Kresy wchodnie

HRUSIATYCZE

Opublikowany przez

Miejscowość obecnie położona na terenie Ukrainy w obwodzie lwowskim. W drugiej połowie XVIII wieku należały do Walentego Kieszkowskiego herbu Krzywda(zm.1794r.). W 1791 roku sprzedał majątek bratu, Antoniemu(zm1814r), ożenionemu z Elżbietą z Korzeniowskich-Olszańską. Majątek odziedziczył jego syn, Stanisław Kajetan Kieszkowski(1772-1842). Dwukrotnie żonaty, pierwszy raz z Józefą Szuszkowską herbu Bończa, po raz drugi z baronówną Marią Sigert von Sigerstein. Po śmierci Stanisława dobra zakupił Stefan Oczosalski herbu Paprzyca. Kolejnym dziedzicem na Hrusiatyczach był Edward Oczosalski. Około 1890 roku majątek zakupił Jan Aleksander Rosenstock(Rozstocki) herbu własnego, od którego w 1900 roku dobra odkupił Kazimierz Romański herbu Ślepowron, ożeniony z Zofią Kossak, córką Juliusza Kossaka a siostrą Wojciecha i Tadeusza Kossaków. W 1909 roku zbankrutował wystawiając majątek na licytację. Sam dwór przebudowany wg projektu lwowskiego architekta Juliusza Cybulskiego zniszczony podczas I-szej wojny światowej.

 

 

 

KRZEMIENIEC

Opublikowany przez

Miasto po raz pierwszy wzmiankowane w 1064 roku. W 1227 roku pod Krzemieńcem wojska księcia halicko-wołyńskiego Mścisława II Udały rozbiły wojska króla Węgier Andrzeja II. W 1240 roku krzemieniecki zamek oparł się Mongołom Batu-chana. Od 1366 roku lenno Jerzego Narymuntowicza, ale już od 1370 roku po śmierci Kazimierza Wielkiego pod rządami Królestwa Węgier. Od 1382 roku własność księcia litewskiego Lubarta Dymitra z dynastii Gedyminowiczów. W 1431 roku Krzemieniec otrzymał prawa miejskie. W pierwszej połowie XVI wieku w oprawie królowej Bony. W 1648 roku podczas powstania Chmielnickiego zamek oblegany przez wojska Maksyma Krzywonosa i zburzony. Po III rozbiorze Rzeczypospolitej Krzemieniec znalazł się w guberni wołyńskiej Imperium Rosyjskiego. W 1805 roku powstało Liceum Krzemienieckie założone przez Tadeusza Czackiego. Po Powstaniu Listopadowym w 1832 roku z rozkazu Mikołaja I Liceum zlikwidowane a okazałą bibliotekę i zbiory przekazane do nowo utworzonego Uniwersytetu Kijowskiego w Kijowie. W granicach II RP Krzemieniec znalazł się dopiero w 1921 roku. W okresie II RP w Krzemieńcu za sprawą Ludwika Gronowskiego powstała słynna Wołyńska Szkoła Szybowcowa.

ZAMEK

W XII wieku wzniesiono gród książąt ruskich. W latach 1409-18 roku na zamku więziony był książę Swidrygiełło, najmłodszy brat Władysława II Jagiełły, jego polityczny przeciwnik. W 1536 roku starostwo krzemienieckie otrzymała królowa Bona i ona przebudowała zamek w stylu renesansowym. Po zdobyciu zamku przez Maksyma Krzywonosa zamek popadł w ruinę , którą pozostaje do dzisiaj.

Muzeum Juliusza Słowackiego

Urodzeni w Krzemieńcu

Juliusz Słowacki-(*04.09.1809-+03.04.1849)-poeta, przedstawiciel romantyzmu, dramaturg,

Kazimierz Urbanik– (*05.02.1930-+29.05.2005)-profesor, polski matematyk, rektor Uniwersytetu Wrocławskiego

Józef Czech(*08.06.1806-+10.02.1876)-księgarz, drukarz.

Aleksander Piotr Czekanowski(*12.02.1833-+30.10.1876)- podróżnik, geolog, badacz Syberii Środkowej.

Mark Kac(*03.08.1914-+26.10.1984)-polski i amerykański matematyk żydowskiego pochodzenia. Przedstawiciel lwowskiej szkoły matematycznej

Michał Podczaszyński(*29.10.1800-+04.07.1835)-dziennikarz i krytyk literacki, wolnomularz

Aleksander Wicherski(*1809-+1857)-kompozytor, krytyk muzyczny, malarz, poeta, zawodu adwokat

Po zajęciu Krzemieńca przez Niemców 02.07.1941 roku do miasta przybyła Einsatzgruppe C, która dnia 28.07.1941 roku na podstawie listy sporządzonej przez ukraińskich nacjonalistów aresztowała przedstawicieli krzemienieckiej inteligencji i po torturach pomiędzy 28.07 a 30.07 1941 roku około 30 osób zostało rozstrzelanych pod Górą Krzyżową.

