Kresy wchodnie

ŁUCK

Opublikowany przez

Miasto polskie obecnie położone na Ukrainie nad Styrem, stolica obwodu wołyńskiego i rejonu łuckiego, przed 1945 rokiem stolica Wołynia. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1085 roku. Wchodził w skład księstwa włodzimierskiego. W 1083 roku zajęte przez Litwinów i Jaćwingów. W 1321 roku zajęte przez Gedymina. W 1325 roku Lubart wzniósł Zamek Dolny, Zamek Górny założony przez Olgierda lub Witolda. Król Kazimierz Wielki nadał prawem lenna ziemię łucką Aleksandrowi Koriatowiczowi. Prawa miejskie Łuck otrzymał w 1432 roku. Od 1917 do 1919 roku wchodziło w skład Ukraińskiej Republiki Ludowej, następnie ZSRR, później Państwa Ukraińskiego i ponownie do Ukraińskiej Republiki Ludowej. Dnia 16 maja 1919 roku zajęte przez oddział WP pod dowództwem generała Karnickiego. Całkowicie wyzwolony przez grupę generała Stanisława Hallera we wrześniu 1919 roku. Do 1939 roku w granicach państwa polskiego.  Po 1945 roku w granicach ZSRR, od 1991 roku w granicach państwa ukraińskiego.

ZAMEK

Pierwotna warownia powstała w XI wieku. Zamek murowany rozpoczęto budować po 1352 lub 1370 roku przez księcia Lubarta z dynastii Giedyminowiczów (*0k.1312/15-+przed 1386). Był synem wielkiego księcia litewskiego Giedymina i jego żony Jewny. Po śmierci księcia Lubarta zamek rozbudowany przez księcia Witolda w latach 1392-1430 oraz księcia Świdrygiełłę w latach 1430-1432. W 1429 roku na zamku odbył się zjazd monarchów europejskich, w którym uczestniczyli: wielki książę litewski Witold, król Polski Władysław Jagiełło, król niemiecki Zygmunt Luksemburski, król duński Eryk VII, wielki książę moskiewski Wasyl Wasyliewicz(wnuk Witolda), wielki mistrz zakonu krzyżackiego Russdorff, legat papieski, metropolita kijowski i całej Rusi Focjusz, Hanowie tatarscy, hospodar Wołoszczyzny, książęta mazowieccy, pomorscy, śląscy, twerscy i Odojewscy, posłowie cesarza bizantyjskiego, Jana VIII Paleologa. W okresie II RP na terenie zamku mieściło się Muzeum Wołyńskie, a wieże zamkowe wykorzystane były do obserwacji przez straż pożarną. Obecnie muzeum państwowe.

RAKOWICA MAŁA /Малая Ракавіца ob. Białoruś/

Opublikowany przez

Wieś na Białorusi, położona w obwodzie brzeskim w rejonie brzeskim, ok. 15 km na zachód od Brześcia. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1524 roku, będąc w tym czasie częścią dóbr królewskich. Później własność kniaziów Romanowiczów, Sokolskich(od 1565 roku)i kniaziów Szujskich. W 1698 roku Rakowica Mała należała do Jana Szujskiego, podstolego Racławskiego, później do jego syna, Franciszka(1704). Franciszek Szujski przekazał majątek swemu bratu, Maciejowi Stanisławowi(+1715), podczaszemu brzeskiemu. W 1730 roku Ignacy Szujski sprzedaje Rakowicę Małą podczaszemu żmudzkiemu Stanisławowi Tołłoczko herbu Pobóg. Rodzina Tołłoczków pochodziła z Tołoczyna w powiecie orszańskim. Posiadali majątek do 1939 roku. Od 1740 roku majątek należał do Piotra Tołłoczko(*1720-+1790), stolnika wendeńskiego. Ostatnim właścicielem był Teodor Tołłoczko(*1876-+1946), żonaty z Jadwigą z Ponikwickich, syn Jana, powstańca styczniowego i Karoliny z Jaskłowskich. Jan Tołłoczko za udział w powstaniu został zesłany na Sybir a dobra jego miały zostać skonfiskowane. Podział majątku między jego braćmi(Julianem i Antonim, którzy posiadali majątek w 1890 roku) pozwoliło zatrzymać dobra w rękach rodziny. Synem Jana i Karoliny był Stanisław Tołłoczko(*1868-+1935), kawaler orderu Polonia Restituta, doktor filozofii, profesor chemii Uniwersytetu Lwowskiego, pochowany na rodzinnym cmentarzu w Rakowicy w pobliżu neogotyckiej kapliczki znajdującej się na północno-zachodnim skraju wioski.

Na terenie majątku znajdował się dwór z zabudowaniami gospodarczymi i parkiem. Po założeniu zachowały się resztki parku dworskiego.

