Pierwsze wzmianki o wsi Stypułów pojawiły się na w 1295 r. (Stiplow). Prawdopodobnie w końcu XIV w. rozległa wieś ulicówka uległa podziałowi na trzy części – dolną, środkową, później górną (niem. Nieder-, Mittel-, Ober Herwigsdorf), które miały różnych właścicieli. Jednym z nich był, wzmiankowany w 1338 r., Kunad ze Stypułowa.

STYPUŁÓW DOLNY

Prawdopodobnie pierwszym właścicielem Stypułowa Dolnego był Melchior von Knobelsdorff, właściciel pobliskiego Jelenina. Miejscową linię rodu zapoczątkował jego wnuk Hans von Knobelsdorff (jego nagrobek znajduje się w miejscowym kościele), którego potomkowie władali majątkiem do połowy XIX w. Najwybitniejszym przedstawicielem linii był Johann Tobias, który w 1679 r. podniesiony został do godności barona. Oprócz Stypułowa miał w swoim posiadaniu 17 wsi. Niestety, nie można dzisiaj nic powiedzieć o pierwszej siedzibie rodowej, której obecność w Stypułowie wzmiankowana jest w końcu XVIII wieku. Zachowany do dnia dzisiejszego dwór wybudowany został z inicjatywy Eresta von Knobelsdorff ok. 1800 r. Projekt klasycystycznej rezydencji wykonał prawdopodobnie znany w Głogowie i Żaganiu architekt Chrystian W. Schultze. W pobliżu rezydencji założono ozdobny ogród i niewielki park. W 1845 r. właścicielem posiadłości był Ernest von Knobelsdorff, majątek obejmował 4 folwarki (w tym folwark Neudorf – Nowa Wieś), 5 wiatraków, gorzelnie, browar, olejarnię. We wsi znajdowało się 150 domów i szkoła ewangelicka – 911 mieszkańców (64 katolików). Po roku 1848 r. posiadłość ziemska została sprzedana. W latach 1876 – 1912 jako właściciel Stypułowa Dolnego wymieniany jest Hermann Doherr. Prowadził on na terenie majątku szereg inwestycji, m.in. w pobliżu dworu wybudowano szereg zabudowań gospodarczych, które zniekształciły jego klasycystyczne założenie. Dla mieszkańców wsi ufundował szkołę. W latach 1889 – 90 przez Stypułów Dolny przeprowadzono linię kolejową relacji Kożuchów – Żagań. W 1937 r. folwark i dwór odziedziczył współwłaściciel nowosolskiej fabryki nici Aleksander Doherr – Gruschwitz. Po II wojnie światowej w majątku funkcjonowało gospodarstwo rolne (PGR), które użytkowało dwór do celów administracyjno-oświatowo-mieszkalnych. W latach 70 – tych ubiegłego stulecia przeprowadzono remont obiektu, który niestety zniekształcił pierwotny wygląd dworu. Obecnie część dworu wykorzystywana jest do celów mieszkalnych.

 

 

Pałac zbudowany w 1800 roku w stylu klasycystycznym. Murowany z cegły, założony na rzucie prostokąta, z dwoma wydatnymi ryzalitami po bokach elewacji północnej, piętrowy, z wysokimi piwnicami o sklepieniach żaglowych. Elewacja frontowa ożywiona w przyziemiu kwadrowaniem, z profilowanymi gzymsami między kondygnacjami i w zwieńczeniu, z nadokiennymi gzymsami na konsolkach. Część środkowa zaakcentowana podwójnym uskokiem zwieńczona trójkątnym przyczółkiem. Obramione kostkowym gzymsem pole przyczółka wypełnia dekoracja festynowo-kokardowa z monogramem EVK. Wejście umieszczone w wysokiej na dwie kondygnacje, hemisferycznej niszy, przeciętej międzykondygnacyjnym gzymsem. W nadprożu gzyms z konsolkami i festonem oraz archiwolta dekorowana motywem kasetonów z rozetkami. Do wejścia prowadzą schody z balustradą o postumentach zwieńczonych wazonami i kulami. Elewacja ogrodowa z ryzalitami po bokach, z wyodrębnioną uskokiem osią środkową, zwieńczoną trójkątnym tympanonem. Dach czterospadowy, nad ryzalitami dachy naczółkowe. Przy pałacu niewielki park krajobrazowy z XIX wieku.

STYPUŁÓW ŚRODKOWY

W 1339 roku ta część była w posiadaniu Hansa von Unruh. W rękach tej rodziny ta część Stypułowa pozostawała do połowy XVII wieku. W XVI wieku Albrecht von Unruh stawia rodową rezydencję- dwór obronny otoczony fosą i wałami ziemnymi. Na początku XVII wieku współwłaścicielem majątku był Hans von Waldow. W 1681 roku majątek zakupił Johann Ferdinand baron von Müllenau z Kotli. Dokonuje przebudowy dworu, zmieniając wygląd zewnętrzny jak i wystrój wewnętrzny. Nad wejściem głównym kartusz herbowy z herbem Johanna von Müllenau i jego żony Anny Marii von Gersdorf z datą 1682. W 1743 roku Stypułów Środkowy kupuje Konrad baron von der Goltz. Od 1746 roku właścicielem Stypułowa Środkowego zostaje rodzina von Kalckreuth. W 1844 roku majątek zakupuje Martin z Bytomia Odrzańskiego. Dokonuje kolejnej przebudowy dworu oraz zakłada park z niwelacją fos i wałów obronnych. Kolejnym właścicielem zostaje Franke. Od 1864 roku właścicielami majątku zostaje rodzina Andrea. Za ich czasów dokonano kolejnych zmian wnętrz oraz założono ogród. Po 1945 roku majątek przejęło Państwowe Gospodarstwo Rolne. Dwór zaadoptowano na biura oraz na mieszkania dla pracowników. W 1970 roku remont dworu. Od początku lat 90-tych po likwidacji PGR dwór pozostaje opuszczony i ulega stopniowej dewastacji.

    

 

WILLA ANDRAE