WIŚNIOWIEC

Opublikowany przez

Położony był na terenie województwa wołyńskiego. Obecnie w obwodzie tarnopolskim Ukrainy. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1395 roku. Założycielem zamku w Wiśniowcu był Dymitr Korybut, którego synem był Fiodor(Fedko) Nieświcki herbu własnego, protoplasta Zbaraskich. Jego potomek, syn Bazylego, Michał Zbaraski herbu Korybut(zm. po 1516r.), pan na Wiśniowcu pierwszy zaczął pisać się Wiśniowiecki. Odtąd do wygaśnięcia rodu pozostawał w rękach książąt Korybut Wiśniowieckich. Na krótko, jako posag córki księcia Andrzeja(zm.1584), Aleksandry, która poślubiła księcia Jerzego Iwanowicza Czartoryskiego herbu Pogoń Litewska, na krótko dobra te wyszły z rąk Wiśniowieckich. Powróciły jednak do nich po rozwodzie Aleksandry z jej pierwszym mężem. Początkowo należały do tzw. „linii królewskiej”. Z nich sławny Jeremi Michał książę Wisniowiecki(1612-1651), żonaty z Gryzeldą Zamoyską. Po śmierci Jeremiego i jego syna, Michała(1640-1673), żonatego z Eleonorą Marią Józefą, arcyksiężniczką austriacką, bezpotomnym, Wiśniowiec przeszedł w posiadanie księcia Dymitra Jerzego(1631-1682), żonatego 1-mo z Marianną Zamoyską, a po jej śmierci z Teofilą Ludwiką księżną Zasławską. Miał dwie córki. Wiśniowiec odziedziczył jego brat, książę Konstanty Krzysztof, żonaty 1-mo z Urszulą Teresą Mniszchówną, 2-do z Anną Chodorowską. Po nim Wiśniowiec dziedziczy jego syn, książę Michał Serwacy Wiśniowiecki(1680-1744). Trzykrotnie żonaty: 1-mo z Katarzyną Dolską, 2-do Magdaleną Czartoryską i 3-cio z Teklą Różą Radziwiłłówną. Jeden z największych magnatów polskich. Majątek jego obliczano na 14 milionów. Władał 9 miasteczkami i około 150 wsiami. Posiadał dobra na Litwie oraz majątek żony, ostatniej z rodu książąt Dolskich. On też wybudował nowy pałac, zachowany do dzisiaj. Był ostatnim z rodu Wiśniowieckich. Olbrzymi majątek podzielono pomiędzy potomków dwóch jego córek: rody książąt Ogińskich herbu Oginiec i hrabiów Zamoyskich herbu Jelita. Wiśniowiec odziedziczyła Katarzyna z Zamoyskich hrabina Mniszchowa herbu własnego(zm.1771), żona Jana Karola(1716-1759), jedyna córka Elżbiety z Wiśniowieckich Zamoyskiej. Kolejnym dziedzicem na Wiśniowcu był Michał Jerzy hrabia Mniszech(1748-1806)żonatego dwukrotnie: 1-mo z Pelagią Teresą Potocką(zm.1772), 2-do z siostrzenicą króla Stanisława Augusta, Urszulą Zamoyską(zm.1808). Po nim Wiśniowiec dziedziczy jego syn z drugiego małżeństwa, Karol Filip(1794-1846), heraldyk, genealog, żonaty z Eleonorą Cetner(1796-1871). Kolejnym dziedzicem majątku zostaje Andrzej Jerzy(1823-1905), żonaty z Anną Potocką(1827-1885), z którą miał syna Leona(1849-1901), po raz drugi ożenił się z Francuzką, Izabellą La Gartinerie. Około 1852 roku sprzedał Wiśniowiec księżnej gruzińskiej, Marii Abamelek. Kolejnym właścicielem Wiśniowca został Włodzimierz hrabia Broel-Plater herbu własnego(1831-1906), kolekcjoner, bibliofil, wydawca. Z powodów finansowych w 1873 roku sprzedaje majątek na licytacji. Dobra zakupił książę K.A. Gorczakow, który odstąpił majątek księciu Hohenlohe. Zakup majątku został unieważniony i dopiero po 1876 roku hrabia Włodzimierz traci Wiśniowiec na rzecz kupca z Kijowa, Jana(Iwana) Toll(Tolli). Po kilkunastu latach doprowadzając pałac i majątek do ruiny sprzedał dobra. Kolejni właściciele nie dbali o majątek. Dopiero za czasów Rosjanina, Pawła Demidowa pałac i majątek odzyskiwał blask. Sprzedał go w 1913 roku Zygmuntowi Grocholskiemu. Nie mając możliwości finansowych na utrzymanie i odrestaurowanie pałacu sprzedał go Sejmikowi Krzemienieckiemu, który odrestaurował pałac. Ponownie zrujnowany podczas II wojny światowej. Znaczna część zbiorów uległa rozproszeniu. Np. piece kaflowe z pałacu znajdują się na Wawelu w Krakowie.

ZBARAŻ

Opublikowany przez

Miasto powiatowe nad rzeką Gniezną w województwie tarnopolskim. Obecnie położone na Ukrainie w obwodzie tarnopolskim. Po raz pierwszy wzmiankowane w 1212 roku. Był gniazdem rodowym książąt Zbaraskich herbu Korybut. Początkowo pisali się Nieświccy herbu własnego. W 1463 roku po podziale majątków Zbaraż otrzymał kniaź Wasyl Nieświcki, po którym dobra odziedziczył syn Wasyl(zm.1474). Synami Wasyla, piszącymi się już Zbarascy byli Siemion, kolejny dziedzic Zbaraża, Michał, protoplasta rodu Wiśniowieckich oraz Fiodor, którego synowie zapoczątkowali rody Poryckich i Woronieckich. Siemion Zbaraski(zm. po 1481r), żonaty z Katarzyną Cebrowską, miał syna Andrzeja(zm. po 1540r.), ożenionego z Hanną Herburtówną, oraz córkę Hannę, zamężną za Jakubem Wreteckim. Z licznego potomstwa księcia Andrzeja Zbaraż otrzymał syn Mikołaj(zm. 1574r.), starosta krzemieniecki. Po nim Zbaraż dziedziczy jego syn, Janusz(zm.1603r.), wojewoda bracławski. Miał dwóch synów: Jerzego(zm.1631) oraz Krzysztofa(1580-1627). Zbaraż odziedziczył książę Jerzy, który podarował miasto bratu, Krzysztofowi. Obaj zmarli bezpotomnie. Na nich wymarł możny ród. Po ich wygaśnięciu majątek przypadł Skotnickim herbu Grzymała oraz Katarzynie ze Zbaraskich Bełżeckiej herbu Jastrzębiec. Kolejnym spadkobiercą majątku Zbaraskich zostaje książę Janusz Wiśniowiecki herbu Korybut(1598-1636), a po nim jego syn Dymitr Jerzy(*19.12.1631-+28.07.1682). Dwukrotnie żonaty- 1-mo z Marianną Zamoyską, zmarłą w 1668 roku i po raz drugi z Teofilą Ludwiką Zasławską, siostrzenicą króla Jana III Sobieskiego. Po śmierci księcia Dymitra Zbaraż otrzymał Józef Potocki herbu Pilawa(1673-1751). Po nim dobra dziedziczy syn Stanisław(1698-1790), a następnie wnuk Wincenty(zm.1825). W wyniku układu rodzinnego z 1770 roku pomiędzy braćmi: Piotrem, Franciszkiem i Józefem Zbaraż otrzymał Wincenty Potocki. Po nim majątek dziedziczy syn z małżeństwa z Anną Mycielską, Franciszek(1788-1853), oficer Wojska Polskiego, prezes Heroldii Królestwa Polskiego, kolekcjoner. Z powodu kłopotów finansowych sprzedał Zbaraż Jadwidze z książąt Lubomirskich Eugeniuszowej de Ligne, córce Henryka i Teresy z Czartoryskich. Po śmierci księżnej Jadwigi w 1890 roku, jej córka i spadkobierczyni Natalia(*1835-+1863) zamężna za księcia Rudolfa Maximiliana Ludwika Konstantego de Croÿ-Dülmen   (*13.03.1823-+08.02.1902) sprzedała Zbaraż dr Tadeuszowi Niementowskiemu, który był ostatnim właścicielem magnackiej i książęcej fortuny. 

ZAMEK

Na terenie Starego Zbaraża znajdował się zamek z XIII wieku, który w 1474 roku został zdobyty i zniszczony przez Tatarów. Odbudowany ale ponownie zniszczony przez Tatarów w 1589 roku. Budowę Nowego Zamku rozpoczęto w 1620 roku wg projektu Henryka van Peene i przy udziale Krzysztofa Arciszewskiego, który był odpowiedzialny za ziemne fortyfikacje. Po śmierci książąt Zbaraskich rozbudowę zamku kontynuował Janusz książę Wiśniowiecki a później jego syn. W 1682 roku przechodzi w ręce Potockich. W 1707 i 1734 roku zajęty przez Rosjan i doprowadzony do ruiny. Ponownie odbudowany i urządzony jako rezydencja magnacka. W takim stanie przetrwał do początku XIX wieku. Za czasów Franciszka hrabiego Potockiego rozpoczął się upadek Zbaraża. W 1840 roku administrujący dobrami Potockiego generał Józef Bem urządził w murach zamku cukrownię, która wkrótce upadła. Opuszczony zamieniał się stopniowo w ruinę. Dopiero za czasów Tadeusza Niementowskiego prowadzono prace zabezpieczające-pokrył budynek nowym dachem, zabezpieczył murem drzwi i okna oraz odrestaurował bramę wjazdową. Z powodu braku środków finansowych nie udało mu się dokonać pełnej restauracji zamku. Podczas I wojny światowej zamek ponownie zniszczony przez wojska rosyjskie. W 1932 roku Związek Oficerów Rezerwy RP z Tarnopola podjął się odbudowy zamku. W 1936 roku odbudowano całkowicie budynek bramny i lewe skrzydło, a w 1938 roku skrzydło prawe. Główny korpus miał być zrekonstruowany w 1939 roku. Obecnie na terenie zamku mieści się muzeum kozaczczyzny.