AUGUSTÓWEK-AUGUSTOWO-GRODNO /ob.Białoruś/

Opublikowany przez

Obecnie na terenie Białorusi w granicach miasta Grodna. Leżąca na lewym brzegu Niemna, miejscowość wchodziła w skład królewszczyzny. W drugiej połowie XVIII wieku na terenie wsi Antoni Tyzenhaus herbu Bawół, podskarbi litewski wybudował pałacyk, nazywając go od imienia panującego króla-Augustówek. Po rozbiorach dobra skonfiskowane i przekazane w ręce prywatne. Katarzyna II przekazała miejscowość generałowi Maurycemu hrabiemu de Laçy za zasługi w czasie wojny turecko-rosyjskiej. W 1819 roku mieszkający w pałacyku hrabia Maurycy w testamencie zapisał majątek siostrzeńcowi, kapitanowi wojsk angielskich Patrykowi O`Brien, synowi Terence`a i Mary de Laçy. Sprowadził go do siebie i przed swą śmiercią(zm.1820r) usynowił go i za zgodą cara Aleksandra I połączył oba nazwiska w jedno- O`Brien de Laçy. Wcześniej sprzedał fikcyjnie majątek swojemu przyjacielowi hrabiemu Karolowi von Medem, Kurlandczykowi, który w 1820 roku „odsprzedał” go siostrzeńcowi generała, Patrykowi hrabiemu O`Brien de Laçy. Majątek liczył wtedy około 12000 ha gruntów. Patryk hrabia O`Brien de Laçy ożeniony był z Julią von Damme z Pomorza. Miał z nią sześcioro dzieci. Szybko spolonizowali się. Jedyna córka Katarzyna poślubiła Franciszka hrabiego Kossakowskiego(*1815), syn Piotr ożenił się z Ludwiką hrabianką Ronikier, Henryk, Karol i Maurycy pozostali bezżenni a Aleksander ożenił się z Gabrielą Radowicką. Augustówek odziedziczył Aleksander i posiadał go do swojej śmierci, do 1908r. Po jego śmierci do 1921 roku majątek posiadała wdowa oraz synowie: Maurycy jun., Terencjusz i Patryk oraz córki: Maria Jahołkowska, Genowefa Zembrzuska i Aleksandra hrabina Miączyńska. Po 1921 roku za zgodą rodziny majątek został podzielony na dwie części: część z pałacem otrzymał pułkownik wojsk polskich Terencjusz hrabia O`Brien de Laçy(*30.05.1885-+?), drugą część z karczmą(przebudowaną przez właściciela na pałacyk) i kaplicą przypadła Maurycemu jun. hrabiemu O`Brien de Laçy(*1891-+23.07.1978). Maurycy junior ożenił się z księżniczką Nadzieją Drucką(*1898-+1986), córką Marii z Safonowiczów i Sergiusza księcia Druckiego, carskiego generała i prof. Wojskowej Akademii Prawnej. W 1915 roku remontowany pałacyk uległ spaleniu przez wycofujących się Rosjan. Właściciele do 1939 roku mieszkali w oficynie. Drugi z kolei pałacyk był zamieszkany przez właściciela, Maurycego hrabiego O`Brien de Laçy do 1939 roku.

Rodzina de Laçy- pochodzenia normandzkiego. Wg genealogii ich pierwszym znanym przedstawicielem i protoplastą rodu był Hugh de Laçy Noble Baron de Normandie, który w 1066 roku wkroczył do Anglii z Wilhelmem Zdobywcą. Z tej samej rodziny pochodził Piotr de Laçy(*1675-+1756), feldmarszałek rosyjski, który walczył ze Szwedami i Turkami, był generał-gubernatorem Rygi i posiadał rozległe dobra w Kurlandii, Kremon i Segewold. Sprowadził go do Rosji Piotr Wielki. W muzeum w Rydze znajduje się popiersie feldmarszałka. Syn Piotra- Maurycy de Laçy, zmarły w 1801 roku, był ministrem i marszałkiem austriackim, kawalerem orderów Złotego Runa i Wielkiego Krzyża Marii Teresy, zaufanym doradcą tej monarchini. Jego mauzoleum znajduje się koło Wiednia. Polska linia de Laçy pochodzi od Maurycego, bratanka feldmarszałka Piotra. Był on generałem rosyjskim za czasów Katarzyny II, Pawła I i Aleksandra I. Brał m.in. udział  w wyprawie Suworowa przez Alpy. Jako już bardzo sędziwy podpisał traktat pokojowy z Napoleonem Bonaparte. W archiwum domowym w Augustówku do 1914 roku przechowywano ciekawe listy Napoleona do generała Maurycego de Laçy, pełne uznania dla jego zalet wojskowych. Rodzina O`Brien była pochodzenia irlandzkiego, ultrakatolicka, prześladowana za wiarę. Patryk O`Brien osiedliwszy się w Polsce, szybko nawiązał kontakt z sąsiadującymi z Augustówkiem polskimi rodzinami Druckich-Lubeckich, Czetwertyńskich i Niemcewiczów oraz sam się spolonizował. Jego potomkowie czuli się całkowicie Polakami.

