HISTORIA WSI

Wieś położona w gminie Nowogród Bobrzański powiatu zielonogórskiego. Po raz pierwszy wymieniona w 1263 roku. W latach 1265 jako właściciel występował  Jeschko de Steinburn. Od 1292 do 1375 roku majątek w rękach rodu von Steynborn.  Później należy do rodu von Kottwitz z Broniszowa. Dobra od von Kottwitz zakupuje Hans Christoph von Berge z Niwisk. W 1742 roku umiera bezpotomnie ostatni z von Berge z Niwisk. Dobra przejmuje Hans Julius hrabia von Schweinitz. Od 1844 roku majątek przejmuje baron von Tschammer-Quaritz z Broniszowa. Od rugiej połowy XIX wieku następuje dość częsta zmiana właścicieli. Wymienia się rodziny: von der Hoelle, Glaesemer/1891/, Herman Hellmich/1898/, Wenzel hrabia von Puckler/1905/, Pribilla/1925/, Max Wehner/1934-45/.

ZAŁOŻENIE PAŁACOWO-PARKOWO-FOLWARCZNE

Pałac zbudowany w końcu wieku XVII, formę późnoklasycystyczną uzyskał w wyniku gruntownej przebudowy, przeprowadzonej około 1850 roku. Murowany z kamienia i cegły, piętrowy, założony na planie prostokąta, nakryty niskim czterospadowym dachem. Dwa pomieszczenia parteru nakryte sklepieniami kolebkowo-krzyżowymi, pozostałe stropami. Elewacje ożywione gzymsami oraz rytmem prostokątnych otworów w partii podokapowej. Obok pałacu usytuowany park krajobrazowy z XIX wieku. W pobliżu znajdują się budynki gospodarcze pofolwarczne, resztki zaniedbanego parku oraz na skraju parku dzwonnica, drewniana z XVIII wieku. Po 1945 roku w posiadaniu PGR. W latach 60-tych i 70-tych remontowany. Obecnie w rękach ANR.

Wieś położona w gminie Witnica powiatu gorzowskiego. Wzmiankowana w 1295 rok. W 1333 roku część ziem we wsi należała do braci Heinrich, Gerhard i Nikolaus von Berwenitz/Perwenitz/. W 1337 roku w Kemyn wymienia się rody: von Berwenitz/Perwenitz/, de Sidow i de Malenow, które posiadały lenno we wsi Kamień Wielki. Około roku 1350 Johann de Perwenitz sprzedał swoje udziały we wsi Henningowi von Damnitz(Dannewitz). W 1486 roku wieś w posiadaniu rodu von Schӧnebeck. Posiadali grunty we wsi do XVIII wieku. Po wojnie trzydziestoletniej całkowicie opuszczona. W 1660 roku majątek w Kamieniu Wielkim posiadał Hans von Schlabrendorf, komendant twierdzy Kołobrzeg oraz Hans Adam von Schӧning/1630/, właściciel Dąbroszyna. Od 1697 roku dobra kamieńskie w całości są w rękach właściciela Dąbroszyna, Johanna Ludwiga hrabiego von Schӧning(*1674-+1713). Który żonaty był z hrabianką Juliane Charlotte von Dӧnhoff. Po jego śmierci Dąbroszyn odziedziczyła jego jedyna córka, wówczas czteroletnia, Louise Eleonore, która w wieku szesnastu lat wyszła za mąż za pułkownika Adama Friedricha von Wreech. Przypuszcza się, że dziewiętnastoletni wówczas następca tronu, Fryderyk późniejszy Fryderyk II po opuszczeniu więzienia kostrzyńskiego został kochankiem dwudziestoczteroletniej pani von Wreech. Po śmierci Louise Eleonore von Wreech majątek dziedziczą synowie: Friedrich i Ludwig von Wreech. Po śmierci Friedricha von Wreech 23.05.1785 roku majątek dziedziczy Ludwik von Wreech, który w 1786 roku otrzymał tytuł hrabiowski. W 1795 roku umiera ostatni z rodu von Wreech, hrabia Ludwik. Cały majątek przekazał siostrzeńcowi, hrabiemu Bogislausowi Friedrichowi Carlowi Ludwigowi von Dӧnhoff(*14.05.1754-+10.01.1810) z Dӧnhoffstadt (dziś Drogosze, okolice Kętrzyna). Po jego śmierci w 1810 roku majątek odziedziczył jego jedyny syn, Stanislaus, który zmarł jako nieletni dnia 25.07.1816 roku. Wtedy majątek został podzielony pomiędzy córki hrabiego Bogislausa: Amalię Constanze(*1798-+1879) i Rosalie Ulrike(*1789-+1863). Amalia Constanza w 1818 roku wyszła za mąż za Alexandra Wilhelma Friedricha Heinricha Conrada Antona barona von Romberg(*1783-+1833) i  odziedziczyła Kamień Wielki oraz Kamień Mały, natomiast Dąbroszyn przypadł Rozalie Ulrike, zamężnej od roku 1816 za Johannem Christophem Hermannem hrabim von Schwerin-Wolffshagen(*1776-+1858). Za rządów baronów von Romberg Kamień Wielki staje się samodzielnym majątkiem. Dnia 04.10.1838 roku przez małżeństwo córki właścicieli, Marianne Sophie Eleonore von Romberg z Conradem hrabią von Stolberg-Wernigerode, dobra przechodzą w ręce hrabiów von Stolberg-Wernigerode(małżeństwo Marianny z Conradem miało pięcioro dzieci: najstarszym był syn Udo hrabia von Solberg-Wernigerode). W spisie majątków z 1857 roku jako właściciela wymienia się Panią von Romberg, z domu hrabiankę von Dӧnhoff. W 1879 roku majątek o powierzchni 2467,01ha z Kamieniem Małym nadal w rękach baronowej von Romberg. W 1914 roku majątek obejmował 2515ha i należał do Albrechta hrabiego zu Stolberg-Wernigerode. W 1924 roku sprzedają majątek Towarzystwu Ziemskiemu „Eigene Scholle” z Frankfurtu nad Odrą, które zlikwidowało majątek przez podział na mniejsze działki i wyprzedaż gruntów.  Część gruntów byłego majątku z pałacem posiadał Hermann Strunk, założyciel fabryki pieców kaflowych w Witnicy. W 1929 roku pałac z parkiem w posiadaniu Fritza Brühe. Majątek jego w tym czasie obejmował 190ha gruntów.

