ZATONIE /Günthersdorf/

Wieś leżąca 11 km na południe od Zielonej Góry, w powiecie zielonogórskim, wzmiankowana po raz pierwszy w 1305 roku. Z tego okresu pochodzi kościół z XIII wieku, zbudowany z kamienia polnego, którego zachowane do dzisiaj ruiny możemy oglądać w północnej części wsi. Jako właścicieli wsi w XIV i XV wieku wymieniana jest rodzina łużyckich Kietliczów/ von Kittlitz/, właścicieli pobliskiego Drzonkowa. Około roku 1555 następuje podział wsi- część należy nadal do rodziny von Kittlitz, druga jest w rękach rodu von Knobelsdorff. W roku 1646 Barbara von Zeidlitz-Kittlitz, wdowa po baronie von Kittlitz sprzedaje swoją część wsi Joachimowi von Lestwitz z Nechau. Z kolei on po kilku latach odstępuje tą część Zatonia von Arnheimb`owi. Wkrótce on sprzedaje ją Baltazarowi von Unruh, który około roku 1608 scala ziemie Zatońskie, zakupując pozostałą część wsi od rodziny von Knobelsdorff. W roku 1757 umiera ostatni z linii zatońskiej Unruhów- Jan Fryderyk. Dobra przechodzą w ręce Ferdynanda Boguchwała von Scopp z Przecławia. W 1771 roku sprzedaje dobra Zatońskie hrabinie von Cosel, wdowie po Fryderyku Auguście hrabim von Cosel z Zaboru, który był synem Augusta II i hrabiny von Cosel. Po jej śmierci w roku 1784 dobra dziedziczy jej syn- Gustaw Ernest, który z powodu hulaszczego trybu życia doprowadza majątek do ruiny. Sprzedaje go w roku 1789 Johnstonowi von Krögerborn. Dla dóbr Zatońskich następuje okres częstych zmian właścicieli. W roku 1791 majątek zakupuje von Ramin, później rotmistrz von Prittwitz, a w roku 1794 roku hrabia Jan Melchior Juliusz von Schweinitz. Dnia 30 stycznia 1809 roku Leopold Fryderyk von Goecking, kurator księżniczki kurlandzkiej i żagańskiej Doroty Biron, najmłodszej córki zmarłego w roku 1800 Piotra Birona, od Jana Melchiora Juliusza von Schweinitza nabył Zatonie wraz z Drzonkowem, folwarkiem w Raculi, sołectwem w Suchej. Do majątku księżnej należały również dobra w Otyniu, Klenicy, Swarzynicach, Czasławie i Barcikowicach. Dorota Biron(1793-1862) dnia 23 kwietnia 1809 roku wychodzi za mąż za Edmunda de Talleyrand-Perigord, bratanka ówczesnego ministra spraw zagranicznych Francji, Karola Maurycego. Będąc kochanką Karola, przez wiele lat przebywała we Francji na zamku Valencay. W Zatoniu po raz pierwszy pojawia się dopiero 13 czerwca 1840 roku. Po śmierci księżnej Doroty w roku 1862 jej majątek w tym Zatonie odziedziczył syn Aleksander Edmund książę de Talleyrand-Perigord. W 1879 roku sprzedaje Zatonie Karolowi Rudolfowi Friedenthal. Od roku 1879 właścicielką dóbr zostaje córka Karola, Renata baronowa von Lancken-Wackenitz, posiadająca Zatonie do 1945 roku.

Zatonie

Zatonie

zatonie-pow-zielona-gora-lubuskie

zatonie001

Zespół pałacowy, w skład którego wchodzi ruina pałacu, ruina oranżerii, czworak i park. Park uznany za rezerwat przyrody znajduje się, wraz z położonymi na jego obszarze ruinami pałacu i oranżerii, pod opieką służby leśnej. W drugiej połowie XVII stulecia właściciel Zatonia, Słonego i Książa Śląskiego, Baltazar von Unruh buduje dwór, usytuowany na wschód od XIII-wiecznego kościoła. Budowa dworu trwała 4 lata od 1685 do 1689 roku pod kierownictwem mistrza budowlanego Jana Kolckena. Była to budowla(nawiązująca w części swym wyglądem do dworu w Ochli), murowana, dwukondygnacyjna, wzniesiona na rzucie prostokąta, nakryta wysokim czterospadowym dachem z wystawkami, z 26-osiową fasadą z wejściem głównym ulokowanym w kamiennym portalu. Elewacje boczne- wschodnia i zachodnia trzyosiowe.
Dwór przetrwał w swej pierwotnej formie do początku lat 40-tych XIX wieku. Księżna Dorota przebudowuje dwór z pozostawieniem bryły głównej. Dwór podwyższony został o jedną kondygnację, wysoki dach zastąpiono płaskim dachem z attyką z umieszczonym na niej herbem właścicielki oraz czterema wazonami w narożach, do elewacji frontowej dostawiono czterokolumnowy portyk dorycki z balkonem, podobny w elewacji ogrodowej. Elewacje pałacu otrzymały bardzo oszczędne opracowanie ograniczające się do boniowania i gzymsów międzykondygnacyjnych. Zastosowano zróżnicowane rozwiązania otworów okiennych poszczególnych kondygnacji co zaznacza odmienne przeznaczenie każdej z nich. Przebudowano istniejącą od strony wschodniej oranżerię i cieplarnię. W literaturze niemieckiej dominuje pogląd, że twórcą projektu przebudowy był sam Karol Fryderyk Schinkel(1781-1841), twórca pałacu Glienicke pod Poczdamem, pałacu w Kwilczu, w Owińskach, Samostrzelu. Projekt założenia pałacowo-parkowego powierzyła księżna jednemu z najwybitniejszych XIX-wiecznych twórców w tym zakresie- Piotrowi Józefowi Lenne(1789-1866), związanemu z dworem pruskim. Do jego projektów należą założenia w Karpnikach, Mysłakowicach, Kamieńcu Ząbkowickim czy Rogowie Legnickim. Wypalony w czasie ostatniej wojny pozostaje od tego czasu w ruinie. Zachowane mury obwodowe, murowane z cegły, trzykondygnacyjne, założone na rzucie prostokąta. Elewacje dłuższych boków urozmaicone czterokolumnowymi portykami.

zatonie8 zatonie11 zatoniex zatonie10 zatonie5 zatonie2


zatonie-2-1896-lubuskie