SZCZODRE /Sibyllenort/

Wieś położona w gminie Długołęka w powiecie wrocławskim. Nazwa wsi pojawia się w 1693 roku. Powstała z połączenia dwóch miejscowości- Raztelwitz, która istniała już w XIII wieku i Neudorf, która w dokumentach pojawia się w 1516 roku. Nazwa wsi wywodzi się od imienia Sybilli- żony księcia oleśnickiego Krystiana Wirtemberskiego, który w Szczodrem wybudował pałac w stylu renesansowym. Na początku XV wieku właścicielem wsi był Johann Westefall. Kolejni właściciele: 1528- Steffen von Borsnitz, 1541 – 1571- rodzina Domnig z Wrocławia, 1571 – Katharina Domnig z domu von Kottulińska, wdowa po Dawidzie Domnigu, Katharina Hellman, córka Kathariny Domnig, Hans von Gaffron i Katharina z domu Domnig, 1602 – wdowa Katharina von Gaffron z domu Domnig, 1612 – 1629 – Georg Wilhelm von Reibenbaben und Radllau, 1647 – Bernard von WaldauHelena Sydonia z domu von Reibenbaben und Radlau, 1653 – Helena Sydonia von Waldau odstępuje wieś kuzynowi Hansowi Joachimowi von Gaffron, 1679 – Balthazar Wilhelm von Gaffron, 1685 – wieś zakupił książę oleśnicki Chrystian Ulryk I Wirtemberski(19.04.1652-05.04.1704), 1693 – Sybilla Maria Wirtemberska z domu księżna von Sachsen-Merseburg, 1704 – książę Karol Fryderyk II Wirtemberski(11.03.1682 – 08.02.1745), 1745 – po bezpotomnej śmierci księcia Karola Fryderyka II wieś dziedziczy książę oleśnicki Karol Chrystian Erdmann Wirtemberski(26.10.1716-14.12.1792), 1792 – książę oleśnicki Fryderyk August von Braunschweig-Lüneburg( 29.10.1740-08.10.1805) przez ożenek dnia 06.09.1768 z księżniczkę oleśnicką Frederike Sophie Charlotte Auguste Wirtemberską, córką księcia Karla Christiana Erdmanna(małżeństwo bezdzietne), 1805- książę Fryderyk Wilhelm von Braunschweig „Czarny Książę”(09.10.1771 – 16.06.1815), bratanek księcia Fryderyka Augusta, 1815 – książę Karol II von Braunschweig-Lüneburg(30.10.1804-18.08.1873), syn księcia Fryderyka Wilhelma, 1826 – książę Wilhelm von Braunschweig-Lüneburg(25.04.1806-18.10.1884), młodszy brat księcia Karola II, który odstąpił jemu swoje prawa do księstwa oleśnickiego, 1884 –Albert I Wettyn król Saksonii(23.04.1828-19.06.1902), 1902 – Jerzy I król Saksonii(08.08.1832-15.10.1904), brat Alberta I, 1904 – Fryderyk August III ostatni król Saksonii(25.05.1865-18.02.1932), 1932-1945 – książę Fryderyk Krystian Wettyn(31.12.1893-09.08.1968), drugi syn Fryderyka Augusta III.

 

