RADOMIERZYCE /Radmeritz/

Wieś położona w gminie Zgorzelec powiatu zgorzeleckiego. W średniowieczu należała do rodów: von Lossow(1284-1362),  von Gersdorff(od 1332 posiadali część wsi), Konrada i Hansa von Hoberg. W 1434 roku cała wieś stała się własnością rodu von zu Dohna z Grafenstein. Później wielokrotna zmiana właścicieli. Wymienia się rody: von Warnsdorf, von Gersdorf, von Nostitz, od 1646 roku von Ziegler und Klipphausen. W 1722 roku Joachim Siegmund von Ziegler und Klipphausen(*1660-+1734), szambelan polskiego króla Augusta II Mocnego, zakłada w pałacu zakład przeznaczony dla dwunastu panien ze szlacheckich domów, wyznania luterańskiego, które mogły wyprowadzić wywód szlachectwa do 16. pokolenia. Zakład istniał do 1945 roku. Podczas II wojny światowej pałac przeznaczono na skrytkę zbiorów z miasta Goerlitz, Archiwum Państwowego z Wrocławia oraz tajne archiwum SS. Materiały zawierały listy konfidentów i ludzi współpracujących z Niemcami we Francji, Holandii, Belgii. Część dokumentów dotyczyła rodziny Rotschild. W 1945 roku wizytę w pałacu złożyli:  późniejszy premier Piotr Jaroszewicz, późniejszy sudecki przewodnik Tadeusza Steć i podpułkownik, późniejszy generał Jerzy Fonkowicz. Po 1945 roku w pałacu mieścił się ośrodek WOP, później PGR. W latach 50-tych pałac stał opuszczony. Dewastacja pałacu postępowała. Przyczyniła się do tego również decyzja konserwatora zabytków na wywóz części wyposażenia pałacu: posadzek, rzeźb, kominków itp. do ośrodka wypoczynkowego kopalni „Turów” w Bogatyni. W latach 90-tych pałac stał się własnością P. Marka Głowackiego, szefa firmy „Gerda”. W latach 1999-2003 odbudował pałac i zrekonstruował część budynków należących do zespołu. Nagła śmierć w 2003 roku przerwała prace. Po śmierci żony pałac należy do córki i wnuczki P.Głowackiego.

tłok pieczętny rodziny von Gersdorf(XVIIw)

PAŁAC

Całe założenie pałacowe powstało w latach 1710-1732. Pałac zbudowany na planie litery H, trójkondygnacyjny, kryty dachem mansardowym, z użytkowym poddaszem, otoczony wodą. Do założenia należą cztery oficyny, dom ogrodnika oraz park krajobrazowy.

MŁYN Z 1700 ROKU- serdeczne podziękowania za możliwość zwiedzenia młyna oraz za wspaniałe domowe ciasto składam Właścicielce młyna i pobliskiej kawiarenki Pani Marii Krystynie Trawińskiej.

GRABISZYCE GÓRNE /Ober-Gerlachsheim/

Wieś położona w gminie Leśna powiatu lubińskiego. We wsi pałac zbudowany około 1830 roku w otoczeniu parku krajobrazowego. Pod koniec XVIII wieku dobra należały do hrabiowskiej gałęzi rodu von Lӧben. Na przełomie wieków XVIII i XIX należał do Otto Ferdinanda  von Lӧben(*18.06.1741-+16.09.1804), ożenionego z Caroline von Greiflenheim(27.04.1778). Syn jego Albrecht Edmund(Edward) hrabia von Lӧben(*29.04.1800) dnia 26.08.1828 roku ożenił się z Marią hrabianką zur Lippe-Weissenfeid(*10.06.1810). Wzmiankowany również Ferdinand von Lӧben(*1779). Posiadali majątek do 1819 roku. Później dobra przeszły w ręce kapitana W.C. von Gersdorf. W kolejnych latach dość częste zmiany właścicieli. Wymienia się rodziny: von Huhn(1855), von Klein(1870), Legeler(1880), Hedrich(1886), Landfried(1892-1905), Teichgraeber(1921-1926).

PAŁAC

We wsi pałac, obecnie własność prywatna.

GRABISZYCE DOLNE /Nieder-Gerlachsheim/

Wieś położona w gminie Leśnia powiatu lubańskiego. Prawdopodobnie majątek powstały na początku XIX wieku. W 1830 roku część wsi z majątkiem była własnością fabrykanta, właściciela papierni niejakiego Dahme. Kolejnym właścicielem majątku była rodzina Eichler(1853-57). W 1870 roku dobra posiada rodzina Scholze. Część wsi zwana Winkel od 1830 do 1857 roku częściowo była własnością Tobiasa Miessler, część należała do rodu von Uechtritz z Leśnej. Później własność rodziny Klimmt(1870-1898). Prawdopodobnie ostatnim właścicielem do 1945 roku była rodzina Hempel(1905-1926).

PAŁAC

We wsi pałac z drugiej połowy XIX wieku w otoczeniu niewielkiego parku krajobrazowego. Obecnie własność prywatna. Obiekt położony przy drodze, na wzniesieniu, zaniedbany, opuszczony. Park znajdujący się za pałacem zaniedbany.

GIEBUŁTÓW /Ober-Gebharsdorf/

Wieś położona w gminie Mirsk powiatu lwóweckiego. Powstała w 1328 roku i wchodziła w skład dóbr Czocha. W 1385 roku należała do Heinricha von Uechtritz. W 1536 roku właścicielem był Hans IV von Uechtritz. Po wymarciu linii ze Świecia w 1592 roku w tym samym roku dochodzi do podziału własności. Wieś otrzymał Anton von Uechtritz. Po wymarciu linii z Giebułtowa wieś przechodzi w ręce linii młodszej rodu, która z kolei wymiera w 1698 roku na Christophie von Uechtritz, następcy Juliusa Ludwiga von Uechtritz und Osterholz. Wdowa po Christophie, Anna Christine von Uechtritz z domu von Metzrad utworzyła fideikomis dla linii z Fugi. Kolejnym właścicielem był Christoph Ernst von Uechtritz (*1725-+1767). Po jego śmierci wdowa Friedrike Eleonore von Uechtritz z domu von Kyaw, w 1769 roku poślubia Johanna Wilhelma Traugotta von Schӧnberg(*1721-+1804). Kolejni właściciele majątku: Karl Aemilius von Uechtritz(1769), Karl Sigismund Emil von Uechtritz(*1754-+1849), jego syn Emil I baron von Üchtritz-Fuga(*1783-+1841). Dnia 18.06.1818 roku otrzymał tytuł barona Królestwa Wirtemberskiego oraz zmianę pisowni nazwiska z Uechtritz na Üchtritz.  Kolejnym dziedzicem dóbr był jego syn Karl Franz Emil II von Üchtritz-Fuga(*1808-+1886), który dnia 30.09.1865 roku otrzymał pruskie zezwolenie na używanie tytułu baronowskiego dla siebie i swoich dzieci. Po raz pierwszy ożeniony był z katoliczką Dominicą Marią Josephą hrabianką Amade de Varkony. Po rozwodzie w 1853 roku ożenił się po raz drugi z Paulą Meyer, popełniając mezalians. Dobra odziedziczył jego syn z pierwszego małżeństwa Emil III Joseph Kamil(*1841-+1928), właściciel majątku Bӧӧs na Węgrzech, który dnia 23.03.1903 otrzymał węgierski tytuł hrabiowski dla siebie i ślubnych następców oraz nazwisko von Üchtritz-Amade de Varkony. Po jego śmierci majątek dziedziczy jego syn Emil IV Otto hrabia von Üchtritz-Amade de Varkony(*1875-+1934), który w 1912 roku ożenił się z Stefanią Marią Karoliną baronówną Banhidy de Simand z Lӧkӧshaza. Kolejni właściciele to jego synowie: Emil Zsigmond Antal i Antal Victor(*1915-+1996).

PAŁAC

Pałac barokowy wzniesiony w latach 1661-1665, odnawiany w XIX i na początku XX wieku. W 1963 roku kolejny remont pałacu z adaptacją budynku na potrzeby kolonijno-wczasowe. Od 1976 roku popadający w ruinę, od 1991 nieużytkowany. Obecnie własność prywatna.

