BOBRÓW /Boberstein/

Wieś położona w gminie Mysłakowice powiatu jeleniogórskiego. Początki wsi sięgają XIII wieku. W 1428 roku na terenie wsi istniał zameczek-strażnica strzegąca przeprawy przez Bóbr, spalony przez husytów. Pod koniec XV wieku własność Antona Schoffa, a po jego śmierci jego syna Wolfganga von Schaffgotscha. Od 1598 do 1607 majątek pod zarządem Nickela von Zedlitz, który na terenie majątku zbudował renesansowy dwór. Zniszczony podczas wojny trzydziestoletniej odbudowany w połowie XVII wieku. W 1662 roku Carl Christoph von Zedlitz odsprzedał majątek Annie von Nostitz. Prawdopodobnie za długi przejęty przez jezuitów. Od 1737 do 1776 roku własność rodu von Schaffgotsch. W 1776 roku majątek zakupił Daniel von Buchs, właściciel pobliskiego Wojanowa oraz Dąbrowic. W 1825 roku dobra należą do Karola Sigismunda von Rothkirch. W 1836 roku majątek zakupuje Ernestyna von Kӧckritz, z domu von Rothkirch. Prawdopodobnie od 1880 roku właścicielem zostaje Hans Rudolf von Decker. Posiadał dobra do 1921 roku. Kolejnymi właścicielami była rodzina von Rothkirch, później Siestorpff von Franken, którzy odsprzedali dobra rządowi III Rzeszy. Po 1945 roku na krótko zajęty przez wojska radzieckie. W pałacu mieścił się kolejno: ośrodek dla uchodźców z Grecji, ośrodek poprawczy, ośrodek kolonijny, PGR, SKR, Inspektorat OC z Jeleniej Góry. Od końca lat 60-tych nieużytkowany, popadający w ruinę. W 1972-72 rozbiórka dachu. Od 1994 roku własność Stowarzyszenia Polsko-Niemieckiej Promocji, Odbudowy i Utrzymania Historycznych Wartości Zabytków, Kultury i Tradycji Śląska. Obecnie własność prywatna, niedostępna dla turystów, nadal popadająca w ruinę. Nie są obecnie prowadzone żadne prace konserwatorskie i budowlane( z relacji mieszkańców).

 PAŁAC

Pod koniec XIX wieku Georg von Decker wg projektu berlińskiego architekta Paula Rӧtger fundamentach starszej budowli, prawdopodobnie dworu zbudowanego przez Nickela von Zedlitz zbudował romantyczną siedzibę.

CISZYCA /Ruhberg/

Część miasta Kowar. Na terenie byłej kuźnicy z XVI wieku, w wieku XVIII założony został  folwark. W 1786 roku właścicielem miejscowego folwarku był leśniczy Eckstein. W 1791 roku folwark należał do Karla Georga hrabiego von Hoym, który na terenie folwarku zbudował niewielką letnią rezydencję. Po śmierci hrabiego von Hoym Ciszyca stała się własnością rodu von Maltzan. W latach 1811-13 właścicielem wsi jest książę Gustav Kalixt Biron von Kurland z Sycowa. W 1822 roku Antoni Henryk książę Radziwił(*1775-+1833) wydzierżawił a następnie w 1824 lub 1826 zakupił Ciszycę. Był synem Michała księcia Radziwiłł, ordynata na Nieświeżu i Ołyce, namiestnikiem Wielkiego Księstwa Poznańskiego(1815-1833). Ożeniony z stryjeczną siostrą króla Prus, księżniczką Fryderyką Dorotą Luizą Hohenzollern. Ich córka Wanda była  zakochana z wzajemnością w następcy tronu pruskiego, późniejszym cesarzu, Wilhelmie I. Dnia 12.12.1832 roku wyszła za mąż za Adama Konstantego księcia Czartoryskiego(*1804-+1880), który stał się kolejnym właścicielem Ciszycy. Po nim dobra dziedziczą: jego syn, Adam książę Czartoryski, wnuk Roman(1879), a ostatnim właścicielem z tej rodziny był Aleksander Olgierd Jan Paweł Antoni książę Czartoryski ożeniony z Mehctyldą księżniczką von Habsburg. W 1927 roku od Czartoryskich majątek zakupił Bruno baron Steinӓcker(Stein-Äcker). W 1931 roku majątek jest własnością Ericha Nikolas, a w 1937 roku do Sally Edelmann. Po 1945 roku w pałacu mieścił się ośrodek kolonijno-wczasowy. Obecnie własność prywatna.