 

KARAPCZYJÓW ob. Karapcziw

Opublikowany przez

Karapczyjów  położony na Bukowinie obecnie Karapcziw, wieś na Ukrainie w obwodzie czerniowieckim, w rejonie wyżnickim nad Hłyboczokiem. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1595 roku. Gniazdo rodowe ormiańskiej rodziny Krzysztofowiczów herbu własnego Donabiet. Zakupione w połowie w 1836 roku przez Kajetana Krzysztofowicza, którego syn Roman w 1855 roku przeniósł się do Karapczyjowa z Załucza nad Czeremoszem na Bukowinie. Roman Krzysztofowicz poszerzał areał majątku. Znacznego zakupu dokonał w 1863 roku oraz w 1878 roku, kiedy odkupił od Kovasca tzw. Kowaczówkę, leżącą na skraju wsi. Zastany stary dwór, który rozbudował w 1878 roku zamieniono na magazyn a właściciele przeprowadzili się do nowo zbudowanego dworu wg projektu Glaubitza, ukończonego ostatecznie w 1888 roku. Roman Krzysztofowicz miał pięcioro dzieci. Jednym z nich był Witold Krzysztofowicz. Przebywali w Karapczyjowie do 26 marca 1944 roku.

 

Krzysztofowicze- spolszczona stara rodzina ormiańska. Pierwsza wzmianka o rodzie pojawia się w XVII wieku. W 1629 roku od króla polskiego Zygmunta III Wazy otrzymała rozległe przywileje. Nobilitowana w 1676 roku. Szlachectwo miał otrzymać Iwaszko Krzysztofowicz, syn Kirekorowicza „Beznosego”. Potwierdzenie szlachectwa otrzymali w 1791 roku w Jassach. Z tego rodu pochodzi Ladis Kristof, właściwie Władysław Krzysztofowicz, urodzony w 1918 roku, zmarły w 2010r. Profesor na San Clara University, Columbia University, University of Waterloo, University of Portland. Jego jedyny syn, Nicholas, dziennikarz New York Time, jest laureatem nagrody Pulitzera.

W Karapczyjowie urodził się Edgar Kovats(*1849-+1912), architekt i malarz węgierskiego pochodzenia, działający w Wiedniu, Zakopanem i we Lwowie, rektor Politechniki Lwowskiej. Pochodził ze spolonizowanej węgierskiej rodziny szlacheckiej. Jego ojciec, Antoni był powstańcem listopadowym, urzędnikiem państwowym i politykiem, posłem na Sejm Krajowy Bukowiny i do wiedeńskiej Rady Państwa. Pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim(kwatera 19, mogiła 565).

 

DANIUSZEWO

Opublikowany przez

Wieś położona nad Wilią w rejonie obwodu grodzieńskiego Białorusi w powiecie Smorgonie, dawniej powiat święciański, gmina Dubotówka. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1443 roku. W XV wieku wieś należała do rodziny Sakowicz herbu Korwin odm. , która w 1483 roku ufundowała kościół. Około 1640 roku dobra należały do Jana Swołyńskiego herbu Leliwa , marszałka oszmiańskiego(1632), dworzanin JKM, sługa radziwiłłowski, kalwinista. Zmarł pod koniec 1647 roku. Majątek zapisał swojej żonie, Teodorze Zofii Tryzniańce, która powtórnie wyszła za mąż za Mikołaja Paca, wojewodę trockiego i sprzedała je po 1647 roku Mikołajowi Koszczycowi herbu własnego, pisarzowi wileńskiemu. Z opisu dekanatu oszmiańskiego z 1784 roku właścicielem wsi był Marcin Klimański herbu własnego. Po jego śmierci dobra w posiadaniu jego żony, Brygidy Klimańskiej z domu Kozieleckiej, która wyszła powtórnie za mąż za Korsaka herbu Korsak. W 1861 roku majątek w rękach rodziny Czarnockich herbu Lis. Później należał do rodziny Oskierków herbu własnego. W latach 20-30-tych XX wieku własność Kiersnowskich herbu Pobóg odm. – w 1926 roku wymieniona Izabela i Maria Kiersnowskie.

 

 

Założenie dworsko-folwarczno-parkowe.

We wsi stał dwór, obecnie nie istnieje.