 

Zabytki- zamek Zbaraskich z 1626r., klasztor oo. Bernardynów, stary zamek Zbaraskich w Starym Zbarażu, zniszczony w 1589r.

RAJ

Opublikowany przez

Wieś położona w województwie tarnopolskim powiatu brzeżańskiego. Obecnie na Ukrainie w obwodzie tarnopolskim, w rejonie brzeżańskim. Położona 2 km od Brzeżan. Należała do Sieniawskich herbu Leliwa. Po śmierci ostatniego z rodu, Adama Mikołaja(*1666-+1726) majątek odziedziczyła jedyna jego córka, Maria Zofia(+1771), która dwukrotnie była zamężną. Po raz pierwszy za Stanisławem von Denhoffem(Dӧnhoff) herbu Dzik(*1673-+1728), hetmana polnego litewskiego, ostatniego męskiego przedstawiciela polskiej linii rodu. Po 4 latach małżeństwa umiera. Młoda wdowa ponownie wychodzi za mąż za Augusta Aleksandra księcia Czartoryskiego herbu Pogoń Litewska(*09.11.1697-+04.04.1782), wojewodę ruskiego. Przez małżeństwo ich córki Izabeli Elżbiety(*21.05.1736-+25.11.1816) z Stanisławem księciem Lubomirskim herbu Szreniawa bez Krzyża(*25.12.1722-+12.08.1783), marszałkiem wielkim koronnym wniosła Raj w dom Lubomirskich.  Córka księcia Stanisława- Aleksandra(*1760-+19.03.1831) wyszła za mąż za Stanisława Kostkę hrabiego Potockiego herbu Pilawa(*1755-+14.09.1821), prezesowi Senatu Królestwa Polskiego. Tym samym Brzeżańszczyznę wraz z Rajem w dom Potockich. Kolejnym dziedzicem majątku był syn Stanisława Kostki- Aleksander Stanisław hrabia Potocki(*15.05.1778-+26.03.1845), kasztelan Królestwa Polskiego, żonaty z Anną hrabianką Tyszkiewiczówną, a po raz drugi z Izabellą Mostowską. Właściciel Wilanowa, szambelan cesarza Napoleona Bonaparte. Po nim dobra dziedziczy wnuk Stanisława Kostki- Stanisław hrabia Potocki(**1824-+1887), żonaty z Marią księżniczką Sapieżanką z Wysokiego Litewskiego. Ostatnim właścicielem Raju był prawnuk Stanisława Kostki, hrabia Jakub(*26.01.1863-+27.09.1934), bezżenny. Ostatni z linii brzeżańskiej cały swój ogromny majątek zapisał na cele społeczne. Raj od 1935 do 1939 wchodził w skład fundacji im. Jakuba hr. Potockiego. 

PAŁAC i PAŁAC MYŚLIWSKI

W XVII wieku w Raju stał zameczek myśliwski. Zrujnowany w 1709 roku przez słynnego zagończyka Adama Śmigielskiego i jego ludzi, odbudowany. Miał rzut kwadratu i cztery narożne wieże. Był bardzo bogato wyposażony. Po śmierci Izabeli księżnej Czartoryskiej zameczek popadł ponownie w ruinę. Około 1830 roku wnuk marszałkowej, Aleksander hrabia Potocki wybudował na fundamentach starego zameczku nowy pałac, służący jako letni. Kolejne prace remontowo-budowlane przeprowadzone zostały w drugiej połowie XIX wieku. W pałacu zgromadzone były bogate zbiory malarstwa, meble, książki, porcelana. Wszystko to uległo zniszczeniu i rozgrabieniu w czasie I wojny światowej. Nigdy już pałac nie odzyskał swojej dawnej świetności. Resztki wyposażenia i zbiorów przepadła podczas II wojny światowej. Pałac stał w otoczeniu parku krajobrazowego. Obok pałacu w 1882 roku wg projektu Juliana Oktawiana Zachariewicza postawiono drugi budynek będący pałacykiem myśliwskim.  

BRZEŻANY

Opublikowany przez

Miasto powiatowe położone do 1945 roku w województwie tarnopolskim. Obecnie leżące na Ukrainie w obwodzie tarnopolskim. Po raz pierwszy wzmiankowane w 1375 roku, kiedy książę Władysław Opolczyk nadał miejscowość bojarowi Waśce Teptuchowiczowi. Brzeżany należały w XV wieku do Cebrowskich herbu Hołobok. Córka Piotra Cebrowskiego, Anna w 1508 roku wnosi Brzeżany w posagu przez małżeństwo z Rafałem Sieniawskim rodzinie Sieniawskich herbu Leliwa. W 1530 roku Mikołaj Sieniawski(1489-1569) podniósł wieś do rangi miasta. On też zbudował w Brzeżanach zamek. Po śmierci ostatniego z rodu, Adama Mikołaja Sieniawskiego(ok.1666-1726), żonatego z Elżbietą Lubomirską(zm.1729r.) cały ogromny majątek odziedziczyła jedyna córka, Maria Zofia, zamężna za 1-mo voto Stanisława von Denhoff(Dӧnhoff) herbu Dzik(*1673-+02.08.1728), hetmana polnego litewskiego, ostatniego męskiego przedstawiciela polskiej linii rodu. Zaledwie 4 lata po ślubie z Marią Zofią umiera. W 1731 roku młoda wdowa poślubia Augusta Aleksandra księcia Czartoryskiego herbu Pogoń Litewska  (09.11.1697-04.04.1782). Ich córka Izabela a właściwie Elżbieta(*21.05.1736-+25.11.1816) wychodząc za mąż za Stanisława księcia Lubomirskiego herbu Szreniawa bez Krzyża(*25.12.1722-+12.08.1783) wniosła Brzeżany w dom Lubomirskich. Następnie córka księcia Stanisława- Aleksandra Lubomirska(*1760-+19.03.1831), wyszła za mąż za Stanisława Kostkę hrabiego Potockiego herbu Pilawa(*1755-+14.09.1821) i wniosła Brzeżany w dom Potockich na okres ponad stu lat. Ostatni właściciel Brzeżan z tego rodu, Jakub hrabia Potocki(*26.01.1863-+27.09.1934), syn Stanisława i Marii z książąt Sapiehów, bezżenny, zapisał cały swój majątek w tym Brzeżany założonej przez siebie fundacji, mającej na celu zwalczanie chorób takich jak: rak, gruźlica itp. Fundacja istniała do 1939 roku. Jeden z najbogatszych ludzi II RP. W 1922 roku posiadał majątki ziemskie o powierzchni 33680 ha. Sam zamek w Brzeżanach przekazał Wojsku Polskiemu, które nosiły się z zamiarem odrestaurowania zniszczonego zamku w wyniku I wojny światowej. II wojna światowa doprowadziła do całkowitego zniszczenia pięknej warowni.