ZAŁOŻENIE PAŁACOWO-PARKOWE

Klasycystyczny pałac zbudowany na przełomie XVIII-XIX wieku, wg „Zamki, dwory i pałace…” zbudowany w latach 20-tych XIX wieku. Murowany, dwukondygnacyjny, założony na rzucie prostokąta, podpiwniczony, nakryty dachem mansardowym z lunetami. Po 1945 roku kilkukrotnie remontowany: w latach 1965-71, 1987-92, 1993-1994.  Obecnie w pałacu mieści się Dom Opieki Społecznej. Rozległy park krajobrazowy założony w 1834 roku wg projektu Petera Josefa Lenne. W parku dwa stawy z wyspami, aleje, drzewa pomnikowe.

WIEŻA RYCERSKA

Wg autora niemieckiej monografii Kamienia Wielkiego- Johannesa Müllera,  na terenie wsi w średniowieczu nad stawem o nazwie Schaefer Pful, przy wylocie drogi na Kamień Mały położona była wieża rycerska. Głazy z obiektu wykorzystane zostały do budowy domu.

W pobliżu pałacu na terenie folwarku stał dwór prawdopodobnie zarządcy majątku.

Wieś położona w gminie Krosno Odrzańskie powiatu krośnieńskiego. Jej początki sięgają średniowiecza. Należała do parafii Św. Wojciecha w Krośnie Odrzańskim. W 1562 roku jako właścicieli wsi podaje się rodzinę von Lӧben– wymieniany Siegmund von Lӧben. W 1713 oraz wg spisu z 1718/19 roku właścicielem majątku był kapitan Ämilius Otto von Brand i jego dwaj synowie Był również właścicielem dóbr w Gralewie pow. Gorzów Wlkp, Osieku i Chomętowie w obecnym powiecie strzelecko-drezdeneckim. Później dobra w posiadaniu wdowy po nim. W 1743 roku majątek jest własnością rodu von Schlegell(Schlegel). Kolejnym właścicielem była rodzina von Sckopp a następnie von Vogel. W 1764 roku właścicielem dóbr został urzędnik z Krosna Peter Gottlieb Bernhard Bӧhden.  Ponownie w rękach rodziny von Vogel. W 1806 roku wymieniana wdowa von Vogel posiadająca majątek w Kamieniu i Morsku. W 1828 roku majątek ponownie w posiadaniu rodziny Bӧhden. Około 1830/32 roku włości zakupione przez J.D. Caspar– Jacob Caspar. Rodzina wymieniona w spisie z 1857 roku. W 1879 roku majątek liczył 1801,03 ha gruntów i należał do Georga Caspar. W skład dóbr kamieńskich wchodził majątek Morsko(Murzig). Ostatnią właścicielką tej rodziny była córka Geroga Caspar, Marie. W 1892 roku nabyty przez Paula Friedricha Eger(w 1896 roku jego majątek obejmował 1753ha gruntów), później należy do jego syna Carla Wilhelma Eger z Berlina. Ostatnim właścicielem majątku kamieńskiego była rodzina Ritter und Edlen von Groote– wymieniony Eberhardt Ritter und Edlen von Groote, urodzony w 1862r roku. W 1914 roku jego majątek obejmował 790,5ha. W skład majątku wchodziły dobra Morsko(Murzig) a w 1929 roku 795ha.

