BOGDANÓW /Neuhof/

Wieś położona w gminie Kostomłoty powiatu średzkiego. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1175 roku(Bogodani). Była w tym czasie własnością klasztoru cystersów w Lubiążu. Majątek w posiadaniu klasztoru pozostawał do jego sekularyzacji do 1810 roku. W 1811 roku majątek zakupił inspektor leśny Nitsche. W 1845 roku właścicielem majątku był Karl Johann Gottlieb Gustav Alexander Nitsche. W 1862 roku dobra zakupił porucznik Alfred Gustav Eduard von Wietersheim(1830-1894) i jego żony Anny Elisy von Kramsta(1840-1900). Po śmierci Alfreda Gustava majątkiem zarządzała wdowa z synami: Eduardem Gustavem Walterem(1863-1919) i Eugenem Gustavem Alfredem(zm.1915). W 1902 roku młodszy z braci Eugen dzierżawił majątek od starszego brata Eduarda. W latach 1921-1937 właścicielem był Alfred von Wietersheim.

Pałac

Budynek przebudowany przez rodzinę Nitsche, został przebudowany w 1875 roku. Pod koniec II wojny światowej pałac spłonął. W 1968 roku resztki pałacu zostały rozebrane.

 

BOBRÓW /Boberau/

Wieś położona w gminie Miłkowice powiatu legnickiego. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1343 roku(Bobrow).  W 1378 roku jako właściciel folwarku wymieniony był Mikołaj Krebel. Do sekularyzacji majątek należał do bernardynek z Legnicy. Kolejnym właścicielem był wymieniany w latach 1830, 1845 Leopold Erhard(w 1845 roku wymieniony był pałac i folwark) a następnie starosta ziemski i właściciel fabryki Friedrich Wilhelm Methner wymieniony w 1876 roku. Jego majątek w 1886 roku obejmował 163ha gruntów , spółka komandytowa Roseman u. Co. Z Jakuszowa wymieniona w 1894, 1898, 1902 roku, której majątek obejmował 163ha gruntów, w 1905 roku Carl Heurn a majątek jego obejmował163ha gruntów,  Ludwig Rother i Hans Gregor z Wrocławia wymienieni w 1909 roku, w 1912 roku kapitan w stanie spoczynku Friedrich Kutter, którego majątek obejmował 100ha gruntów,  w 1917(100ha), 1921(97ha), 1926(97ha) roku Alfred Grundmann oraz  Hans Ulrich Siewczyński wymieniony jako właściciel od 1927 roku, którego majątek w 1930 roku obejmował 92ha gruntów a w 1937 roku 91,5ha gruntów.

PAŁAC

Zbudowany prawdopodobnie w XVIII wieku na planie prostokąta, piętrowy z dwupiętrowym ryzalitem w części środkowej, kryty dachem naczółkowym, podpiwniczony. Obok resztki zabudowy gospodarczej i parku krajobrazowego.

BIERUTÓW /Bernstadt/

Miasto gminne położone w powiecie oleśnickim. Po raz pierwszy wymieniony w 1214 roku. W 1266 roku osada otrzymała prawa miejskie od księcia Henryka III. Do 1290 roku Bierutów wchodził w skład księstwa wrocławskiego, później księstwa głogowskiego. Po śmierci księcia Henryka Głogowskiego w 1309 roku powstaje księstwo oleśnickie z miastami: Bierutów i Namysłów. Początkowo podzielone na część oleśnicką i namysłowską, po śmierci księcia Bolesława w 1320 zjednoczone w jedną strukturę państwową. Po śmierci ostatniego  z linii Piastów oleśnickich- Konrada VIII, Bierutów przechodzi pod władzę zwierzchnią króla Czech– Władysława III Jagiellończyka, który w 1495 roku wymienia Księstwo Oleśnickie za Podiebrad. Od tego czasu właścicielami są książęta Albrecht, Jerzy i Karol Podiebrad. W XVI wieku Bierutów był zaniedbywany przez nowych właścicieli i oddawany w zastaw lub sprzedawany. W latach 1529-1534 Bierutów był własnością miasta Wrocław.  W latach 1574-1604 był w posiadaniu rodu von Schindel jako zastaw. W 1647 roku wygasła dynastia Podiebradów. Miasto przejęli książęta wirtemberscy. W XIX wieku przejęte przez państwo niemieckie. Po 1945 roku w granicach państwa polskiego.