CZORTKÓW

Opublikowany przez

Miasto położone obecnie na Ukrainie w obwodzie tarnopolskim. Przed 1945 rokiem siedziba powiatu czortkowskiego województwa tarnopolskiego. Nazwę wzięło od rodziny Czortkowskich herbu Korab, założycieli miasta w 1522 roku. Poza lokacją miasta zbudowali na jego terenie drewniany zameczek. W 1578 roku miasto zakupił Jan Sieniawski herbu Leliwa. Pod koniec XVI wieku własność Stanisława Golskiego herbu Rola, wojewody ruskiego, który wybudował nową z kamienia i cegły rezydencję- zamek. Zmarł bezpotomnie w 1612 roku. Olbrzymi majątek odziedziczył jego brat Jan, kasztelan halicki. W 1616 roku wdowa po Janie, Zofia Zamiechowska sprzedała Czortków Stefanowi Potockiemu herbu Pilawa. Zamek był zamieszkany. W nim mieszkał Paweł Potocki zmarły po 1674 roku. Po zdobyciu zamku przez Turków zamek stał się rezydencją sub-paszy. Potoccy wrócili na zamek po 1683 roku. W drugiej połowie XVIII wieku miasto w posiadaniu Wróblewskich, a następnie Sadowskich, którzy w 1779 roku wynajęli zamek władzom austriackim na magazyny tytoniowe. W XIX wieku zamek popadł w ruinę. Przed 1939 roku nieliczne pomieszczenia użytkowane jako magazyny. W mieście znajdowała się siedziba dworska zbudowana prawdopodobnie w XVIII wieku, zamieszkana przez właściciela majątku, Hieronima Sadowskiego, ostatniego z tej linii rodu. Zgodnie z testamentem z 1854 roku we dworze miało znajdować się muzeum rodzinne. Dwór nie istniał już przed I-sza wojną światową. W miasteczku położony był pałac, zbudowany prawd. przed 1850 roku, klasycystyczny, w którym mieszkała siostra Hieronima Sadowskiego, Maria Borkowska. Po śmierci Marii Borkowskiej pałac w 1895 roku nabył miejscowy rabin-„cudotwórca”- Dawid Mosze Friedman(1827-1904), założyciel miejscowej dynastii cadyków. Pałac nie dotrwał do naszych czasów. Nieliczne pamiątki po rodzinie Sadowskich przechowywane były w klasztorze oo. Dominikanów, którym Hieronim Sadowski przepisał część majątku.

W miasteczku znajdują się:

–

ruiny zamku z XVII wieku, zbudowany przez Stanisława Golskiego, wojewodę ruskiego. Na początku XVIII wieku przekształcony w rezydencję szlachecką.

-kościół pw. św. Stanisława z 1918 roku, zbudowany na miejscu starszego z 1619 roku, należącego do oo. Dominikanów, który odwiedzali polscy królowi, m.in.: Jan III Sobieski, Jan Kazimierz,

-cerkwie z XVI, XVII i XX wieku

– ratusz stary i nowy

– stary cmentarz katolicki-polski,

Ludzie urodzeni w Czortkowie:

Blondel Aleksander(Sasza, Szaje-27.05.1909-22.06.1949 Paryż)- polski malarz pochodzenia żydowskiego

Cieszyńska Ewa z domu Kazimirowska(05.01.1923-15.06.1972)- polska architekt, po 1945 roku związana z Wrocławiem

Czerwiński Wacław(16.11.1900-17.06.1988 Toronto)- polski konstruktor lotniczy, pilot, jeden z prekursorów polskiego szybownictwa, twórca szybowców: „Salamandra”(1936), WWS-2 Żaba(1938), WWs-Delfin.

Janicki Jerzy Kazimierz(10.08.1928-15.04.2007)- polski pisarz, dramaturg. Dziennikarz, scenarzysta radiowy i filmowy

Kmiecik Edward Władysław(05.08.1928-13.11.2013 Przemyśl)- polski artysta

Opacki Ireneusz(05.08.1933-09.07.2005 Katowice)- polski filolog, profesor nauk humanistycznych, badacz literatury polskiej

Ostaszewski Antoni(12.06.1816-20.05.1883)- lekarz, pochowany w Czortkowie

Przystawa Jerzy Andrzej(29.04.1939-03.11.2012 Wrocław)- polski naukowiec, fizyk, profesor, specjalista w zakresie kwantowej teorii ciała stałego

Trawiński Alfred(04.04.1888-07.09.1968 Lublin)- polski lekarz weterynarii, major Wojska Polskiego, bakteriolog, nauczyciel akademicki, poseł na Sejm PRL I kadencji

Ważewski Tadeusz(24.09.1896-05.09.1972 Rabka-Zdrój)- polski matematyk, przedstawiciel krakowskiej szkoły matematycznej,