PAŁAC i  ZAŁOŻENIE PARKOWO-FOLWARCZNE

Pałac zbudowany przez Eberhardta Ritter und Edlen von Groote w latach 30-tych XX wieku, prawdopodobnie na miejscu starszej budowli. Jest to budynek zbudowany na planie prostokąta, dwukondygnacyjna, podpiwniczona, kryta wysokim dachem czterospadowym z wystawkami. W pałacu zachowała się częściowo historyczna stolarka okienna i drzwiowa. Po 1945 roku majątek przejęty przez Skarb Państwa, później mieszczący szkołę rolniczą. Obecnie w rękach prywatnych, nieużytkowany. W skład założenia pałacowo-parkowo-folwarcznego należy: dom mieszkalny, park z aleją dojazdową, ptaszarnia, stodoła, budynek gospodarczy, magazyny.

Wieś położona w gminie Sulechów powiatu zielonogórskiego o trzynastowiecznej metryce. W 1385 roku Kalskiem władał Jachnicz Celma, w 1466 roku nieokreślona z nazwiska wdowa po Andrzeju. W 2 ćwierci XVI wieku podzielona była pomiędzy rodziną von Bornstädt i von Loeben. W 1543 roku we wsi dwa majątki należące do rodu von Lӧben oraz von Mӧstig. Od początku XVII wieku w całości wieś należała do rodziny von Bornstädt– wymieniony Christoph von Bӧrnstadt. W 1651 roku mowa o Casparze Sigismundzie von Bӧrnstadt, który zginął w pojedynku z Wichmannem von Hake z Rosina. W 1792 roku majątek został kupiony przez Friedricha Ludwiga von Sydow– porucznika pułku dragonów, późniejszego dyrektora prowincji głogowsko-żagańskiej, właściciela Smardzewa i Szczańca. Po śmierci Ludwiga von Sydow w roku 1821, majątek przejmuje jego trzeci, najmłodszy syn- Ferdinand Heinrich Ernst von Sydow(*02.03.1794-+29.09.1826) ze Smardzewa. Po jego śmierci w 1826 roku dobra otrzymuje najmłodszy z jego dwóch niepełnoletnich synów- Karl Ludwig Otto Ferdinand(*09.05.1822-+02.05.1906), będący pod kuratelą ciotki- Charlotty Zaleskiej von Zimmermann, z domu von Sydow. W 1852 roku porucznik Karl Ludwig Otto Ferdinand von Sydow żeni się z Johanną von Unruh. Z jego inicjatywy dochodzi do przebudowy pałacu oraz założenie parku krajobrazowego. W 1879 roku majątek liczył 905,10 ha gruntów. Do 1945 roku dobra były w rękach rodziny von Sydow. Ostatnim właścicielem był Karl von Sydow. Po 1945 roku w posiadaniu Skarbu Państwa. Od 1969 roku pałac użytkowany przez Rolniczy Zakład Doświadczalny, później przez Wojewódzki Ośrodek Postępu Rolniczego. W latach 70-tych mieścił się w nim Ośrodek Szkoleniowy Mechanizatorów, przedszkole, biblioteka, magazyn BHP. Od 1995 roku w rękach Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, od 1998 roku przekazany przez Agencję Rolną Skarbu Państwa Wyższej Szkole Zawodowej Administracji Publicznej w Sulechowie.

PAŁAC

Pałac wzniesiony przez rodzinę von Bornstädt na przełomie XVII i XVIII wieku, przebudowany przez Otto von Sydowa w 2 połowie XIX wieku, który powiększył pałac o dostawienie skrzydła bocznego od północy. W latach 1910-20 dobudowano skrzydło południowe i je powiększono. Na pocztówkach widoczne zmiany dotyczące również wieży w narożniku północno-wschodnim. Pałac założony na planie podkowy, z ośmioboczną trzykondygnacyjną wieżą w narożniku północno-wschodnim, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, kryty dachem cztero-, trzy- i dwukondygnacyjnym. Elewacja frontowa wyróżniona jest w części centralnej trzyosiowym ryzalitem z wejściem głównym, przesłoniętym gankiem wspartym na dwóch kolumnach. Powyżej nad środkowym oknem kamienna tablica z kartuszem, herbem rodziny von Sydow. Na elewacji północnej, przy wieży znajduje się zadaszony taras. Fasadę ogrodową tworzą skrzydła boczne oraz korpus główny. Wewnątrz zachowała się reprezentacyjna sień z klatka schodową i drewnianymi schodami, sztukatorska dekoracja sufitów, stolarka drzwi oraz częściowo amfiladowy układ pomieszczeń. Pałac w otoczeniu parku z XVIII wieku.  Kościół z XVI wieku przebudowany w pierwszej połowie XIX wieku.

Wieś położona w gminie Żary powiatu żarskiego. Po raz pierwszy wymieniona w 1350 roku(Goltbach) a następnie w 1381 roku(Goltbach), kiedy była w posiadaniu rodów von Rackwitz i von Koselitz.  Należała przez lata do właścicieli Żar. Na południowym krańcu wsi park krajobrazowy jako pozostałość po założeniu pałacowo-parkowym.