PARK

 

CZARNE /Schwarzbach/

Była wieś obecnie dzielnica Jeleniej Góry. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1300 roku(Schwarzzebach, Schwarczebach)), kolejno w 1305(Schwarcebach), 1370(Schwarczbach), 1384(Schwarzbach), 1651(Schwartzenbach), 1668(Schwartzbach), 1721(Schwartbach). W roczniku „Unsere Heimet.Jahrbuch fur den Stadt-u.Lankreis im Riesengebirge”(Hirschberg 1937) w 1301 roku wieś należała do rodu von Talkenberg, później do von Zedlitz, von Stosch, von Rechenberg, von Reibnitz, von Liebeteller, von Hohberg i Gotsche.W 1363 roku wieś należy do wdowy po Kunczo von der Schwarzbach, która sprzedała połowę wsi Hansowi von Schildau.  W 1370 roku własność Georga von Schwarzbach. Wkrótce wieś przechodzi na własność Hansa von Schildau. Część dochodów ze wsi przyznane zostały Henrichowi von Wiltberg. W 1384 roku dochody ze wsi od księżnej Agnieszki otrzymał Gotsche II Schoff. W 1385 roku od Hansa von Schildau dobra nabywa Peter Isold z Karpnik. Pod koniec XIV wieku wieś w rękach rodu von Schaffgotsch. W 1594 lub 1596 umiera Wacław II von Schaffgotsch, ostatni z czarnieńskiej linii rodu. Po nim dobra dziedziczy Krzysztof von Schaffgotsch z Gryfa i Chojnika, który umiera w 1601 roku. W 1596 roku Czarną zakupuję Gregorius von Kahlen. Czy po śmierci Gregoriusa von Kahlen, czy od niego wieś zakupił Friedrich von Nimptsch z Sokołowca. Data zakupu również jest niepewna- 1601-1623. Kolejnym dziedzicem majątku był syn Friedricha, Ernst von Nimptsch, który wg „Unsere Heimet.Jahrbuch fur den Stadt-u.Lankreis im Riesengebirge”(Hirschberg 1937) miał bezpośrednio od Gregoriusa von Kahlen zakupić wieś w 1623 roku. W 1679 roku wieś Czarne za 15 000 talarów od Ernsta von Nimptsch, wnuka Friedricha, zakupiło miasto Jelenia Góra. Majątek należał do miasta do 1945 roku. Majątek był dzierżawiony, wzmiankowany: Johann Christian Buszel(1823), Emil von Kӓmpf(1847), Weidner(Weider)(1876), Otto Marx(1891), Otto Caro(1910), Jacob Rahm(1921).

DWÓR

Obecny dwór powstał za czasów Kaspra III von Schaffgotsch w 1559 roku na fundamentach starszej budowli. W książce Pan Jacek Jakubiec podaje 7 faz budowlanych w historii dworu- 2 fazy w średniowieczu z budową zamku obronnego z wieżą i mostem zwodzonym, 2 fazy budowlane w renesansie z rozbudową zamku oraz jego odbudową po pożarze w 1623 oraz 3 fazy w XVII-XIX wieku.