ZAMEK

Położony we wschodniej części starego miasta przy ul. Zamkowej. Po raz pierwszy mowa o zamku w 1323 roku. Najstarsza jego część znajdowała się przy obecnej wieży a sam zamek był częścią murów miejskich. W XV-XVI wieku służył jako siedziba zarządców książąt oleśnickich. W 1430 roku zniszczony przez wojska husyckie, w 1473 przez pożar. Za czasów Podiebradów przebudowany w stylu renesansowym, z arkadowym dziedzińcem. W latach 1534-1548 był siedzibą księcia Henryka II Podiebrada. W 1603 roku ponownych zniszczeń dokonał kolejny pożar. W latach 1622-24 odbudowany przez księcia Henryka Wacława Podiebrad. Podczas wojny trzydziestoletniej nastąpiły kolejne zniszczenia zamku. Około 1680 roku książę Krystian Ulryk wirtemberski zmarły w 1697 roku dokonał odbudowy i rozbudowy zamku, który stał się jego rezydencją. W XVIII wieku zaniedbany, w połowie XVIII wieku użytkowany jako siedziba nadleśnictwa. W 1884 roku po przejęciu przez władze niemieckie, przekazany następcy tronu. Do Hohenzollernów należał do 1945 roku. Po 1945 roku użytkowany przez nadleśnictwo. Dawne skrzydło południowe zaadoptowane w latach 80-tych XX wieku na mieszkania komunalne. Do zamku prowadzi brama z 1680 roku. Na południe od zachowanego skrzydła położony jest park o powierzchni 1,2ha z XIX wieku.

BIELAWA /Langenbielau/

Miasto i gmina położone w powiecie dzierżoniowskim. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1288 roku(Bela) oraz w latach kolejnych: 1300(Bela inerieor, Bela superior), 1329(von Bela, in Bielau), 1333(de Bela, in Bielau), 1370(Nedir Bele), 1666(Langebil, in Langbil), 1743(Langenbielau). Początkowo była własnością klasztoru przy kościele św. Krzyża we Wrocławiu. W 1368 roku jest pod panowaniem Czechów. Po bezpotomnej śmierci króla Czech i Węgier, Ludwika II Jagiellończyka, który poległ pod Mohaczem Bielawa wraz z całym Śląskiem przeszła pod panowanie Habsburgów austriackich. W 1741 roku zajęta przez wojska pruskie a rok później znalazła się jak reszta Dolnego Śląska i większa część Górnego Śląska pod panowanie Królestwa Prus. Istniał podział miejscowości na Bielawę Dolną, Środkową i Górną. W części środkowej położony był majątek rycerski w XVI wieku będący w posiadaniu rodu von Netz. Posiadali część Górną, Środkową i Dolną. W 1598 roku Joachim von Netz zmarły w 1599 roku zbudował dwór. W 1667 roku dobra posiadał Heinrich Wolfgang von Netz. W 1672 roku bracia Ernst Heinrich i Joachim Ernst von Netz sprzedali majątek Adamowi Boguslavowi von Sandreczky(Sandrecki, Sandrasky, Sandreczki, Sandretzky, Sendražsky)(1630-1695) i jego żonie Barbarze von Sandreczky, z domu von Gellhorn(1635-1692). Miał dwóch synów- Hansa Friedricha i Gottlieba Ferdynanda. Baron Hans Friedricha von Sandreczky(1668-1737) ożenił się z Julią Elżbietą von Haugwitz z Polkowic(1680-1723). Ich syn baron Hans Ferdinand von Sandreczky und Sandraschütz(1711-1775) był kolejnym właścicielem dóbr. Był ożeniony z Eleonorą Charlottą von Heugel(1708-1776). W 1741 roku na swoim zamku gościł króla Fryderyka Wielkiego. W 1742 roku otrzymał tytuł hrabiowski. W 1758 roku otrzymał od króla prawa do całości Bielawy. Kolejnym właścicielem był ich syn, hrabia Friedrich Wilhelm Ferdinand Gottlieb von Sandreczky und Sandraschütz(ur.1745) ożeniony z hrabianką Louise Sophie Beate von Pückler baronównie von Groditz(ur.1751). Ich synem był kolejny właściciel dóbr hrabia Ferdinand Carl Gottlieb von Sandreczky und Sandraschütz(ur.1772). Bracia Friedrich Wilhelm Ferdinand Gottlob i Hans Carl Gottlob w 1778 roku tworzą majorat Bielawa. W 1857 roku właścicielem dóbr był hrabia Erdmann Karl von Sandreczky und Sandraschütz(1808-1863). Ożeniony z hrabianką Agnieszką Leopoldyną Fryderyką von Kalckreuth(1809-1862). Po jego śmierci majątek dziedziczy jego syn, hrabia Hans Adam Friedrich, zmarły w 1886 roku jako ostatni z rodu. Po jego śmierci wszystkie majątki dziedziczy jego siostrzeniec, Ernst Julius von Seidlitz-Ludwigsdorf(1863-1930), który za zgodą cesarza Wilhelma II zmienia nazwisko na Ernst Julius hrabia von Seidlitz-Sandreczky. Ożeniony był z Barbarą von Heyden-Cadow. Po śmierci Ernsta Juliusa majątek dziedziczy Adolf hrabia von Seidlitz-Sandreczky, posiadający majątek do 1939r. Zginął 2 kwietnia 1945 roku w obronie Wrocławia.