KAPLICA SIENIAWSKICH

BRZEŻAŃSKIE DWORKI

 

CMENTARZ BRZEŻAŃSKI Z GROBEM MATKI MARSZAŁKA RYDZA-ŚMIGŁEGO

W miasteczku: zamek Sieniawskich, kościół zamkowy z XVII w. z kaplicą grobową Sieniawskich, dworki szlacheckie, kościół p.w. Świętych Apostołów Piotra i Pawła, kościół i klasztor bernardynów, kościółek ormiański z XVIIIw., cerkiew p.w.św. Mikołaja z XVIIw., cerkiew p.w.św. Trójcy z XVII-XIXw.

Znani z Brzeżan:

Edward Rydz-Śmigły(*11.03.1886-+02.12.1941)-marszałek Polski, Naczelny Wódz Sił Zbrojnych w 1939r.

Ferdynand Andrusiewicz(*09.01.1885-29.07.1936)-architekt, podpułkownik piechoty Wojska Polskiego

Jakub Bałłaban(*1861-+?)-architekt tworzący we Lwowie

Aleksander Brückner(*29.01.1856-+24.05.1939)-polski slawista, historyk literatury i kultury polskiej

Zbigniew Kazimierz Brzeziński(*28.03.1928-+26.05.2017)-polsko-amerykański politolog, doradca ds.bezpieczeństwa narodowego USA za czasów prezydentury Jimmy`ego Cartera

Alfred Olbiński(*15.11.1843-+18.08.1898)-profesor medycyny, chirurg, jako pierwszy opracował stosowanie piłki Gigliego do trepanacji czaszki

Teofil Karol Maresch(*01.08.1888-+18.10.1972)-generał brygady Wojska Polskiego,

Zdzisław Hordyński-Juchnowicz(*31.07.1857-+12.01.1929)-lekarz, generał major lekarz sztabowy cesarskiej i królewskiej armii, generał dywizji Wojska Polskiego,

Jan Edward Hofmokl(*1840-25.03.1900)-chirurg, prof. Uniwersytetu Wiedeńskiego

ŚWIRZ

Opublikowany przez

Pierwszy raz wymieniony w 1427 roku. Rodowe gniazdo książąt Świrskich herbu Szaława. W 1481 roku wymienieni bracia Andrzej i Marcin. W XVII wieku miasteczko należy do rodziny Cetnerów herbu Przerowa, które posiadali do początków XIX wieku. W drugiej połowie XVIII wieku należało do Dominika Cetnera(zm.1804r), starosty stockiego, syna Stanisława i Róży z Dąbrowskich, właściciela Husiatyna i Kniahinicz, żonatego z Antoniną Ożdżanką. W 1780 roku otrzymał tytuł hrabiowski. Miał dwóch synów: Andrzeja, członka Stanów i strażnika sreber koronnych austriackich, zmarłego bezdzietnie, oraz Ignacego Eugeniusza(zm.1821), żonatego z Teklą Sapieżanką, po raz drugi z Elżbietą księżniczką Lubomirską, ostatniego z rodziny właściciela Świrza. Miał syna Aleksandra(zm.1873), wnuka Eugeniusza i prawnuka Andrzeja(zm. po 1926 roku), na którym linia ta wygasła. Po śmierci Ignacego Eugeniusza dobra sprzedane. Początkowo w rękach Sierakowskich herbu Ogończyk. Później w latach 40-tych XIX w. były własnością Katarzyny Starczewskiej i Magdaleny Pierzchały, w 1855 roku Tadeusza Wiktora, w 1878 Marii Ilasiewicz, w latach 90-tych XIX wieku Klaudii z Czaykowskich herbu Gryf,  Władysławowej Tustanowskiej herbu Sas. Jako posag Władysława i Klaudii Tustanowskich, Marii(1871-1893) która w 1891 roku poślubiła Konstantego hrabiego Romera h.Jelita(1861-1933), Świrz miał przejść do Romerów. Na podstawie układu rodzinnego Świrz przejęła siostra Marii, Felicja(1871-1942) zamężna za Aleksandra Krzeczunowicza herbu własnego(1863-1922). Sprzedała majątek Irenie Martynie hrabiance z Wolańskich herbu Przyjaciel, 1-o voto Aleksandrowej  hr. Pinińskiej, 2-do voto żonie Roberta Franciszka Fean Walentego hrabiego Lamezan de Salins herbu własnego(1869-1930), generała austriackiego, a później Wojska Polskiego. Miał tylko córkę Irenę(1904-1968) zamężną za Tadeusza hrabiego Komorowskiego herbu Korczak(1895-1968), późniejszego generała dywizji Wojska Polskiego, dowódcę Armii Krajowej i powstania warszawskiego, słynnego „Bora”. Byli ostatnimi właścicielami Świrza do 1939r.

We wsi zamek Świrskich herbu Szaława zbudowany w XV wieku. Na fundamentach zamku książąt Świrskich Aleksander Cetner(zm.1667) zbudował zamek, wielokrotnie przebudowywany. Zniszczony w 1914 roku, odbudowany. Dostępny z zewnątrz.

 

 

 

Urodzeni w Świrzu:

Alicja Grześkowiak(*10.06.1941)- polska polityk, doktor habilitowany w zakresie prawa karnego, senator I,II,III i IV kadencji, marszałek Senatu IV kadencji w latach 1997-2001

Tadeusz Lipski(*30.03.1920)-polski dowódca wojskowy, podoficer AK, oficer partyzantki antykomunistycznej,