MIŁKÓW /Arnsdorf/

Miejscowość położona w gminie Podgórzyn powiatu jeleniogórskiego. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1305 roku jako Arnoldi Villa. Kolejno w roku 1394(Arnoldisdorf), w 1400 roku(Arnsdorf). W XIV wieku właścicielem był Nickel von Ni(e)belschütz. Od 1436 roku własność Lorenza von Runge. W 1491 roku wieś posiadają bracia Georg, Günther i Konrad von Reibnitz. Posiadali wieś do 1656 roku, kiedy właścicielem został Karl Heinrich von Zierotin z Janic. Kolejnym właścicielem Miłkowa zostaje Leopold Wilhelm hrabia von Waldstein(*1677-+1748). Po jego śmierci majątek dziedziczy jego córka Maria Christine, zamężna za Giovanniego Nepomucena Carla hrabiego di Lodron Laterano und Castelromano(*1727-+1786). W spadku po matce majątek dziedziczy Maria Theresia hrabina von Matuschka, z domu hrabianka di Lodron Laterano und Castelromano. Mężem Marii Theresi był najmłodszy syn Heinricha Gottfrieda hrabiego von Matuschka baron Toppolczan, Bernhard Maria hrabia von Matuschka baron Toppolczan (*1768-+1820). Posiadali Miłków do 1945 roku. Kolejni właściciele to: Theodor(*1795-+1875), jedyny syn Bernharda Marii, Benno Maximilian Hugo hrabia von Matuschka baron Toppolczan und Spaetgen(*1827-+1875), Bernhard Joseph Maria(*1857-+1895), syn Benno Maximiliana, wdowa Brunisława, z domu hrabianka von Strachwitz und Gross-Zauche und Kamminetz oraz małoletni synowie: Theodor Maria Benno Hyacinth Bernhard(*1885-+1930) i Bernhard Maria Joseph Benno Hyacinth(*1886-+1966). Majątek odziedziczył Theodor Maria. Po jego śmierci do 1945 roku majątek w rękach wdowy, Ferdinande hrabiny von Matuschka, z domu hrabianki von Schmettau.

PAŁAC

Pierwszą siedzibą był dwór zniszczony w XV wieku przez husytów. W latach 1666-67 Karl Heinrich von Zierotin budował barokowy dwór, który spłonął w 1768 roku. Na zgliszczach tej budowli w 1677 roku powstał pałac, przebudowany w końcu XIX wieku. 

Willa- dom byłego zarządcy majątku

MYSŁAKOWICE /Erdmannsdorf/

Po raz pierwszy wzmiankowana w 1305 roku. W 1385 roku wieś należała do Heinricha i Günthera von Molberg(Mühlberg). Od 1390 roku należy do Heinricha von Zedlitz z Wojcieszowa. W 1394 roku sprzedał wieś Heinrichowi von Stange. W 1507 roku Kunz von Stange sprzedaje wieś Hansowi von Zedlitz. Wieś podzielona na część Górną, Środkową i Dolną. Od 1587 roku rodzina von Zedlitz posiadała tylko Mysłakowice Dolne. Ostatnim właścicielem tej części wsi był Albrecht Siegmund von Zedlitz. Po jego śmierci tą część wsi zakupił Hans von Reibnitz(+1579) z Bukowca a po nim właścicielem Mysłakowic Dolnych był jego syn, Heinrich(*1551-+1623). W 1567 roku Kaspar von Stange sprzedał Mysłakowice Środkowe Sebastianowi von Zedlitz. W 1587 roku od spadkobierców Sebastiana von Zedlitz Mysłakowice Środkowe i Górne nabył Georg von Reibnitz. W 1690 roku właścicielem tej części był Hans Christoph von Reibnitz zmarły w tym samym roku. Dobra odziedziczył jego syn, Christoph Friedrich baron von Reibnitz. W 1707 roku nabył Mysłakowice Środkowe od Christopha Heinricha von Reibnitz a w 1715 roku Mysłakowice Dolne od Franza Josepha Schagnetti-Thomagnini z Łomnicy, który otrzymał ją od Georga Wilhelma von Reibnitz w roku 1682 roku. W 1736 roku całą wieś zakupił Johann Maximilian L. baron von Reibnitz z Bukowca, który w roku 1757 zapisał wieś siostrzeńcowi, Karlowi F.W. baronowi von Kottwitz. W 1760 roku całą wieś zakupił Gottlob Friedrich baron von Richthofen z Rogoźnicy. Dwukrotnie żonaty:1-mo z Henriette Eleonore Tugendreich z domu von Schickfuss, 2-do Anną Eleonore z domu von Buchs. Dwa lata po śmierci drugiej żony w 1803 roku majątek przejął Christian Gothard Ludwig baron von Richthofen. Kolejnym dziedzicem dóbr był Friedrich Christian Daniel baron von Richthofen, od którego w 1809 roku majątek przechodzi w ręce Friedricha Wilhelma Emila hrabiego von Kalckreuth. W 1816 roku właścicielem mysłakowickich dóbr został generał August Wilhelm Neithardt hrabia von Gneisenau(*1760-+1831), po śmierci którego od spadkobierców w 1832 roku dobra zakupił król Prus, Fryderyk Wilhelm III von Hohenzollern(*1770-+1840). Po śmierci Fryderyka Wilhelma III majątek odziedziczyła wdowa, królowa Wiktoria. Rodzina królewska posiadała dobra do 1909 roku, do podziału majątku na część A(dobra rycerskie) i część B(majątek ziemski) Od tego okresu zmiana właścicieli. Majątek A o powierzchni 141,23 ha gruntów z willą „Liegnitz” posiada Rudolf Dressel, właściciel fabryki. Część B o powierzchni 199 ha gruntów posiadał Karl Richter. W 1937 roku pałac wraz z majątkiem w rękach wdowy, Anny. W latach 1939-45 w pałacu mieściła się szkoła Oddziałów Szturmowych NSDAP- Reichschule der S.A. a także pod koniec wojny znajdowała się tutaj składnica muzealna, na którą składały się zbiory z państwowych i prywatnych placówek Berlina.