KOŚCIELNIKI GÓRNE /Ober-Steinkirch/

Wieś położona w gminie Leśna powiatu lubińskiego. Wzmiankowana w 1335 roku. Już od XIII wieku wieś stanowi lenno rodu von Uechtritz(Uechteritz), piszący się później von Uechtritz Und Steinkirch. W 1303/04 roku wymieniony został Johann von Uechtritz auf Steinkirch. W 1431 roku właścicielem wsi był Bernard von Uechtritz, obrońca Lubania podczas najazdu husyckiego, wzięty do czeskiej niewoli. W pierwszej połowie XVI wieku wieś podzielona na część: Górną, Środkową i Dolną, istniejące do dzisiaj. W XVII wieku majątek posiada rodzina von Gersdorf– wzmiankowany Wigand Gotlob von Gersdorf(*1681-+1708) oraz Wolf Adolf von Gersdorf(*1683-+1749). W 1812 roku obecny właściciel majątku Christian Friedrich von Gӧttlich sprzedaje dobra kapitanowi Ferdinandowi Rudolfowi von Gersdorf. Posiadają dobra prawdopodobnie do 1850 roku. Kolejnym właścicielem zostaje rodzina von Witzleben. Prawdopodobnie majątek zakupiony przez Oskara Friedricha Karla Alfreda von Witzleben(13.06.1820-24.04.1894), ożenionego z Emmą Flinsch(22.11.1825-02.11.1885). Mieli pięcioro dzieci urodzonych w Kościelnikach Gónych: 1.Marie Anne Frederike Henriette(1855), zamężną za Wilhelma hrabiego von Schleffen, 2.Helene Margarete Esther(1856), zamężną za Theodora von Kreckwitz, 3.AnnęMalwine Henriette(1857), zamężną za Erwina hrabiego von Auersperg, 4.Margaret Bethę Stephanie(1859), zamężną za Ferdinanda Rogalla von Biberstein, 5.Maxa Friedricha Ferdinanda(1860) ożenionego z Valeska de Aquiar Haupt. Na neoklasycystycznej kaplicy, byłym mauzoleum rodzinnym ostatnich właścicieli wsi, rodziny von Carnap podana jest data zakupu wsi przez Petera von Carnap- listopad 1866 rok. Wydaje się to mało prawdopodobne ponieważ w latach 1877, 1878, 1879 i w 1881 odbywały się śluby panien von Witzleben a ich matka Emma Flinsch-von Witzleben zmarła 02.11.1885 roku i pochowana została w Kościelnikach Górnych. Prawdopodobnie majątek został zakupiony przez Petera von Carnap w listopadzie 1886 roku. Posiadali dobra do 1945 roku. Ostatnią właścicielką była wdowa Ilse von Carnap.

PAŁAC

Tuż przy drodze zespół pałacowo-folwarczno-parkowy. Dwór wzniesiony prawdopodobnie w XVIII wieku został w 1866-67 roku rozbudowany i przemieniony na okazały pałac w stylu neorenesansu francuskiego. Obecnie opuszczony, popadający w ruinę. Obok pałacu zabudowania gospodarcze oraz czworaki. Z tyłu pałacu zaniedbany, zdziczały park krajobrazowy. Całe założenie sprawia przygnębiające wrażenie.

ZESPÓŁ BUDYNKÓW GOSPODARCZYCH

Zespół zbudowany przez Oskara Friedricha Karla Alfreda von Witzleben w 1863 roku.

ŁOMNICA /Lomnitz/

Wieś położona w gminie Zgorzelec powiatu zgorzeleckiego. W latach 1391-1403 była w rękach Petera von Grisslau(Greisslau, Gritzlau). Kolejnym właścicielem był Heinrich von Greisslau. Dnia 25.11.1420 roku król Zygmunt Luksemburski nadaje wieś w lenno Conradowi von Hoberg i jego synowi Hansowi von Hoberg oraz Wentschowi von Donyn. W 1454 roku Kazimierz Jagiellończyk nadał wieś jako lenno braciom Georgowi Burnhardowi i Andreasowi von Gersdorf. Ostatecznie wieś była własnością Nickela von Gersdorf. Później częste zmiany właścicieli. Wymienia się rody: Haug(Hugo) von Salza(1593-1608), Hans von Eberhardt(1ćw.XVII w.), Rudolph von Kyaw(1619-1641), von Boblitz(1644-1684), von Nostitz(1702-1727), Johann Georg Gottfried von Seidel(1728-1752), polski i saski królewski radca handlowy. Karl Christian von Besser(do 1770), Georg Karl von Müller(1772-1799), Wolff Ludwig Christian von Gersdorf(do 1807), Karl Christian Israel, obwodowy komisarz policji(1830-1841), Rudolph Maria Bernhard hrabia von Stillfried und Rattonitz, Maria von Schimmelpfennig(1844-1852), wdowa po baronie von Schimmelpfennig von der Oye(1857), Hans baron von Lebedur(do1867), Johann August Ullrich(1876,1890), Georg hrabia zu Lippe-Biesterfeld-Weissenfeld z Wiesbaden(1894-1897), Gustav Richter i E.von Wittbach(1910-1914), Karl Otto Enger(1922-1937).