Horowitz Cwi Hirsch- rabin

Horowic Samuel Szmelke(1726-1778 Nikolsburg(Mikulov), syn Cwi Hirscha, rabin Czortkowa, naczelny rabin Moraw,

Horowic Pinchas- brat Samuela, rabin Frankfurtu

 

CZOMBRÓW

Opublikowany przez

Nieistniejący majątek położony w rejonie nowogródzkim obwodu grodzieńskiego, dzisiejsza Białoruś. Przed 1939 rokiem była to gmina Rajce powiatu nowogródzkiego województwa nowogródzkiego. W XVII i na początku XVIII wieku Czombrów należał do rodziny Kurcz herbu Radwan. Najbardziej znanym z tego rodu właścicielem był zmarły w 1702 roku Stefan Kurcz, od 1682 roku wojewoda brzeskolitewski. W XVIII i na początku XIX wieku majątek posiadała rodzina Uzłowskich. Na początku XIX wieku majątek w rękach rodziny Karpowiczów. Nie znamy imienia pierwszego właściciela z rodu Karpowicz. Jego syn Julian ożeniony z Karoliną Bułhakówną był kolejnym dziedzicem majątku. Z wykształcenia prawnik, aktywny działacz społeczny. Po nim dobra przechodzą w ręce jego syna, Karola(zm 1941), ożenionego z Marią Popławską. Z wykształcenia chemik. Był ostatnim właścicielem majątku czombrowskiego.  

DWÓR

Prawdopodobnie pierwszy właściciel z rodu Karpowiczów wybudował drewniany, klasycystyczny dwór, spalony przez radzieckich partyzantów w 1942 roku. Częstym gościem w majątku i dworze był Adam Mickiewicz. Dziadek Adama Mickiewicza, Mateusz Majewski był ekonomem u Uzłowskich w Czombrowie. Matka poety, Barbara była panną apteczną we dworze. Matką chrzestną Adama była Aniela Uzłowska. Był pierwowzorem dworu Sopliców z Pana Tadeusza A. Mickiewicza. W 1927 roku w Czombrowie nakręcono pełnometrażowy film Pan Tadeusz. Śladem po majątku są resztki cmentarza rodzinnego oraz ruina kapliczki.

CZEŚNIKI

Opublikowany przez

Wieś położona obecnie na Ukrainie w rejonie rohatyńskim obwodu iwanofrankiwskiego. Przed 1939 rokiem położona powiecie rohatyńskim województwa ruskiego. Wieś należała do rodziny Kazanowskich herbu Grzymała. Za czasów Władysława IV króla Rzeczypospolitej wieś należała do Adama Kazanowskiego(1599-1649), marszałka nadwornego koronnego, przyjaciela króla, kasztelan sandomierski, starosta Borysowski, kozielnicki, solecki, bielski nowotarski, administrator żup wielickich. Syn Zygmunta Kazanowskiego i Elżbiety Humnickiej a brat Stanisława. Przed 1840 rokiem majątek we wsi nabył Apolinary Stanisław Malczewski herbu Tarnawa(1800-ok.1870), ożeniony z wdową po Maniewskim herbu Odrowąż. Majątek zapisał dzieciom żony z pierwszego małżeństwa, Marianowi i Marii Maniewskim herbu Odrowąż. Maria Maniewska, dziedziczka dóbr wyszła za mąż za Franciszka Milińskiego herbu Wczele. Była ostatnią właścicielką majątku do 1939 roku.

ZAMEK

Za czasów Kazaneckich stał na terenie wsi zamek

DWÓR

Zbudowany około 1812 roku dwór w stylu klasycystycznym, został przez Apolinarego Malczewskiego przebudowany i rozbudowany około 1863 roku oraz ponownie przebudowany w 1912 roku. W otoczeniu dworu park krajobrazowy.