PAŁAC

 

Pierwsza budowla powstała za czasów rodziny von Reibnitz w XVIII wieku. Był to barokowy pałac, przebudowany w 1816 roku przez Augusta Neithardta hrabiego von Gneisenau. Kolejna przebudowa nastąpiła za czasów króla Prus, Fryderyka Wilhelma III w latach 1832-1838 wg projektu Friedricha Augusta Stülera, ucznia Karla Friedricha Schinkla. Drugi etap przebudowy nastąpił za czasów króla Prus, Fryderyka Wilhelma IV w latach 1840-1844. W 1832 roku zapadła decyzja o utworzeniu obok pałacu parku. Projekt założenia parkowego wykonał w 1835 roku P.J.Lenne. Park obejmuje 13 ha powierzchni. W maju 1945 roku pałac przejęła Armia Czerwona. Po wycofaniu się wojsk radzieckich pałac przekazany Państwowemu Monopolowi Spirytusowemu. Założenie pałacowo-parkowe należało również do Lasów Państwowych i Państwowego Gospodarstwa Rolnego. W latach 1953- 2024 w pałacu mieściła się szkoła podstawowa. Obecnie stoi opuszczony.

 

STANISZÓW /Stonsdorf/

Po raz pierwszy wzmiankowana w 1305 roku. W 1367-97 należała do rodu von Stange a zakupił ją Heinke von Stange. Później pisała się von Stange und Stonsdorf. W XVI wieku podzielona na część Górną, Środkową i Dolną. Od 1579 roku Staniszów Górny należał do Heinricha von Zedlitz z Bukowca. Staniszów Środkowy i Dolny dnia 30.03.1620 roku zakupił Heinrich von Reibnitz od spadkobierców Jeremiasa von Plaunitz. Od 1637 roku Dolny Staniszów należał do Georga von Reibnitz, a po jego śmierci w 1689 roku do jego syna, Georga Heinricha von Reibnitz. Dnia 08.07.1652 roku Georg von Reibnitz z bratem sprzedali Staniszów Średni Abrahamowi von Debschütz z Pilchowic. Dnia 21.12.1707 roku syn Georga, Christoph Heinrich von Reibnitz sprzedał Staniszów Dolny Bernhardowi Bonito von Mohrenthal z Pieszyc. Staniszów Górny na przełomie XVII/XVIII wieku posiadała rodzina von Kottwitz. Dnia 18.07.1718 roku Ludwig Heinrich von Kottwitz sprzedaje Staniszów Górny Johannowi Leopoldowi von Reibnitz. W 1736 roku właścicielem Staniszowa Górnego był brat Johanna Leopolda, Christoph Friedrich von Reibnitz, od 16.07.1724 roku baron. Dnia 06.04.1724 roku Christoph Friedrich von Reibnitz zakupił Staniszów Średni od Christopha Adolpha von Debschütz. Był właścicielem całej wioski. Dnia 07.06.1760 roku wdowa po Christophie Friedrichu, Anna Eleonora, z domu baronówna von Bothmer sprzedała Staniszów Górny, Środkowy i Dolny Bernhardowi Wilhelmowi hrabiemu von Schmettau. Dnia 17.07.1784 roku Henriette Friederike Ottilie hrabianka von Schmettau wyszła za mąż za Heinricha XXXVIII hrabiego von Reuss zu Kӧstrzitz(*1748-+1835) z młodszej linii książęcej rodu von Reuss. Od kwietnia 1835 roku właścicielem był Heinrich LXIII książę von Reuss zu Kӧstrzitz(*1786-+1841) a po jego śmierci wdowa z ich jedenaściorgiem dzieci. Dobra dziedziczy książę Heinrich XII(*1829-+1866). Żoną jego była Anna Karoline hrabianka von Hochberg. Kolejnym właścicielem zostaje książę Heirnich XXVIII(*1859-+1924), jedyny syn księcia Heinricha XII. Po zrzeknięciu się tytułu książęcego w roku 1908 przyjął tytuł hrabiego i nazwisko „von Dürrenberg”. Ostatnim właścicielem był książę Heinrich XXXIV(*1887-+1956).

