podzielono pomiędzy wdowę i córkę Annę, zamężną za Stanisławem Kiszką herbu Dąbrowa(+1513), marszałkiem hospodarskim, namiestnikiem smoleński i hetmanem wielkim litewskim. Ołykę otrzymała wdowa, po śmierci której przeszła na własność wnuczki Anny z Kiszków, zamężnej 1-mo za Janem Radziwiłłem”Brodatym”, 2- za Stanisławem Kieżgajłą. Kolejnym dziedzicem Ołyki został syn Anny i Jana, Mikołaj Radziwiłł”Czarny” herbu Trzy Trąby(*1515-+1565), żonaty z Elżbietą Szydłowiecką(*1533-+1562). W 1547 roku od cesarza otrzymał tytuł książęcy „na Ołyce i Nieświeżu”, zatwierdzony w 1545 roku przez króla Zygmunta Augusta. Po śmierci księcia Mikołaja Ołykę dziedziczy najmłodszy z jego synów, książę Stanisław(*1539-1599), żonaty z Marianną Myszczanką. W 1586 roku książę Mikołaj Radziwiłł ”Sierotka” wraz z braćmi utworzył trzy ordynacje: nieświeską, ołycką i klecą. Pierwszym ordynatem ołyckim został książę Stanisław Radziwiłł, drugim Mikołaj Krzysztof(*1589-+1614), nieżonaty, a po jego śmierci, jego brat książę Albrycht(Albert) Stanisław(*1595-+1656), żonaty 1-mo z Reginą Eisenreich i 2-do z Anną Lubomirska. Nie doczekał się potomstwa. Ordynacja ołycka przeszła na szóstego ordynata nieświeskiego, księcia Michała Kazimierza i aż do XIX wieku stanowiła całość z ordynacją nieświeską. Ostatnim ordynatem był książę Mikołaj ”Czarny” Radziwiłł(*1786-+1813), który nie posiadał męskiego potomka. Za udział w wojnie przeciw Rosji dobra jego zostały wzięte w sekwestr. Na skutek zabiegów księcia Adama Czartoryskiego car Aleksander I zniósł sekwestr i przekazał ordynację księciu Antoniemu Radziwiłłowi(*1775-+1832) reprezentantowi tzw. linii „pruskiej”, wywodzącej się z ordynacji kleckiej. Antoni książę Radziwiłł żonaty z Ludwiką Fryderyką księżniczką Pruską został XVIII ordynatem nieświeskim, X ołyckim i I przygodzickim. Ostatnim ordynatem na Ołyce był książę Janusz Radziwiłł(*1880-+1967), żonaty z Anną księżniczką Lubomirską.
ZAMEK
Zbudowany przez Mikołaja Radzwiłła „Czarnego” w XVI wieku. Wielokrotnie rozbudowywany. Na początku XIX wieku stopniowy upadek zamku. W latach 1812-1836 w zamku mieścił się szpital. Odnowę zniszczonego zamku rozpoczęła Maria de Castellane Antoniowa Radziwiłłowa oraz książę Ferdynand Radziwiłł. Odbudowa zamku trwała od 1860 do 1882 roku. Zamek ponownie został zamieszkany. Zrujnowany podczas działa wojennych w latach 1914-1918. Ponownie odbudowany ale do 1939 roku tylko w połowie. W 1939 roku ponownie zrabowany z dzieł sztuki, zniszczone wnętrza. Po 1945 roku w zamku umieszczono szpital psychiatryczny.
