CZERWONOGRÓD /Uroczyszcze Czerwone/

Miejscowość położona na Podolu, w zachodniej Ukrainie, w rejonie zaleszczyckim obwodu tarnopolskiego. Wg legend miałby to być historyczny „Czerwień”, osada Lędzian(Lechitów), stolica polskich Grodów Czerwieńskich. Położona nad rzeką Dżuryn. Jedna z najstarszych osad  Podola, wymieniana już w IX wieku. Stał tu zamek zwany „castrum rubicum”. W IX i X wieku w rękach książąt ruskich, później na krótko w posiadaniu Tatarów. Po 1313 roku z nadania księcia Olgierda, Czerwonogrodem rządzili książęta Koriatowicze herbu Pogoń Litewska. Był to ród pochodzenia litewskiego od Koriata Gedyminowicza, zmarłego ok. 1365 roku. Miał czterech synów: Aleksandra, Konstantego, Jerzego i Fiodora. Konstanty był księciem Czartoryska, przodek książąt Czartoryskich. Czerwonogród zdobyty i splądrowany przez hospodara mołdawskiego Piotra na początku XIV wieku, w 1340 roku odzyskany dla Królestwa Polskiego przez króla Kazimierza Wielkiego. Za czasów króla Władysława Jagiełły zamek i osada oddana wojewodzie krakowskiemu Spytkowi z Melsztyna herbu Leliwa(zm.ok.1352). Po śmierci Spytka Władysław Jagiełło odkupił od wdowy cały majątek i przekazał swemu bratu Świdrygielle(1370/76-1452), później księciu Witoldowi(1354/55-1430). W 1434 roku Czerwonogród wcielony do Korony jako jedno z województw. Pierwszym właścicielem Czerwonogrodu jako miasta królewskiego był kasztelan kamieniecki Teodoryk Jazłowiecki(Buczacki) herbu Abdank zmarły w 1456 roku, który w 1448 roku uzyskał dla miasta prawa magdeburskie. W 1665 roku zamek i miasto należą do wojewody podolskiego, Mikołaja Franciszka Daniłowicza herbu Sas(zm.1688). W latach 1679-1699 Podole w rękach Turków co spowodowało całkowite wyludnienie Czerwonogrodu. Po Daniłowiczach zamek oraz starostwo niegrodowe czerwono grodzkie było w rękach Rafała Skarbka herbu Abdank, Kazimierza Raczyńskiego herbu Nałęcz– właściciela pobliskich Uść oraz Józefa z Olbrachcic Bielskiego herbu Jelita. W 1750 roku Józef Bielski przekazuje starostwo Adamowi Bielskiemu, a ten w 1761 roku Stanisławowi Gadomskiemu herbu Rola(1718-1797), wojewodzie łęczyckiemu. Za czasów austriackich w 1778 roku Czerwonogród zakupił książę Karol Poniński herbu Łodzia(ur.1760), syn Adama(1732-1798), podskarbiego wielkiego koronnego oraz Zofii Józefy z Lubomirskich, córki Jerzego Ignacego. Ożeniony z Heleną z Górskich herbu Pobóg(zm.1853). Sukcesorem majątku był syn Karola, książę Kalikst Poniński, kawaler maltański. Potwierdzenie tytułu książęcego otrzymał w Galicji w 1818 roku. Ożeniony był z Karoliną Sokołowską, dzieci nie mieli. Zamek w Czerwonogrodzie oraz pałac we Lwowie odziedziczyła siostra Kaliksta, Karolina(1822-1890), żona księcia Adama Lubomirskiego(1812-1873). Majątek faktycznie był w zarządzie ich syna, księcia Adama Franciszka Lubomirskiego herbu Szreniawa bez Krzyża(1852-1893), ożenionego z Marią Eleonorą hrabianką Zamoyską(1862-1945), córką Franciszka Ksawerego i Albertyny Giżyckiej herbu Gozdawa. Maria Eleonora była ostatnią właścicielką Czerwonogrodu. Do 1917 roku posiadała rodzinne Mołoczki na Wołyniu a do 1939 roku Miżyniec pod Przemyślem, obecnie Ukraina.

ZAMEK-PAŁAC

Pierwsze informacje o zamku pochodzą z IX i X wieku. W XVII wieku za czasów Daniłowiczów powstał zamek murowany, o którego wyglądzie nic nie wiemy. Przez najazdy tatarskie od końca XVIII wieku pozostawał w ruinie. Około 1820 roku za czasów Karola Ponińskiego rozpoczęła się odbudowa i rozbudowa zamku, którą kontynuował jego syn, książę Kalikst. Ostatnia przebudowa pałacu miała miejsce na przełomie XIX-XX wieku. Zniszczony podczas I-szej wojny światowej pałac odbudowany w latach 30-tych, zniszczony podczas działań 1939-1945. Obecnie trwała ruina.