Andrzej Żak(*06.09.1923-+04.01.2017)- polski archeolog

TREMBOWLA

Opublikowany przez

Po raz pierwszy wzmiankowana w 1097 roku, kiedy to doszło do zdradzieckiego oślepienia trembowelskiego księcia Wasylka. Nazwa miejscowości pochodziła od masowego wyrębu drzew. W XI wieku była siedzibą księstwa Rościsławiców. Już wtedy istniało założenie obronne na wzgórzu. W 1241 roku twierdza trembowelska została niemal doszczętnie zniszczona przez ordy mongolskiego chana Batu-chana. Od 1340 miasto królewskie Kazimierza Wielkiego, który w 1360 roku na fundamentach twierdzy Wasylka zbudował nowy zamek, z narożnymi basztami i warownią. Od 1389 roku miasto na prawie magdeburskim. Pod koniec XV wieku miasto jak i zamek ucierpiały w wyniku działań wojennych księcia mołdawskiego Stefana III Wielkiego. W 1508 roku odbudowywany zamek trembowelski ponownie niszczony przez wojska tatarskie. W 1530 roku na rozkaz hetmana koronnego Jana Amora Tarnowskiego herbu Leliwa(*1488- +16.05.1561) rozpoczęto odbudowę zamku. Sam Jan Amor Tarnowski pochodził ze znakomitego rodu. Syn Jana Amora i Barbary z Rożnowa, wnuczki Zawiszy Czarnego, pochodził z szlacheckiej rodziny Leliwitów Tarnowskich, posiadającej status senatorski. Wychowywał się na dworze kardynała Fryderyka Jagiellończyka oraz dworach królów Jana Olbrachta, Aleksandra I i Zygmunta Starego. Był świetnym wojskowym, który zmienił organizację wojska polskiego oraz administratorem. Był żonaty z Barbarą Tęczyńską oraz Zofią Szydłowiecką. Miał 3 synów i córkę Zofię Tarnowską zamężną za kniazia Konstantego Wasyla Ostrogskiego. Po bezpotomnej śmierci brata Jana Krzysztofa Tarnowskiego w 1567 roku odziedziczyła całą fortunę ojca. W 1534 roku kasztelan krakowski Andrzej hrabia Tęczyński herbu Topór(*1480-+02.01.1536)  wzniósł nowy zamek. Po jego bezpotomnej śmierci dalsze prace związane z przebudową zamku kontynuował jego brat, Stanisław hrabia Tęczyński herbu Topór(*1484-+1549). W 1631 roku przebudowany przez Andrzeja Bałabana herbu Korczak . Zdobyty przez kozaków w 1648 roku. Latem 1675 roku 30-tysięczna armia turecko-tatarska dowodzona przez Ibrahima Szyszmana po wkroczeniu na Ruś zajęła zamek w Zbarażu i w Podhajcach. Od 20 września 10-tysięczny oddział Turków przystąpił do oblężenia Trembowli. Zamku broniła załoga składająca się z 80 żołnierzy piechoty, niewielkiej liczby szlachty i około 200 chłopów i mieszczan dowodzona przez kapitana Jana Samuela Chrzanowskiego herbu Poraj , nobilitowany w 1676 roku. Bohaterką obrony stała się żona Jana, Anna Dorota Chrzanowska, z domu von Fresen. Mężowi doniosła o zamiarze poddania twierdzy przez szlachtę, a samemu mężowi zagroziła śmiercią w wypadku poddania przez niego zamku. Po dwóch tygodniach obrony nadeszła od Lwowa odsiecz króla Jana III Sobieskiego. W XVII wieku na pamiątkę tych wydarzeń postawiono jej pomnik, który nie istnieje i nie zachował się żaden jego opis. W XX wieku postawiono pomnik autorstwa Jana Bochenka, zniszczony w 1944 roku. W 2012 roku na odnowionym cokole postawiono nowy pomnik autorstwa ukraińskiego rzeźbiarza Romana Wilhuszynskiego. W 1687 roku zamek podstępnie zdobyty i zniszczony przez Tatarów. Od tego czasu w ruinie, nie odbudowany. W zaborze austriackim częściowo rozebrany, częściowo wykorzystany na koszary. Pod koniec XIX wieku częściowa rozbiórka zamku. W 1920 roku próba odbudowy obiektu. Po II wojnie światowej stał długo zapomniany i zaniedbany. Pod koniec lat 80-tych XX wieku przeprowadzono prace archeologiczne. Obecnie zabezpieczony, udostępniony do zwiedzania.

Willa Zakrzewskiego

Wille

Widok Trembowli z Góry Zamkowej

Zabytki- ruina zamku, kościół i klasztor oo. Karmelitów z 1635 roku, obecnie cerkiew, cerkiew pw. Św. Mikołaja z przełomu XVI i XVII wieku, ratusz, ruiny obronnego monastyru bazylianów z 1716r.

Urodzeni w Trembowli:

Tadeusz Justyn Filipowicz(*26.09.1887-+04.1940)-podpułkownik artylerii Wojska Polskiego. Inżynier rolnictwa. Brał udział w obronie Lwowa. Wraz z bratem Pawłem zamordowany w Charkowie

Antoni Borzemski herbu Jelita(*18.08.1866-+?),-nauczyciel. Nauczał we Lwowie, Przemyślu, Samborze, Sanoku, Nowym Sączu, Tarnopolu. Był właścicielem dworu w Solinie(ob.województwo podkarpackie, powiat leski)

Kazimierz Borwicz(*22.07.1900-+1940 Katyń)-podporucznik rezerwy taborów Wojska Polskiego, doktor praw. W okresie międzywojennym pracował w Urzędzie Wojewódzkim w Białymstoku.

Mieczysław Halicki(*25.05.1907-+08.05.1959)-sierżant pilot Wojska Polskiego IIRP, żołnierz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, francuski ruch oporu, przewodniczący Rady Miejskiej w Kłodzku.

Jerzy Lesław Wyrozumski(*07.03.1930)- historyk, mediewista, profesor nauk humanistycznych, były pracownik UJ, Prezes Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa,

Jan Puławski(*20.08.1924-+04.12.2003)-generał brygady Wojska Polskiego, magister ekonomii.

Julian Olpiński herbu Nałęcz(*1847-+1908)-lekarz, burmistrz Trembowli, poseł do Sejmu Krajowego Galicji VI i VII kadencji w latach 1889-1901, w 1875 roku opublikował artykuł na temat wziernika usznego własnego projektu.

Wacław Leśniański(*28.09.1886-+14.11.1956)-polski chemik, profesor technologii chemicznej, wykładowca na Politechnice Lwowskiej do 1939r, po 1945 roku organizował Wydział Chemiczny i Katedrę Technologii Organicznej w Gliwicach.

Roman Marian Kuntze(*26.01.1902-+22.08.1944)-docent zoologii, zoogeograf, wykładowca akademicki, wykładowca na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie i w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Zamordowany przez żołnierzy niemieckich podczas Powstania Warszawskiego, w czasie którego zginęła również jego żona.

Juliusz Kleeberg(*30.03.1890-+04.07.1970)-generał brygady Wojska Polskiego IIRP i Polskich Sił Zbrojnych, młodszy brat Franciszka, późniejszego generała dywizji WP. Zginął w wypadku samochodowym na ziemi australijskiej.

Stanisława(Joanna) Jędryka(01.01.1940)-polska aktorka filmowa i teatralna.

ZŁOCZÓW

Opublikowany przez

Miasto obecnie na terenie Ukrainy położone w obwodzie lwowskim. Stolica rejonu złoczowskiego. W II Rzeczypospolitej miasto powiatowe w województwie tarnopolskim. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1180 roku pod nazwą Radzicze. W XIII wieku stała tam drewniana warownia, spalona w XIV i XV wieku podczas najazdów Tatarów krymskich. Jako Złoczów wymieniona w 1442 roku, własność Jana z Sienna- Sienieńskiego herbu Dębno . Za Stanisława Sienieńskiego w 1523 roku Złoczów otrzymuje prawa miejskie od króla Zygmunta I. Stanisław Sienieński vel Sieniński vel Siemiński ostatni z tej linii rodu w 1532 roku sprzedaje klucz złoczowski Andrzejowi Górce(*1500-+03.12.1551) herbu Łodzia . Ostatnim przedstawicielem rodu był syn Andrzeja, Stanisław Górka(*1538) zmarły w 1592 roku. Złoczów odziedziczyła jego siostra, Barbara Czarnkowska herbu Nałęcz III . W 1598 od Barbary Czarnkowskiej dobra zakupił Marek Sobieski(*ok.1550-+1605) herbu Janina . Dwukrotnie żonaty: z Jadwigą Snopkowską, z którą miał syna Jakuba i 5 córek oraz z Katarzyną Tęczyńską, z którą miał syna Jana. Kolejnym dziedzicem dóbr był Jakub Sobieski(05.05.1591-13.06.1646), dwukrotnie żonaty: z Marianną Wiśniowiecką, z którą miał dwie córki zmarłe w dzieciństwie, po raz drugi z Zofią Teofilą Daniłowiczówną, z którą miał siedmioro dzieci, w tym Jana, przyszłego króla Polski. W latach 1634-1636 ufortyfikował Złoczów, a na miejscu dawnej warowni zbudował zamek, wzmocnionymi czterema bastionami, które zdobiły herby: Janina , Gozdawa   , Rawicz  i Herburt . Po wymarciu rodu Sobieskich dobra przechodzą na księcia Michała Kazimierza Radziwiłła”Rybeńko”(*1702-+1762) herbu Trzy Trąby , wnuka Michała Kazimierza, wojewody wileńskiego, i Katarzyny Sobieskiej(*1634-+1694), siostry Jana III Sobieskiego. Po nim dobra dziedziczy syn jego, książę Karol Stanisław Radziwiłł „Panie Kochanku”(*1734-+1790), żonaty z Teresą Karoliną Rzewuską, dziedziczką pobliskiego Białego Kamienia. W 1801 roku Złoczów nabył Łukasz Komarnicki(+1816) herbu Sas , ożeniony z Franciszką Pieńczykowską. Po nim majątek dziedziczy syn, Aleksander(+1838) i wnuk Roman. Używali austriackiego tytułu hrabiowskiego i pisali się „na Złoczowie” . W 1868 roku Roman hrabia Komarnicki sprzedał zamek N. Frankowskiemu a ten sprzedał go w ręce żydowskie. Kilkakrotnie zmieniał właścicieli, będąc cały czas własnością Żydów. Budowla w końcu nabyta została przez państwo austriackie a zamek zaadoptowano na koszary, później na sąd i więzienie. Zniszczony podczas I wojny światowej. Podczas okupacji sowieckiej więzienie NKWD. Później więzienie Gestapo. Obecnie własność Lwowskiej Galerii Sztuki.