PAŁAC

Pierwsza budowla została wzniesiona przez Joachima von Netz w formie dworu obronnego. W 1737 roku dwór spalił się. Po dwóch latach na jego miejscu powstaje pałac. Część autorów podaje datę 1740 inni 1741, kiedy król Prus Fryderyk Wielki gościł w murach pałacu. W 1930 roku miasto wykupiło od właściciela pałac wraz z zabudowaniami i gruntami. Sam hrabia zamieszkiwał w Roztoczniku. Od 1930 roku w murach pałacu mieściły się szkoła przemysłowa i handlowa. W czasie II wojny światowej w pałacu mieścił się szpital polowy. Poza żołnierzami Wermachtu przebywali w szpitalu również jeńcy wojenni z Oflagu VIII B w Srebrnej Górze i Stalagu VIII B w Łambinowicach. W szpitalu w wieku 52 lat dnia 25.09.1940 roku zmarł kontradmirał PMW Stefan Frankowski, były dowódca Morskiej Obrony Wybrzeża w 1939 roku, wzięty do niewoli po kapitulacji Helu. Po 1945 roku działała tu Szkoła Przysposobienia Zawodowego, po 1956 roku Szkoła Specjalna. Po 1990 roku utworzono tu Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy z Oddziałem Przedszkolnym, Szkołą Podstawową Nr 2, Gimnazjum nr 4 i Zasadniczą Szkołą Zawodową nr 1. Od 2013 roku pałac stał nieużytkowany i wystawiony był na sprzedaż.  W 2020 roku został sprzedany za 751 890zł.

BIEDRZYCHOWICE /Friedersdorf/

Wieś położona w gminie Olszyna powiatu lubańskiego. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1300 roku(Frederichsdorf), kolejny w 1409 roku(Friedrichsdorff). Od końca XIV wieku do 1420 roku własność Cunradusa i Heinricha von Spiller. W latach 1420-40 wieś należała do rodu von Klüx z Czochy. Od 1453 roku dobra posiada rodzina von Nostitz. W 1651 roku Christoph von Nostitz sprzedał majątek Ernstowi von Warnsdorf, który już w 1660 roku sprzedaje je Hansowi Siegismundowi von Packish und Festenberg. W 1700 roku wieś wraz z majątkiem zakupił koniuszy elektora brandenburskiego Moritz Christian von Schweinitz und Crain. Kolejnym właścicielem był Johann Sigismund von Schweinitz und Crain(*1732-+1760). W 1787 roku Christian Hermann Ludwig von Schweinitz und Crain cały majątek sprzedał tajnemu racy dworu saskiego Gottliebowi Wilhelmowi hrabiemu von Bressler(+1814). W 1810 roku od ojca majątek odkupiła jego córka Johanna Wilhelmine Gottliebe, późniejsza hrabina von Reichenbach-Goschütz, od której dobra zakupił jej bratanek Hans Wilhelm Karl hrabia von Bressler. W 1843 roku majątek w posiadaniu Anny von Rayski z domu hrabianka von Bressler. W 1845 roku sprzedaje dobra radcy trybunału Adolphowi Oswaldowi von Blumenthal. W latach 1858-1863 właścicielem majątku był Friedrich Heinrich baron von Erhardt, który w 1863 roku sprzedał je Alexandrowi Friedrichowi Wilhelmowi baronowi von Minutoli-Woldeck(26.12.1806-17.12.1887). Był jednym z najwybitniejszych kolekcjonerów śląskich swoich czasów. Po nim dobra dziedziczy jego zięć, Joachim Friedrich hrabia Pfeil und Klein-Ellgut(1857-1924), niemiecki podróżnik, współtwórca Niemieckiej Afryki Wschodniej. Po jego śmierci dobra w posiadaniu wdowy Anny, z domu baronówny von Minutoli-Woldeck. Zmarła w 1936 roku jako ostania z niemieckiej linii baronów von Minutoli-Woldeck. Majątek odziedziczył adoptowany syn hrabiego Joachima i Anny, Ortwin Friedrich Ludwig Johann Valerian Oscar Rudolph hrabia von Pfeil und Klein-Ellgut, który zginął 03.09.1942 roku na Kaukazie. Majątek przejęła wdowa po nim, Maria-Karla z domu von Lingen, która opuściła pałac 12 lutego 1945 roku. W czasie wojny w pałacu znajdowała się składnica zbiorów prywatnych z Berlina. Po 1945 roku własność Skarbu Państwa z utworzeniem na terenie majątku PGR. Od 1947 roku do dzisiaj w pałacu mieści się szkoła. Obecnie jest to Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Marii Konopnickiej.