CZERWONOGRÓD /Uroczyszcze Czerwone/

Opublikowany przez

Miejscowość położona na Podolu, w zachodniej Ukrainie, w rejonie zaleszczyckim obwodu tarnopolskiego. Wg legend miałby to być historyczny „Czerwień”, osada Lędzian(Lechitów), stolica polskich Grodów Czerwieńskich. Położona nad rzeką Dżuryn. Jedna z najstarszych osad  Podola, wymieniana już w IX wieku. Stał tu zamek zwany „castrum rubicum”. W IX i X wieku w rękach książąt ruskich, później na krótko w posiadaniu Tatarów. Po 1313 roku z nadania księcia Olgierda, Czerwonogrodem rządzili książęta Koriatowicze herbu Pogoń Litewska. Był to ród pochodzenia litewskiego od Koriata Gedyminowicza, zmarłego ok. 1365 roku. Miał czterech synów: Aleksandra, Konstantego, Jerzego i Fiodora. Konstanty był księciem Czartoryska, przodek książąt Czartoryskich. Czerwonogród zdobyty i splądrowany przez hospodara mołdawskiego Piotra na początku XIV wieku, w 1340 roku odzyskany dla Królestwa Polskiego przez króla Kazimierza Wielkiego. Za czasów króla Władysława Jagiełły zamek i osada oddana wojewodzie krakowskiemu Spytkowi z Melsztyna herbu Leliwa(zm.ok.1352). Po śmierci Spytka Władysław Jagiełło odkupił od wdowy cały majątek i przekazał swemu bratu Świdrygielle(1370/76-1452), później księciu Witoldowi(1354/55-1430). W 1434 roku Czerwonogród wcielony do Korony jako jedno z województw. Pierwszym właścicielem Czerwonogrodu jako miasta królewskiego był kasztelan kamieniecki Teodoryk Jazłowiecki(Buczacki) herbu Abdank zmarły w 1456 roku, który w 1448 roku uzyskał dla miasta prawa magdeburskie. W 1665 roku zamek i miasto należą do wojewody podolskiego, Mikołaja Franciszka Daniłowicza herbu Sas(zm.1688). W latach 1679-1699 Podole w rękach Turków co spowodowało całkowite wyludnienie Czerwonogrodu. Po Daniłowiczach zamek oraz starostwo niegrodowe czerwono grodzkie było w rękach Rafała Skarbka herbu Abdank, Kazimierza Raczyńskiego herbu Nałęcz– właściciela pobliskich Uść oraz Józefa z Olbrachcic Bielskiego herbu Jelita. W 1750 roku Józef Bielski przekazuje starostwo Adamowi Bielskiemu, a ten w 1761 roku Stanisławowi Gadomskiemu herbu Rola(1718-1797), wojewodzie łęczyckiemu. Za czasów austriackich w 1778 roku Czerwonogród zakupił książę Karol Poniński herbu Łodzia(ur.1760), syn Adama(1732-1798), podskarbiego wielkiego koronnego oraz Zofii Józefy z Lubomirskich, córki Jerzego Ignacego. Ożeniony z Heleną z Górskich herbu Pobóg(zm.1853). Sukcesorem majątku był syn Karola, książę Kalikst Poniński, kawaler maltański. Potwierdzenie tytułu książęcego otrzymał w Galicji w 1818 roku. Ożeniony był z Karoliną Sokołowską, dzieci nie mieli. Zamek w Czerwonogrodzie oraz pałac we Lwowie odziedziczyła siostra Kaliksta, Karolina(1822-1890), żona księcia Adama Lubomirskiego(1812-1873). Majątek faktycznie był w zarządzie ich syna, księcia Adama Franciszka Lubomirskiego herbu Szreniawa bez Krzyża(1852-1893), ożenionego z Marią Eleonorą hrabianką Zamoyską(1862-1945), córką Franciszka Ksawerego i Albertyny Giżyckiej herbu Gozdawa. Maria Eleonora była ostatnią właścicielką Czerwonogrodu. Do 1917 roku posiadała rodzinne Mołoczki na Wołyniu a do 1939 roku Miżyniec pod Przemyślem, obecnie Ukraina.

ZAMEK-PAŁAC

Pierwsze informacje o zamku pochodzą z IX i X wieku. W XVII wieku za czasów Daniłowiczów powstał zamek murowany, o którego wyglądzie nic nie wiemy. Przez najazdy tatarskie od końca XVIII wieku pozostawał w ruinie. Około 1820 roku za czasów Karola Ponińskiego rozpoczęła się odbudowa i rozbudowa zamku, którą kontynuował jego syn, książę Kalikst. Ostatnia przebudowa pałacu miała miejsce na przełomie XIX-XX wieku. Zniszczony podczas I-szej wojny światowej pałac odbudowany w latach 30-tych, zniszczony podczas działań 1939-1945. Obecnie trwała ruina.