Jerzy Wettyn król Saksonii

Król Saksonii Jerzy Wettyn

Pałac

Zbudowany w latach 1685-1692 przez księcia Krystiana Ulryka I jako letnia rezydencja dla swojej żony Sybilli Marii. W pałacu bywali królowie polscy: August II Mocny i August III Sas.  Z powodu zadłużenia pałac oddany został w dzierżawę przez księcia Karola Fryderyka Wirtemberskiego. Popadający w ruinę już w 1715 roku pałac nie nadawał się do zamieszkania. W latach 1792-1802 został rozbudowany. W 1829 roku Szczodre odwiedził car Rosji Mikołaj I. W latach 1851-1867 nastąpiła kolejna rozbudowa pałacu w stylu gotyku angielskiego na wzór pałacu Windsor, stąd zwany „Śląskim Windsorem”. Kolejne zmiany nastąpiły pod koniec XIX wieku. W pałacu znajdowały się cenne zbiory malarstwa, mebli, porcelany w tym unikatowa kolekcja porcelany miśnieńskiej. W 1932 roku nowy właściciel część wyposażenia wystawił na licytację, a jedno skrzydło zostało zaadoptowane na mieszkania. W kolejnych latach z pałacu wywożono wyposażenie do innych pałaców. W trakcie II wojny światowej w pałacu mieściły się magazyny Werhmachtu. W 1945 roku pałac został podpalony przez żołnierzy SS lub żołnierzy radzieckich. Po wojnie pałac zajęty był przez UB gdzie utworzono ośrodek wypoczynkowy dla funkcjonariuszy UB oraz utworzono gospodarstwo rolne. W latach 1955-57 pozostałości pałacu zostały rozebrane. Z założenia pozostało: skrzydło pałacu, oficyna, park z lasem, murowane ogrodzenie z bramą. Od 1988 roku skrzydło stoi nieużytkowane, w oficynie mieszkają pracownicy byłego PGR. W 1992 roku pałac został sprzedany prywatnej spółce, w 2001 roku przeszedł w ręce osoby fizycznej.

ŻELICE /Stuthof/

Osada wsi Jarząbki położona w gminie Barlinek powiatu myśliborskiego. Majątek powstał prawdopodobnie w I połowie XVIII wieku. W tym czasie należał do rodu von Hardenberg. W 1879 roku majątek o powierzchni 220,89ha należał do rodziny Conrad. W 1885 roku właścicielem majątku był niejaki Struwe. W 1896 roku właścicielem majątku o powierzchni 230,10ha gruntów był kapitan Picht. W 1903 roku majątek w rękach rodziny von Kӧppen. Wymieniona Friederike, z domu von Finkck, zmarła w 1913 roku. W 1914 roku majątek obejmował 231ha i należał do Edwina Bechstein, syna Carla producenta fortepianów. W 1929 roku majątek majora w stanie spoczynku Egona von Eckartsberg obejmował 231ha. W skład wchodził folwark Jarząbki (Steinwehrsruh) o powierzchni 409ha.

PAŁAC

 

Pałac nie zachował się. Zbudowany w 1720 roku, przebudowany w XIX wieku, po 1945 roku rozebrany. W parku z XVIII wieku widoczne fragmenty po pałacu oraz innych budynków. Zachował się budynek mieszkalny oraz budynki gospodarcze.

 

 

 

KOMIŁOWO /Vw. Kamillowo/

Miejscowość położona w gminie Kobylnica powiatu Słupskiego. W 1821 roku za czasów Camilli von Blumenthal, z domu von Keudell powstaje folwark „Camillowo”. Dawny folwark wchodzący w skład majątku w pobliskim Kwakowie. Z założenia zachował się budynek gospodarczy oraz mieszkalny.

Widok na staw na terenie folwarku-1923r.

GOLA /Goihle, Goile, Guhlau/

Miejscowość położona w gminie Sława powiatu wschowskiego. Dawny folwark. W 1791roku należał do hrabiego von Fernemont, właściciela Sławy. W 1894 roku folwark wchodził w skład majątku w Sławie należącym w tym czasie do hrabiego Heinircha von Haugwitz.

FOLWARK

Zachował się budynek przebudowany mieszkalny  oraz gospodarczy.

HALINIEC /Neuvorwerk/

Miejscowość położona  w gminie Nowogród Bobrzański powiatu zielonogórskiego. Dawny folwark wchodzący w skład majątku w Niwiskach, który w 1894 roku należał do Friedricha Samuela von Schmeling.

FOLWARK

Zachował się budynek mieszkalny i gospodarczy.

SIERAKÓW /Zirkau/

Wieś położona w gminie Szprotawa powiatu żagańskiego. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1240 roku(Ciracou). W 1866 roku w spisie dóbr mowa o majątku należącym do miasta Szprotawa. Trudno dzisiaj ustalić gdzie był położony folwark.

NOWA KOPERNIA /Küpper/

Wieś położona w gminie Szprotawa powiatu żagańskiego. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1240 roku(Cupero) oraz w 1441 roku(Cleyno Kopper). Na terenie wsi położony był folwark należący do miasta Szprotawa. W spisie majątków z 1866 roku właścicielem dóbr było miasto Szprotawa. W 1902 jak i w 1937 roku majątek będący własnością miasta obejmował 108ha.