PAŁAC

Na miejscu obecnego pałacu stał dwór obronny, którego budowę rozpoczęto w 1527 roku a ukończono w 1580. Rozbudowany około 1702 roku  a już za czasów Moritza Christiana von Schweinitz und Crain zmodernizowany i rozbudowany w 1730 roku. Nastąpiły wtedy zmiany elewacji jak i wnętrz. Kolejna modernizacja pałacu nastąpiła w XIX wieku za czasów barona Minutoli. W 1890 roku pałac restaurowany. Kolejne remonty nastąpiły w roku 1966 i w latach 1974-78. Pałac w otoczeniu parku krajobrazowego o powierzchni 4,64 ha. Obok parku a na tyłach pałacu resztki zabudowy gospodarczej.

BIAŁOŁĘKA /Weissholz/

Wieś położona w gminie Pęcław powiatu głogowskiego. Wzmiankowana w latach 1356, 1414. W latach 1573, 1621 dobra posiadali baronowie von Kottwitz. W 1625 roku właścicielem dóbr był Ernst von Schweinitz. W 1681 roku dobra w posiadaniu rodu von Hase(Haase, wcześniej Redlitz lub Haza-Radlicz). W 1751 roku dobra posiadała rodzina von Martitz. Około 1765 roku właścicielem majątku był von Massow- notowani jeszcze w 1774 roku. Po nich dobra przechodzą w ręce rodu von Hake(Hacke, Haake, Haack, Hack)(1775, 1789). W 1791 roku za czasów von Hake mowa o dworze, folwarku, wolnym gospodarstwie(Freigut) . W latach 1784, 1798 majątek posiadała rodzina von Keyserlingk(Keyserling, Kayserlingk). W 1800 roku właścicielem majątku była rodzina von Berge(Berg). W drugiej połowie XIX wieku majątek posiadała rodzina Lehfedt. W 1886 roku majątek wraz z folwarkiem Kanzleivorwerk obejmował 274ha, w 1894 roku obejmował 333ha, w 1898 roku 271ha  i należał do Leonharda Lehfeldt. W 1902 roku majątek o powierzchni 250 ha należał do rodziny von Richter. W 1905 roku majątek należał do Wilhelma von Richter. W 1909 roku dobra należały do Landbank z Berlina i obejmowały 250ha. Administratorem dóbr był Lemm. W 1912 roku majątek w posiadaniu Waltera Heine(250ha). W 1917 roku majątek(250ha) posiadał Waldemar Paech. W 1921 roku majątek o powierzchni 234ha posiadał Friedrich Müller. Ostatnim właścicielem do 1939 roku był Friedrich Müller.

PAŁAC

Renesansowy dwór wzniesiony dla rodziny von Kottwitz, przebudowany w połowie XIX wieku przez rodzinę Lehfeldt. Główny budynek zbudowany na planie prostokąta, piętrowy kryty dachem dwuspadowym. Skrzydło dwupiętrowe z wieżą. Położony w resztkach parku krajobrazowego. Obecnie pełni rolę budynku mieszkalnego wielorodzinnego.