CHYRÓW

Opublikowany przez

Miasto nad Strwiążem położone obecnie na Ukrainie w obwodzie lwowskim, w rejonie starosamborskim. Do 1939 roku położone w województwie lwowskim powiatu starosamborskiego. Po raz pierwszy wzmiankowane w 1374 roku. W tym czasie własność możnego rodu Herburtów herbu własnego. W 1528 roku król Zygmunt I Stary nadał prawa miejskie. W tym czasie właścicielem Chyrowa był szlachecki ród Tarłów herbu Topór. W 1531 roku Andrzej Tarło, właściciel miasta funduje pierwszy w mieście kościół, który nie zachował się do naszych czasów. Żoną jego była Barbara Herburtówna. W 1592 roku jako wiano Jadwigi Tarłówny, Chyrów przechodzi w ręce jej męża, Jerzego Mniszcha herbu własnego(ok.1548-1613), twórcy potęgi rodu. Z powodu zadłużenia majątku po śmierci Jerzego jego synowie zastawili miasteczko jednemu z głównych wierzycieli, węgierskiemu szlachcicowi Jerzemu Drugethowi de Hommonay, zwanemu w Polsce Humiejskim. Po jego śmierci w 1620 roku dobra dziedziczy jego syn, Jan. W 1638 roku Franciszek Bernard Mniszech(ok.1590-1661), syn Jerzego, kasztelan sądecki odzyskuje Chyrów. Majątek dziedziczy syn Jerzy Jan Wandalin Mniszech(zm. 1693), żonaty z Anną Chodkiewicz. Kolejnym właścicielem Chyrowa byli książęta Ossolińscy herbu Topór. W 1769 roku przez małżeństwo Marianny Ossolińskiej(1731-1802) z Józefem Janem  hrabią Wandalin Mniszech herbu Kończyc(1742-1797) ponownie w rękach hrabiów Wandalin Mniszech. Posiadali miasto do połowy XIX wieku.

ZAMEK

Na terenie Chyrowa ruiny zamku zbudowanego przez Herburtów, rycerzy przybyłych z Moraw. Pochodzili z Fülme w Górach Wezerskich. Herbort z Fulmu brał udział w bitwie pod Legnicą. Za czasów księcia Władysława Opolczyka otzrymują liczne przywileje. Nabywają Felsztyn- linia felsztyńska, wymarła w 1645 roku. Po nabyciu Arłamowa jedna z gałęzi przyjmuje nazwisko Arłamowscy herbu Trzy  Gwiazdy.   

Willa Polonia

CHOROSTKÓW

Opublikowany przez

Miasto położone obecnie na Ukrainie w obwodzie tarnopolskim, w rejonie husiatyńskim, nad rzeką Tajną. Do 1945 roku położony w województwie tarnopolskim, w powiecie kopyczynieckim. Po raz pierwszy wzmiankowany w 1564 roku, kiedy została nadana Jakubowi i Jerzemu Strusiom herbu Korczak. Późniejszy właściciel Marcin Kalinowski herbu Kalinowa(1605-02.061652), syn Walentego Aleksandra i Elżbiety z domu Struś, zbudował na terenie Chorostkowa zamek a w 1632 roku uzyskał dla Chorostkowa prawa miejskie. Do końca XVIII wieku własność książąt Sanguszków herbu Pogoń Litewska, od których majątek wydzielony z większej całości nabył Józef Kalasanty hrabia Lewicki herbu Rogala(1767-1839), syn Samuela Wojciecha(zm.1791). Ożeniony z Katarzyną Kaczkowską herbu Świnka, miał z nią syna Kajetana(zm.1869), ostatniego potomka męskiej linii rodu, członka dziedzicznego austriackiej Izby Panów i słynnego hodowcę koni rasowych. Ożeniony z Melanią hrabianką Chołoniewską herbu Korczak. Był fundatorem kościoła, cerkwi, neogotyckiej kaplicy cmentarnej, w której byli chowani członkowie rodziny. Utworzył dziedziczną ordynację, która przeszła na jej córkę Zofię, zamężną za Wilhelma Stanisława hrabiego Siemieńskiego herbu Dąbrowa ((1827-1901), dziedzica Biecza. Od cesarza Franciszka Józefa otrzymali pozwolenie na połączenie obu nazwisk. Trzecim ordynatem majątku został syn Zofii i Wilhelma, Stanisław Kostka hrabia Siemieński-Lewicki(1864-1918), ożeniony z Zofią hrabianką Tarnowską(1869-1954). Ostatnim ordynatem do 1939 roku był syn Stanisława Kostki, Jan Stanisław hrabia Siemieński-Lewicki(1892-1971), żonaty z Krystyną Potocką(1894-1963).

„STARY”PAŁAC

Prawdopodobnie po zakupieniu Chrostkowa Józef Kalasanty Lewicki stawia pałac w stylu klasycystycznym z oficyną, stajniami i ujeżdżalnią. Pałac zamieszkany przez właścicieli do lat 80-tych XIX wieku.

„NOWY” PAŁAC

Pod koniec XIX wieku obecny właściciel przebudował i zaadoptował oficynę na siedzibę rodową.

Oba pałace zachowały się do dnia dzisiejszego wraz bramą wjazdową, stajnią i ujeżdżalnią. Obok park krajobrazowy.