MAJĄTEK

Trudno podać lokalizację byłego folwarku. W miejscowości jest kilka okazałych, dużych budynków mieszkalnych.

BOBROWICE /Boberwitz/

Miejscowość połozona w gminie Szprotawa powiatu żagańskiego. W 1791 roku mowa o wolnym gospodarstwie(Freigut), majątku należącym do rady miasta Szprotawa. W spisie właścicieli z 1866 roku nadal majątek w rękach rady miasta Szprotawa.

MAJĄTEK

W północno-zachodniej części wsi budynek Nr 10 wpisany do rejestru zabytków. Możliwe, że pozostałość po majątku.

SKWIERZYNA /Schwerin/

Najstarszą formą osadniczą była prawdopodobnie osada rybacka z XII wieku. Po raz pierwszy wymienione w roku 1312(Zqueryn, Zwerin) oraz w kolejnych latach: 1313(Squerin, Squerim, Nova Squerin), 1316(Zweryn), 1328(Swerin), 1390(Swyryn), 1401(Squirzinski, Skwirzinczski), 1406(Skwirzyno), 1421(Squirzyna), 1425(Squirzina), 1466(Sqwyrzyna), 1493(Szkwyrzyna), 1499(Sqyrzyna), 1501(Quyrzyna), 1508(Squerzina), 1510(Squyrzyna), 1513(Swyrzyna), 1514(Schweren), 1522(Swirzina). Od 1313 roku jako miasto, prawd. lokowane już przed 1296 rokiem za czasów Przemysła II. W 1390 Władysław Jagiełło ustanowił komorę celną, a w 1406 roku nadaje miastu prawa magdeburskie. W początkach swych dziejów związana z Wielkopolską. W latach 1300-1319 należała do Księstwa Głogowskiego. Przez krótki okres zagarnięta przez Brandenburgię następnie sprzedana zostaje Krzyżakom. Odbita w 1326 roku przez Władysława Łokietkę, zostaje miastem królewskim należąc nieprzerwanie do Rzeczpospolitej aż do 1793 roku. W wyniku II rozbioru Polski została włączona do Prus. W latach 1807-1815 należała do Księstwa Warszawskiego. Do Polski wraca po 1945 roku. Na terenie miasta istniał majątek prawd. powstały na początku XX wieku. W 1905 roku obejmował 105,25ha i należał do Wilhelma Lindstedt. W 1907 roku wielkości 164ha a w 1913 roku 173ha  należący do porucznika w stanie spoczynku Fritza Grueneberg.

Położenie majątku nieznane.

CHRAPOWO /Hohengrape/

Wieś położona w gminie Pełczyce powiatu choszczeńskiego. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1320 roku(Grapow). Była wtedy lennem rodu von Witte. Kolejno wieś posiadały rody: von Paris, von Wedel, von Billerbeck, von der Goltz, von Blankensee, von Dietert, von Schӧning. W 1828 roku majątek posiadała rodzina Herr. Kolejnym był Friedrich Kuhn wymieniony jako właściciel w 1857 roku. W 1879 roku majątek o powierzchni 770,81ha należał do rodziny Windolff. W 1896 roku majątek wdowy Windolff wraz ze spadkobiercami obejmował 761,50ha. Był dzierżawiony przez Schleusener oraz urząd w Pełczycach a administratorem był Wichmann.  Na początku XX wieku majątek posiadał Wilhelm von Mӧrner, zmarły w 1907 roku.  W 1914 roku majątek obejmował 891ha i należał do Heinricha von Beyme(ur.1866r.) z Scharbow w Meklenburgii, którego majątek w 1929 roku obejmował 899ha.

DWÓR

Zbudowany w połowie XIX wieku, z wieżą jako dominantą założenia, piętrowy, podpiwniczony, kryty płaskim dachem. Po 1945 roku do lat 70-tych XX wieku budynek zaadoptowany na szkołę, później rozebrany. Zachował się park krajobrazowy oraz resztki zabudowań gospodarczych.