 

BIAŁA NYSKA /Bielau/

Wieś położona w gminie Nysa powiatu nyskiego, nad rzeką Biała Głuchołaska. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1231 roku(Bela) kiedy to biskup wrocławski Wawrzyniec nadał te ziemie komesowi Zygfrydowi. Pierwsza budowla drewniano-ziemna została zastąpiona warownią zbudowaną przez księcia świdnicko-jaworskiego Bolka I Surowego. Początki jej sięgają 1275 roku. W wyniku konfliktu księcia z biskupem wrocławskim zamek w latach 1292-1296 został rozebrany. Ponownie wzmiankowana  1377 roku(Belaw). W XVI wieku prawdopodobnie za czasów Dippranda Zcettres powstała nowa budowla obronna na miejscu po zamku Bolka I Surowego. Kolejnym właścicielem majątku był Christoph Falkenhain von Kirchen. W 1724 roku dobra w rękach Josepha Wentzla von Trauttmansdorff. W 1843 roku dobra posiada rodzina von Bissing(zwei SensenklingenSiebm. I, 163). Od 1851 roku majątek w rękach rodu von Falkenhausen aczkolwiek L. Ledebur podaje datę 1854. W 1886 roku właścicielem był porucznik baron Ernst von Falkenhausen(1846-1897). Majątek jego obejmował 217ha gruntów. W 1896 roku majątek należał do porucznika w stanie spoczynku barona Ernsta von Falkenhausen, który ożenił się z Elisabeth Friedenthal. Jego dzieci przyjęły nazwisko baronów von Friedentha-Falkenhausen.  W skład dóbr poza majątkiem w Białej Nyskiej wchodziły: Kwiatków(Blumenthal), Iława(Eilau), Morów(Mohrau) i Podkamień(Steinhübel). Sam majątek w Białej obejmował 217ha + 162ha w Kwiatkowie, 93ha w Iławej, 237ha w Morowie i 172ha w Podkamieniu. W 1898, 1902, 1905, 1909, 1912 roku majątek należy do spadkobiercy barona małoletniego Ernsta Rudolfa. W latach 1898 do 1905 zarządzającym był Ernst Friedenthal z powodu małoletniości dziedzica majątku,  od 1909 roku dyrektorem majątku był Richard Schreiber. W 1917 i 1921 roku właścicielem dóbr był baron Ernst Rudolf Paul Mortimer Konrad von Falkenhausen(1891-1940). Dyrektorem nadal Richard Schreiber. Baron Ernst Rudolf Falkenhausen w 1925 roku ożenił się z Olgą Guidotti(1905-1984), córką Margherito Guidotti(1881-1956) i Lodovici Altieri(1877-1938). Z tego związku urodziło się czworo dzieci: Friedrich Alexandr(u.1926), Graciella Beatrice(ur.1929), Norwin Ludowico(1934) i Ernst Mortimer(1938). W 1940 roku baron Ernst Rudolf popełnił samobójstwo. Od 1943 roku w pałacu mieści się przeniesiony z Berlina Zakład ubezpieczeń. Większość pracowników zamieszkuje na terenie pałacu. W marcu 1945 roku baronowa wraz z dziećmi ewakuuje się ze wsi i ucieka do Czech. Po zakończeniu działań powróciła do Białej Nyskiej. Tu umiera dwoje jej dzieci. W 1947 roku wyjeżdża do Niemiec. Umiera w 1984 roku we Włoszech.

PAŁAC

Zamek kilkakrotnie przebudowywany, zwłaszcza w roku 1882 i w 1897, w wyniku tego powstał czteroskrzydłowy pałac z wewnętrznym dziedzińcem. Była to budowla, która łączyła w sobie cechy neorenesansu z neogotykiem z dominującą wieżą umieszczoną w jednym ze skrzydeł. Całość była wkomponowana w rozległy park krajobrazowy ze stawem i o0grodem kwiatowym. W marcu 1945 roku zniszczony przez ostrzał wojsk radzieckich. W 1963 roku ruiny pałacu zostały objęte ochroną konserwatorską. Nie uchroniło to zabytku. W 1973 roku z inicjatywy dyrekcji miejscowego Kombinatu PGR, bez zgody Ministra Kultury pozostałości pałacu wysadzono a gruzowisko i teren wokół został uporządkowany. Po założeniu zachowała się neogotycka brama wjazdowa na teren pałacowy oraz park krajobrazowy.