 

 

PODHORCE

Opublikowany przez

Wieś obecnie położona w rejonie brodzkim obwodu lwowskiego Ukrainy. W II Rzeczypospolitej była siedzibą gminy wiejskiej w powiecie złoczowskim województwa tarnopolskiego. Położona u podnóża góry skąd rozciąga się rozległa równina rzeki Styr. Wieś wzmiankowana w 1440, kiedy król Władysław Warneńczyk nadał prawo własności dóbr Podhorce i Zahorce ich dotychczasowemu dzierżawcy, Januszowi Podhoreckiemu herbu Belina . Sto lat później prawo to potwierdził król Zygmunt I Piotrowi Podhoreckiemu herbu Belina. Posiadali Podhorce do lat 30-tych XVII wieku. W 1627 roku część wsi należała do Jana Dębskiego herbu Radwan . W 1633 roku wieś nabywa Stanisław Koniecpolski herbu Pobóg  (09.02.1591-11.03.1646). Hetman wielki koronny, kasztelan krakowski, od 1637 roku książę Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Jeden z największych wodzów I Rzeczypospolitej oraz jeden z najbogatszych magnatów kresowych. Trzykrotnie żonaty: z Katarzyną Żółkiewską(1615), najmłodszą córką hetmana Stanisława Żółkiewskiego, Krystyną Lubomirską(1619) i Zofią Opalińską(1646). Był panem 170 miast i miasteczek oraz 740 wsi. Jego główną rezydencją były pobliskie Brody, gdzie w 1633 roku wzniósł twierdzę typu holenderskiego. Wzniósł pałac w Warszawie, obecnie Pałac Prezydencki. Zmarł w Brodach prawdopodobnie z powodu niewydolności nerek, choć źródła wskazują na przedawkowanie afrodyzjaku(dopiero co ożenił się z młodziutką 16-letnią Zofią). Po jego śmierci hospodar mołdawski Bazyli Lupu miał rzec: Wy, Polacy, nie wiecie jeszcze coście stracili, ale nie miną dwa, a najdalej trzy lata, kiedy nie tylko wy, ale i całe chrześcijaństwo żałować będzie straty tak wielkiego senatora i hetmana. Słowa te okazały się prorocze. W latach 1637-1641 wzniósł w Podhorcach zamek-pałac w stylu Villa Castello. Po hetmanie Stanisławie Koniecpolskim dobra dziedziczy jego jedyny syn Aleksander, książę(1620-1659), urodzony z drugiej żony, Krystyny Lubomirskiej. Ożeniony z Joanną Barbarą Zamoyską(zm.07.07.1653), z którą miał dwóch synów, Samuela zmarłego po 1661 roku i Stanisława, późniejszego kasztelana krakowskiego. Aleksander Koniecpolski zmarł nagle w Podhorcach dnia 30 marca 1659 roku. Kolejnym dziedzicem majątku zostaje Stanisław Koniecpolski, książę(1643-1682) ożeniony z Eugenią Katarzyną Wiśniowiecką. Większą część swego olbrzymiego majątku zapisał stryjowi, Janowi Aleksandrowi Koniecpolskiemu, staroście Balińskiemu. Miejscowości Brody, Podhorce, Zahorce i Złoczów darował królowi Janowi III Sobieskiemu herbu Janina. Kolejnym dziedzicem Podhorec zostaje najmłodszy syn królewski, Konstanty Władysław Sobieski herbu Janina  (1680-1726). Królewicz oddał Podhorce w dzierżawę Philipowi Dupontowi. Dnia 18.12.1718 roku Konstanty Władysław Sobieski sprzedaje Podhorce Stanisławowi Mateuszowi Rzewuskiemu herbu Krzywda (1662-04.11.1728), żonaty dwukrotnie z Dorotą z Cetnerów  oraz z Ludwiką Kunicką. Po nim Podhorce dziedziczy syn, Wacław Piotr Rzewuski(29.10.1706-27.10.1779), ożeniony z Anną Lubomirską. Miał z nią trzech synów: Stanisława Ferdynanda, Józefa i Seweryna. Po bezdzietnej śmierci jego brata Seweryna dziedziczy Olesko. W Podhorcach tworzy jedną z najświetniejszych scen prywatnych teatralnych w Europie. Po Wacławie Podhorce i Olesko odziedziczył jego najmłodszy syn Seweryn Rzewuski(13.03.1743-11.12.1811), ożeniony z kuzynką Konstancją Lubomirską. Po jego śmierci dobra dziedziczy wdowa. W 1826 roku nastąpił podział dóbr pomiędzy synów Seweryna Rzewuskiego. Podhorce otrzymał Wacław Rzewuski(1784-1831), żonaty z Rozalią z Lubomirskich(1788-1865), której matka Rozalia z Chodkiewiczów została zgilotynowana w Paryżu w 1794 roku. Wacław Rzewuski, znany jako Emir Tadż ul-Fahr, bohater romantycznych opowieści, legend, aby zmyć ciążącą mu na sumieniu hańbę ojca targowiczanina, wziął udział w powstaniu listopadowym i w nigdy nie wyjaśnionych okolicznościach zginąć miał w bitwie pod Daszowem. Pozostawił córkę, Kalikstę, wydaną za Onorato Caetani księcia de Teano, oraz trzech synów: Stanisława, również powstańca 1831 roku, zmarłego młodo, Leona i Witolda, który wstąpił do wojska carskiego by ratować dobra rodzinne przed konfiskatą i zginął na Kaukazie. Podhorce odziedziczył Leon Rzewuski(1808-1869), brał udział w powstaniu 1831 roku jako adiutant Chłopickiego walcząc pod Grochowem. Po powstaniu osiadł w Podhorcach. Z małżeństwa z Taidą Małachowską nie miał dzieci. W 1865 roku sprzedaje Podhorce księciu Władysławowi Sanguszce(20.09.1803-15.06.1870) . Sanguszkowie herbu Pogoń Litewska  to magnacki ród książęcy(kniaziowski) pochodzący od Fiodora, syna Olgierda Giedyminowicza, wielkiego księcia litewskiego, syna wielkiego księcia litewskiego Gedymina. Twórcą potęgi rodu był Paweł Karol Sanguszko(1680-1759). Pierwotnie dobra Sanguszków znajdowały się na Wołyniu- Ratno, Kamień Koszyrski, Kowel, Sławuta, później na Podolu- Satanów oraz w Małopolsce- Lubartów, Tarnów. Na przełomie XV i XVI wieku ród podzielił się na dwie gałęzie: linię koszyrsko-niesuchoiżką wymarłą w XVI wieku(1591) i XVII wieku(1653) oraz linię kowelską zapoczątkowaną przez księcia Michała, istniejącą po dziś dzień. Władysław Sanguszko w 1867 roku przekazuje Podhorce synowi, księciu Eustachemu Stanisławowi(1842-1903)żonatemu z Konstancją hrabianką Zamoyską. Po nim dobra dziedziczy jego syn książę Roman Władysław Stanisław Andrzej Sanguszko(06.07.1901-26.09.1984). Był trzykrotnie żonaty. Pierwszy raz w 1937 roku z Wandą Heleną Zawadil-Turzańską(17.11.1894-17.12.1937), z którą miał jedynego syna Piotra Antoniego. Drugi raz w 1945 roku ożenił się z Germaine Lucie Burchardt(02.03.1896-15.12.1966). Trzecią żoną od 1971 roku była Genevieve Paula Gyard(10.10.1919),  z którą się rozwiódł. Syn księcia Romana, książę Piotr Antoni Samuel Sanguszko(02.10.1937-29.11.1989), żonaty z markizą Marie Claude des Roys d`Eschandelys herbu własnego(09.05.1939-) miał jedynego syna, księcia Pawła Franciszka Romana Sanguszkę(16.01.1973), ożenionego z Severine Ialongo. Z tego związku w 2010 roku urodziła się córka księżniczka Olimpia Sanguszko. Zamek-pałac przetrwał okres pierwszej wojny światowej. W tym czasie część zbiorów trafiła do Gumnisk pod Tarnowem, dzięki czemu część zbiorów z zamku jest obecnie prezentowanych w Muzeum w Tarnowie. Część zbiorów książę Roman wywiózł do Brazylii, część znalazło się we Lwowskiej Galerii Obrazów. Duże zniszczenia przyniosła II wojna światowa. Przez jakiś czas po 1945 roku zamek stał opuszczony i nieużytkowany. W latach 50-tych wyremontowany z adaptacją na szpital gruźliczy. Spłonął 1956 roku. Obecnie stanowi filię Lwowskiej Galerii Obrazów i trwa w nim remont.

