MIĘDZYRZECZ /Meseritz/ | zamki, pałace, dworki

Pierwsza wzmianka o zamku międzyrzeckim pochodzi z 1002 roku z relacji biskupa Merseburga Thietmara. W 1005 roku w trakcie przemarszu wojsk Henryka II zamek oraz gród międzyrzecki został spalony. W XI wieku Międzyrzecz był pod wpływem Brandenburgii i Pomorza Zachodniego by na początku XII wieku przejść ponownie w posiadanie Piastów. Po śmierci Bolesława Krzywoustego, Międzyrzecz wraz z okolicami jako część Wielkopolski przypada księciu wielkopolskiemu oraz krakowskiemu- Mieszkowi Staremu a po nim Międzyrzecz wraz z zamkiem dziedziczą jego synowie: Odo- książę poznański i kaliski oraz Władysław Laskonogi- książę poznański i krakowski. Do zasług księcia Przemysła I należy ustanowienie w Międzyrzeczu kasztelani. Źródła z 1230 roku podają jako kasztelana zamku międzyrzeckiego Teodoryka i jego syna, Jana. Około 1248 roku Międzyrzecz otrzymał prawa miejskie. W 1269 roku opiekun syna Przemysła I- Bolesław Pobożny umocnił miasto oraz zamek. Mimo tych zabiegów zamek jak i miasto zostało zdobyte i spalone przez Ottona Brandenburskiego. Wykorzystując prawa majątkowe do miasta i zamku Małgorzaty Brandenburskiej, wdowy po królu Przemyśle II, Brandenburczycy podstępem zajęli zamek, a w 1306 roku margrabia Jan dla umocnienia granicy wydaje Międzyrzecz rycerzom von Uchtenhagen. Międzyrzecz wraz z zamkiem odzyskuje dla Polski Władysław Łokietek. Za Kazimierza Wielkiego w drugiej ćwierci XIV wieku rozpoczęto budowę nowego zamku, kończąc ją zapewne pod koniec czwartej ćwierci tego stulecia. W tym też czasie kasztelanem na zamku był Wincenty z Szamotuł. W 1426 roku zamek wizytował sam król Władysław Jagiełło. W 1466 roku Kazimierz Jagiellończyk oddał w zastaw zamek międzyrzecki Piotrowi z Szamotuł. W wyniku zdrady w roku 1474 zamek został zdobyty przez Ślązaków pod wodzą Jana II Żagańskiego wraz z oddziałami króla Węgier Macieja Korwina oraz przy udziale poddanych księcia Henryka kożuchowskiego i głogowian. Zarządcą zamku w czasie napadu księcia Jana Żagańskiego był Sędziwój Żydowski. Po zdobyciu zamek stał się siedzibą Stefana Zapolyi. Stefan Zapolya pochodził z zamożnego węgierskiego rodu. Za czasów Macieja Korwina, króla Węgier zrobił oszałamiającą karierę. Był generalnym starostą Śląska i Łużyc w latach 1473-78, żupanem spiskim(1486-99), żupanem trenczyńskim(1481-1499), starostą Austrii(1485-90), żupanem szaryskim(1492-94), palatynem Węgier od 1492 roku, czyli najwyższym świeckim urzędnikiem na Węgrzech. Dwukrotnie żonaty. Drugą żoną Stefana była Jadwiga, księżniczka cieszyńska z rodu Piastów, z którą miał czworo dzieci: Jana(1487-1540), od 1526 roku króla Węgier, Jerzego(1495-1526), żupana Spisza, Barbarę(1496-1515), królową Polski, żonę Zygmunta I Starego, Magdalenę, zmarłą w młodym wieku. W 1520 roku wojska saskie ciągnące na pomoc Krzyżakom zburzyły średniowieczny zamek. Rozpoczęta odbudowa zamku przez Zygmunta Starego zakończona została w roku 1533. Po odbudowie i wzmocnieniu w 1574 roku przebywa na zamku król Polski Henryk Walezy. Zamek uległ dewastacji w czasie wojen szwedzkich w XVII wieku. W 1691 roku próbował go odbudować ówczesny starosta międzyrzecki Piotr Opaliński lecz śmierć starosty w tym samym roku przerwała odbudowę. Według lustracji z roku 1699 zamek był opuszczony i zdewastowany. Urząd starosty międzyrzeckiego sprawowali znani politycy, M.in.: Łukasz Górka, Stanisław Ostroróg, Jan Zamoyski, Bogusław Leszczyński, Piotr Opaliński, Stanisław Jan Jabłonowski, Antoni Barnaba Jabłonowski. Starostami międzyrzeckimi na początku XVIII wieku byli Mikołaj z Radomicka Radomicki oraz Jabłonowski, którzy wybudowali obok zamku rezydencję dla starostów. W 1793 roku zamek przestał być królewszczyzną i został przejęty przez państwo pruskie, które w całości wraz z budynkami starostwa i folwarkiem zamkowym oddało w dzierżawę ministrowi hrabiemu Lucchiesini. Ten majątek odkupił i wkrótce sprzedał Sturzel`owi(1845)- (J.N. Bobrowicz w swoim „Opisaniu…” z 1846 roku podaje jako właściciela nadal hrabiego Lucchesini), a następnie zamek od 1852 roku przypadł rodzinie Dziembowskich. Pierwszym z tego rodu był Stefan August von Dziembowski, żonaty z Jeannette Wilhelminą von Unruh. Miał z nią trzech synów. Od 1855 roku własność Stephana Sigismunda von Dziembowskiego. Po śmierci Stephana Sigismunda 25.12.1859 roku Międzyrzecz- zamek dziedziczy Stefan von Dziembowski, żonaty z Marią Konstancją von Kalckreuth, córką Leopolda von Kalckreuth, pana na Kursku. Majątek jego obejmował w 1870 roku 1121ha a w 1896 roku 1555 ha gruntów. Po jego śmierci dnia 15.09.1900 roku dobra przechodzą na Stefana Konstantego. W 1907 i 1913 roku majątek kapitana Stefana Konstantego von Dziembowskiego wraz z folwarkiem Łęgowskie(Wilhelmsthal)- obecnie Ranczo Klama obejmował 1024ha gruntów. Po bezpotomnej śmierci Stefana Konstantego von Dziembowskiego w 1914 roku majątek przejmuje siostra Stefana, zamężna za Ludwiga Friedricha Heinricha von Tempelhoff. Ostatnim właścicielem majątku z założeniem zamkowym był ich syn, Kurt von Tempelhoff. Drugi majątek, zwany miejskim(Stadtgut) obejmował 167,49ha i należał do Roberta Kӧnig.

ZAMEK lata 50-te

Zamek usytuowany jest na zachód od starego miasta. Gotycka warownia, murowana z cegły została założona na planie wieloboku. Z pierwotnego założenia pozostała część murów obwodowych, arkadki, na których wspierał się drewniany ganek obronny, resztki cylindrycznej wieży oraz częściowo zrekonstruowana czworoboczna budowla gotycka dawna wieża lub dom przybramny. Z renesansowego okresu pochodzą basteje(w łączącym je murze znajduje się brama wjazdowa i furta dla pieszych) oraz piwnice renesansowego budynku mieszkalnego.

DWÓR-rezydencja starostów, obecnie muzeum.

MAJĄTEK ZAMKOWY

W 1913 roku 6 byłych majątków miejskich należących do: Majątek 1 do Maxa Exner(142ha), Majątek 2 Richard Gumpert, Majątek 3 do Emila Kӧnig(200ha), Majątek 4 do Michalskiego, Majątek 5 do Ernsta Wegwerth(43ha), Majątek 6 do Rudolfa Wotschke(68ha).

FOLWARK SAGNER

Folwark położony był przy obecnej ulicy Pamiątkowej. Nie zachowały się budynki po założeniu.