STANISZÓW GÓRNY– zespół pałacowy

Pałac, dawny dwór z XVI wieku, rozbudowany w 1787 i 1887 roku oraz na początku XX wieku i wnętrza

PARK z 1790 roku oraz pozostałe budynki wchodzące w skład zespołu

 

 

STANISZÓW ŚRODKOWY-Dwór, dawna gospoda o budowie dworskiej z  lat 1780-90

STANISZÓW DOLNY– pałac na wodzie- tzw. Dolny, hrabiowski, z 1787 r.

 

Pałac myśliwski  z końca XVIII w.przebudowany 1830 i na początku XX wieku, z parkiem

WĘGRZYNICE /Ulbersdorf/

Wieś położona w gminie Skąpe powiatu świebodzińskiego. Po raz pierwzy wzmiankowana w 1207 roku(Wangrynicze). Nadaniem księcia Henryka Brodatego należała do klasztoru cysterek w Trzebnicy. Do sekularyzacji dóbr kościelnych we wsi istniał folwark kościelny. Po 1814 roku majątek niewielki liczący 130 ha należał do generała Friedricha Bogislausa Emanuela von Tauenzien. Później należał do radcy sądowego Fr.G.Mettke(1860). W 1881 roku właścicielem dóbr był porucznik Richard Mettke zamieszkały we dworze na terenie majątku. W 1898 roku dobra należały do Marianne Mettke.

KOSERZ /Kusser/

Wieś od 1928 roku przyłączona do Nowej Soli. Powstała prawdopodobnie w XIII wieku. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1305 roku, kiedy należała do rodziny von Rechenberg. W połowie XVI wieku zostaje sprzedana przez rodzinę von Rechenberg cesarskiej domenie solnej z Nowej Soli. W 1925 roku Fritz Kurt Kragefsky buduje fabrykę mebli. Po II wojnie światowej wieś-dzielnica Nowej Soli nosiła nazwę Pleszówek. Przy drodze opuszczona popadająca w ruinę willa.

KONRADOWO /Kunersdorf/

Wieś leżąca w gminie Otyń w powiecie nowosolskim. Pierwsza wzmianka o wsi pojawia sie w roku 1516, kiedy bracia von Rechenberg zakupują Otyń. Później w rękach kolejnych właścicieli Otynia- von Sprintzenstein, księcia kurlandzkiego Piotra Birona i jego córki Doroty de Talleyrand-Perigord, Aleksandra księcia Dino de Talleyrand-Perigord.  W 1879 majątek zakupuje Rudolph von Friedenthal a po nim majątek odziedzicza jego córka, Renata von Lancken-Wackenitz. Majątek pozostaje w rękach rodziny von Lancken-Wackenitz do 1945 roku. Po II wojnie światowej na terenach majątku PGR.

Szczecin-Zdunowo /Hohenkrug/

 

Obecnie część Szczecina. Początki wsi Strugi sięgają końca XII wieku. W 1528 roku powstaje papiernia. Kilkakrotnie niszczona i odbudowywana. Od 1705 roku dzierżawiona przez rodzinę Munche(Münch), która od 1769 roku staje się jej właścicielem. W 1871 roku kupiona przez szczecińskiego kupca Otto Kühnermann. W 1925 roku papiernia zakupiona przez Feldmühle Z.A.G. Po 1945 roku zmieniono przeznaczenie kompleksu- do 1971 roku Szczecińskie Zakłady Przemysłu Maszynowego Leśnego, do 2006 fabryka kontenerów. Prawdopodobnie na terenie kompleksu stała willa właścicieli.