W skład zespołu zamkowego wchodzi kościół pod wezwaniem św. Józefa i Podniesienia Krzyża Św. Wzniesiony staraniem Wacława Rzewuskiego. Budowę świątyni rozpoczęto w 1752 roku a zakończono w 1766 roku. Obecnie remontowany z przekształceniem na cerkiew.

OLESKO

Opublikowany przez

Miasteczko położone w powiecie złoczowskim województwa tarnopolskiego. Obecnie w granicach Ukrainy w obwodzie lwowskim w rejonie buskim, 72 km od Lwowa, 23 km na północ od Złoczowa, 5km od Podhorców, przy szosie kijowskiej, nad Liberią, dopływem Styru. Jedno z najstarszych osad książąt halicko-wołyńskich. Jako gród graniczny jego początki sięgają XIV wieku. W 1327 roku w posiadaniu księcia Bolesława Jerzego  II Piasta , syna Trojdena I. Trojden I (ur.między1284-1341) książę czerski od 1310, władca południowo-wschodniego  Mazowsza. Piast. Był drugim synem księcia mazowieckiego Bolesława II i jego pierwszej żony, Gaudemundy Zofii. Z małżeństwa z Marią Halicką(zm.1341), księżniczką halicko-lwowską, z dynastii Rurykowiczów, miał czworo dzieci: Bolesława Jerzego II, Eufemię, Siemowita III i Kazimierza I. Maria była siostrą Lwa II księcia włodzimierskiego i Andrzeja II księcia halickiego. Byli ostatnimi z rodu Rurykowiczów (Romanowiczów). Bolesław Jerzy II, zwany Bolesławem Trojdenowiczem(1310-1340), książę halicko-wołyński w latach 1325-1340) ożeniony z córką wielkiego księcia Gedymina, księżniczką Eufemią, siostrą królowej Aldony Anny Giedyminówny, pierwszej żony Kazimierza Wielkiego. Po tragicznej śmierci braci Lwa II i Andrzeja II w 1323 roku(zostali otruci- inne źródła podają, że zginęli podczas jednej z wypraw wojennych przeciw Litwinom lub Tatarom), na prośbę bojarów  zasiadł na tronie halicko-wołyńskim i po przejściu na prawosławie przyjął drugie imię Jerzy(Jurij). Po jego bezpotomnej tragicznej śmierci w 1340 roku(został otruty) dobra jego przejął król Polski Kazimierz III Wielki. W latach 1341-1392 toczyła się wojna o księstwo halicko-wołyńskie pomiędzy królem Polski Kazimierzem III Wielkim, Litwinami a Węgrami, którzy w różnym okresie posiadali te ziemie. Miasto ponownie w rękach polskich po zdobyciu go przez Władysława Jagiełłę w 1432 roku. Zdobyte miasto wraz z okolicą nadał Janowi z Sienny herbu Dębno , synowi Dobiesława, kasztelana lubelskiego, którego potomkowie zaczęli pisać się Sienińscy(Sienieńscy), a linia na Olesku pisali się „z Sienna Olescy”. Posiadali Olesko do połowy XVI wieku. Połowę Oleska i połowę zamku przejmuje rodzina Herburtów herbu własnego  przez małżeństwo Fryderyka Herburta(1470-1519) z Anną Sienieńską(1475-1519), córką Piotra a prawnuczką Jana z Sienna. Fryderyk Herburt  ginie w bitwie z Tatarami na przedpolach miasta Sokal. Druga połowa należała do drugiej córki Piotra Oleskiego, Jadwigi zamężnej za Marcina Kamienieckiego(zm.1530) herbu Pilawa . Anna i Fryderyk Herburt mieli trzy córki: Jadwigę zamężną za Jerzego Daniłowicza herbu Sas , Annę zamężną za Marcina Chodorowskiego i Katarzynę zamężną za Sebastiana Żórawińskiego. Wnuk Jerzego Daniłowicza, Jan Daniłowicz(1570-1628), syn Stanisława skupił dobra w jednym ręku oraz na miejscu starego drewnianego wzniósł  murowany nowy zamek. Daniłowicze pochodzili od Rusińskiego bojara Daniela Dażbohowicza. Ród wymarły w XVIII wieku-ostatnim z rodu był Fryderyk Daniłowicz. Jan Daniłowicz ożeniony był po raz pierwszy z Barbarą Krasicką, a po raz drugi z Zofią Żółkiewską(zm.1634), córką Stanisława Żółkiewskiego, hetmana wielkiego koronnego. Jan Daniłowicz miał dwóch synów: zmarłego w młodym wieku Jana(1618) oraz Stanisława, który podczas wyprawy na Dzikie Pola w 1636 roku dostał się do niewoli i na żądanie wodza Tatarów Bodziackich Kantymira został ścięty przez jego syna Tujtymira. Jego bezgłowe ciało Tatarzy odesłali do Polski. Olesko i Żółkiew przechodzą w spadku na trzy córki Jana: Zofię Teofilę Sobieską, Marcjannę Koniecpolską i Katarzynę Firlejową. Po rodzinnym układzie we Lwowie w 1637 roku Zofia Teofila otrzymała Żółkiew, Marcjanna i Katarzyna otrzymały Olesko. Całą majętność połączył w jeden majątek Andrzej Koniecpolski herbu Pobóg  (1621-1649), syn  Marcjanny i Stefana Koniecpolskiego, który w 1647 roku drugą część dóbr oleskich wykupił od swego ciotecznego brata Stanisława Firleja herbu Lewart . Kolejnym dziedzicem dóbr był syn Andrzeja, Mikołaj Koniecpolski, a po jego bezpotomnej śmierci brat Andrzeja, Stanisław Koniecpolski(zm. po 1670 roku). W tym czasie majątek Koniecpolskich był mocno zadłużony a zamek zaniedbany i częściowo uszkodzony przez najazdy tureckie i tatarskie. Ród Koniecpolskich wywodzi się od Przedbora, starosty kujawskiego żyjącego w drugiej połowie XIV wieku. Jego syn, Jakub z Koniecpola znajdował się w otoczeniu królowej Jadwigi. Stanisław Koniecpolski otrzymał tytuł książęcy, właściciel Podhorców. Ostatnim przedstawicielem rodu był Jan Aleksander Koniecpolski zmarły w 1719 roku. Zgodnie z tradycją nad