Urodzeni w Chorostkowie

Bieńkowski Tadeusz Bronisław(26.05.1897-01.01.1946)- kapitan WP,

Maszkowski Jan Kanty Ignacy(1793-1865)- polski malarz, absolwent Akademii wiedeńskiej, prowadził we Lwowie szkołę malarską, w której kształcili się: Juliusz Kossak, Artur Grottger, Henryk Rodakowski, Stanisław Tarnowski. Był ojcem Rafała-słynnego dyrygenta, Karola-rektora Politechniki Lwowskiej i Marcelego-malarza lwowskiego.

Styś Stanisław(19.04.1896-20.03.1959)- polski jezuita, biblista,

Jóźków Władysław ks.(12.01.1933)- poslki duchowny katolicki, od 2004 kapelan honorowy Ojca świętego. Wieloletni proboszcz parafii pw. Świętej Trójcy w Legnicy

PYSZKI ob. PYSZKY

Opublikowany przez

Wieś położona obecnie na Ukrainie w obwodzie chmielnickim, w rejonie staro konstantynowskim. W XIX wieku należała do gminy Mszaniec, z parafią w rzymsko-katolicką w Ostropolu, w dekanacie żytomierskim.  Pod koniec XVIII wieku wieś należała do rodziny Colonna-Walewskich herbu Kolumna . Około 1800 roku od Józefy z Lubomirskich Walewskiej(zm.1851), wdowy po brygadierze Adamie Colonna-Walewskim, majątek zakupił Adam Ostaszewski herbu Ostoja (1750-1829). Urodzony w Morawce koło Ciechanowa, był synem Tomasza i Anny z Budzyńskich a wnukiem Wawrzyńca. Major kawalerii narodowej, uczestnik wojny polsko-rosyjskiej 1792- walczył pod Zieleńcami, Dubienką, Boruszkowcami. Upamiętniony w poemacie „Mohort” Wincentego Pola. Ożeniony z Teklą Dąbrowską, córką Tadeusza Dąbrowskiego, stolnika halickiego, właściciela wsi Stupnik. Właściciel Morawki koło pułtuska, którą sprzedał po wojnie polsko-rosyjskiej i kupił Pyszki, a Szkarawkę, Majdan i Widły wziął po Ignacym Świejkowskim jako rekompensata długu , położone koło Zasławia. Z Teklą Dąbrowską miał córkę za Łozińskim oraz syna, Eliasza(*1802-?), żonatego z Celestyną Staniszewską. Filareta, pamiętnikarz, kolega Adama Mickiewicza i Tomasza Zana. Odziedziczył majątek Pyszki. Z Celestyną miał dwie córki: Emilię zamężną za Szawlińskim i Jadwigę za Edwardem Porczyńskim oraz dwóch synów: Tadeusza wcześnie zmarłego i Adama(zm.1906)- dziedzica Pyszek. Ożeniony z Marią Huk-Żurakowską herbu Sas(ur.ok.1840) ,córką Stanisława i Cecylii z Markowskich, miał z nią dwie córki: Maryę za doktorem Karolem Wiśnickim i Halinę za Stanisławem Żurakowskim z Oleszkowiec oraz dwóch synów: Kazimierza Stanisława(1858-1939), żonatego z Janiną Kumanowską z Kumanowiec(1860-1962), córką Mikołaja i Zofii z Chojeckich, który odziedziczył Ferdynandów oraz Adama Mariana(1871-1934), dziedzica Pyszek. W 1918 roku opuścił majątek. Po 1920 roku był prezydentem miasta Łucka, Ołyki i Równego. W latach 1930-1934 był prezydentem Płocka. Adam Ostaszewski żonaty z Zofią (Zuzannę)Górską herbu Pobóg(ur.ok.1880), córką Jakóba Górskiego z Jankułowa i Ludwiki z Lipskich. Miał z nią córkę Aleksandrę oraz dwóch synów: Eliasza(1905-1991), uczestnika Powstania Warszawskiego, dowódcę kompanii sztabowej w Zgrupowaniu Kryśka i Mieczysława(1910-1974). Znaną postacią rodu Ostaszewskich był Roman Ostaszewski herbu Ostoja(1903-1940), syn Kazimierza Stanisława i Janiny z Kumanowskich, polski polityk, poseł na Sejm V kadencji w II RP. W 1919-20 służył jako ochotnik w 19 Pułku Ułanów. Od 1924 roku  był w 24 Pułku Ułanów. Podporucznik rezerwy. Po wybuchu wojny aresztowany 19 września 1939 roku w Czortkowie. Później przez Juchnow k. Smoleńska, Kozielsk i Kijów wywieziony w nieznanym kierunku i stracony. Figuruje na tzw. Ukraińskiej Liście Katyńskiej.

DWÓR

Pierwszy właściciel z rodu Ostaszewskich, Adam około 1823 roku zbudował parterowy, drewniany dwór, zachowany do 1917 roku.

 

 

Maria z Huk-Żurakowskich Ostaszewska