jego grobem złamano szablę i strzaskano tarczę herbową. Na mocy układu ze Stanisławem Koniecpolskim zawartym w 1682 roku za sumę 402742 złp dobra przechodzą w ręce króla Jana III Sobieskiego herbu Janina , który urodził się w Olesku dnia 17.08.1629 roku. Matka jego w raptularzu(pamiętniku) znajdującym się obecnie w zbiorach kórnickich pisała: Urodził mi się syn Jan roku 1629 dnia 17 sierpnia między godziną czternastą a piętnastą w piątek, ostatniego dnia miesiąca a nazajutrz nów nastał w Olesku”. Po nabyciu oleskiego zamku, w latach 1683-1687 na polecenie królowej Marii Kazimiery zamek został starannie odrestaurowany i przebudowany. Po śmierci króla Olesko z zamkiem i przyległościami otrzymuje żona Jana III, Maria Kazimiera z domu de La Grange d`Arquien(28.06.1641 Nevers-30.01.1716 Blois, primo voto Zamoyska. Po niej Olesko dziedziczy syn Jakub Ludwik Sobieski a właściwie Ludwik Henryk Jakub, zwany Fanfanikiem(02.11.1667-19.12.1737), książę oławski, który już w 1719 roku sprzedaje Olesko Stanisławowi Mateuszowi Rzewuskiemu herbu Krzywda  (1662-04.11.1728), hetmanowi wielkiemu koronnemu. Jego spadkobiercą był syn Seweryn Józef Rzewuski, zmarły bezpotomnie w 1754 roku. Po jego śmierci dobra przechodzą w ręce jego brata, Wacława Piotra Rzewuskiego (29.10.1706-27.10.1779), który połączył klucz oleski z Podhoreckim, przenosząc do zamku w Podhorcach wszystkie co cenniejsze rzeczy z zamku w Olesku. Opuszczony zamek w Olesku popadał z wolna w zaniedbanie. Mocno zadłużone dobra oleskie Rzewuscy sprzedają w 1796 roku Nabył je Aleksander Zieliński herbu Świnka  (1755-1823 Olesko). Aleksander Zieliński, podkomorzy nurski był dwukrotnie żonaty. Z N. Strzałkowską miał pięć córek: Teklę Ludmiłę Koziebrodzką, Magdalenę zamężną za Ignacym Zielińskim, Dyzmę Zagórską, Józefę Dulską i  Teresę Lityńską, która po śmierci ojca wykupiła wszystkie przypadające siostrom części i stała się niepodzielną właścicielką Oleska. Brak odpowiednich funduszy przez Teresę i Wojciecha Lityńskich herbu Sas  spowodował popadanie zamku w ruinę. Sytuację zamku pogorszyło jeszcze trzęsienie ziemi w 1838 roku. Z okazji zbliżającej się rocznicy 200-lecia odsieczy wiedeńskiej Komitet Opieki nad Zamkiem w Olesku w składzie: Władysław książę Czartoryski, Eustachy książę Sanguszko, Jan hrabia Zamoyski, który własnym staraniem zebrał odpowiednie fundusze, Jan Matejko oraz dr Mikołaj Zyblikiewicz jako przewodniczący wykupili w 1882 roku z rąk Zofii Lityńskiej zamek oleski. Wkrótce uchwałą Sejmu galicyjskiego zabytkowa budowla przekazana została na własność Krajowi. Prace renowacyjne prowadzono do 1914 roku. Pobyt wojsk carskich na terenie zamku podczas pierwszej wojny światowej doprowadził do zniszczeń z takim trudem odrestaurowanych pomieszczeń. Po 1920 roku zamek stał pusty i popadał w ruinę. Zbliżająca się 250-rocznica odsieczy wiedeńskiej dała impuls do rozpoczęcia ponownej odbudowy, która trwała do 1939 roku. Od 1955 roku ponowna ostatnia rekonstrukcja zamku. Od 1969 roku filia Lwowskiej Galerii Obrazów.

 

 

 

 

ABELINO /Adamsheide/

Opublikowany przez

Obecnie wieś położona w obwodzie kaliningradzkim w Rosji około 10 km od granicy polskiej. W 1469 roku bracia Georg i Christoph von Schlieben otrzymali wieś jako rekompensatę za zaległe wynagrodzenie. W 1629 roku Christoph von Schlieben sprzedaje majątek Wilhelmowi von Schmieder. W 1637 roku Wilhelm von Schmieder sprzedaje majątek Dietrichowi von Schlieben. W 1679 roku dobra są w rękach Adama Friedricha von Schlieben, który buduje pałac. Następcą jest jego syn, Christoph Friedrich. W 1706 roku podział dóbr na trzech synów Christopha Friedricha. W 1740 roku dobra posiada kapitan von Schlieben, którego córka Helene wychodzi za mąż za Carla Ludwiga von Hohendorf. Carl Ludwig umiera przedwcześnie w 1769 roku. Helene von Hohendorf wychodzi ponownie za mąż za Ludwiga Wilhelma von Tyszka. Przy bezdzietnym małżeństwie dobra miała dziedziczyć Fredericia Gotthülf von Tyszka, która zakochała się we właścicielu Klein-Guja, Ludwigu Bruno. Młody człowiek nie został zaakceptowany przez rodziców i nawet uwięziony przez nich w piwnicy we wsi. Interwencja Fryderyka Wielkiego na prośbę zakochanej spowodowała uwolnienie go i ślub z ukochaną. Helene i Ludwig ze związku mają dwie córki i syna Friedricha Ferdinanda urodzonego w 1791 roku. W 1797 roku majątek w posiadaniu rodu von Queis. Po śmierci męża Helene wychodzi po raz 3-ci za mąż za barona Carla Friedricha von Heyking. Majątek Adamshede odziedziczyła najstarsza z córek, zamężna za Albrechta von der Trenk. Miała dwóch synów, Juliusa i Ferdinanda. Zmarła w Berlinie 18.11.1851 roku. W tym samym roku(1851) majątek został sprzedany Gustavowi Osten z Borchersdorf. W 1876 roku córka jego Margareta poślubia Oskara Krieger, który od 1888 roku jest właścicielem majątku. Jego syn w 1909 roku sprzedał dobra baronom von Albedyll z Karnit koło Morąga.