DWÓR

Pierwsza siedziba powstała w XVI wieku. Renesansowy dwór przebudowano w latach 1610-20, kolejne przebudowy w latach 40-tych XVIII wieku, po pożarze w 1739 roku, 1841-1844 oraz w latach 60-tych XIX wieku. Główny korpus zbudowany na planie prostokąta z narożnymi wieżami. Podpiwniczony, główny trójkondygnacyjny korpus kryty dachem dwuspadowym. Obecnie własność prywatna, popadający w ruinę. Na pałacu dług ok. 500 000 zł. We dworze 3 rodziny. Budynek popadający w ruinę, niewielka część użytkowana. Do dworu przylega stajnia, ruina. Obok budynki gospodarcze w ruinie, podwórze zarośnięte, całość to jedna rozpacz.

ZESPÓŁ BUDYNKÓW GOSPODARCZYCH Z PODWÓRZEM

ABELINO /Adamsheide/

Obecnie wieś położona w obwodzie kaliningradzkim w Rosji około 10 km od granicy polskiej. W 1469 roku bracia Georg i Christoph von Schlieben otrzymali wieś jako rekompensatę za zaległe wynagrodzenie. W 1629 roku Christoph von Schlieben sprzedaje majątek Wilhelmowi von Schmieder. W 1637 roku Wilhelm von Schmieder sprzedaje majątek Dietrichowi von Schlieben. W 1679 roku dobra są w rękach Adama Friedricha von Schlieben, który buduje pałac. Następcą jest jego syn, Christoph Friedrich. W 1706 roku podział dóbr na trzech synów Christopha Friedricha. W 1740 roku dobra posiada kapitan von Schlieben, którego córka Helene wychodzi za mąż za Carla Ludwiga von Hohendorf. Carl Ludwig umiera przedwcześnie w 1769 roku. Helene von Hohendorf wychodzi ponownie za mąż za Ludwiga Wilhelma von Tyszka. Przy bezdzietnym małżeństwie dobra miała dziedziczyć Fredericia Gotthülf von Tyszka, która zakochała się we właścicielu Klein-Guja, Ludwigu Bruno. Młody człowiek nie został zaakceptowany przez rodziców i nawet uwięziony przez nich w piwnicy we wsi. Interwencja Fryderyka Wielkiego na prośbę zakochanej spowodowała uwolnienie go i ślub z ukochaną. Helene i Ludwig ze związku mają dwie córki i syna Friedricha Ferdinanda urodzonego w 1791 roku. W 1797 roku majątek w posiadaniu rodu von Queis. Po śmierci męża Helene wychodzi po raz 3-ci za mąż za barona Carla Friedricha von Heyking. Majątek Adamshede odziedziczyła najstarsza z córek, zamężna za Albrechta von der Trenk. Miała dwóch synów, Juliusa i Ferdinanda. Zmarła w Berlinie 18.11.1851 roku. W tym samym roku(1851) majątek został sprzedany Gustavowi Osten z Borchersdorf. W 1876 roku córka jego Margareta poślubia Oskara Krieger, który od 1888 roku jest właścicielem majątku. Jego syn w 1909 roku sprzedał dobra baronom von Albedyll z Karnit koło Morąga.

KUKADŁO /Kuckädel/

Wieś położona w gminie Bobrowice powiatu krośnieńskiego. Wzmiankowana w 1510 roku. W tym czasie właścicielem wsi wzmiankowany był Albert von Grünenberg. W XVII/XVIII wieku była własnością rodu von Knobelsdorff. Dnia 17.02.1699 roku urodził się tutaj Georg Wenzeslaus von Knobelsdorff, architekt i malarz niemiecki, syn Georga Siegmunda von Knobelsdorff i Ursuli Barbary z domu von Haugwitz, właścicieli pobliskiego Kosierza. Kolejnym właścicielem zostaje rodzina von Wegerer– wzmiankowany Carl von Wegerer ur. w 1690 roku. W 1710 roku majątek w rękach rodu von Unruh. W 1713 roku majątek w rękach właścicieli Kosierza, spadkobierców rodziny von Knobelsdorff a w 1718/19 roku dobra są w posiadaniu Johanna Ferdinanda von Rabenau. W połowie XVIII wieku majątek w posiadaniu hrabiów Fink von Finkenstein. Od 1797 roku majątek jest w rękach baronów von Kottwitz. W 1857 roku należą do baronowej Jenny von Kottwitz z domu von Wever. W 1879 roku majątek baronowej von Kottwitz obejmował 304,09ha gruntów ale już w 1896 roku majątek należący w tym czasie do baronowej von Kottwitz obejmował tylko 82ha gruntów. W 1914 roku majątek obejmował 325ha i wchodził w skład majątku w Kosierzu. W 1929 roku właścicielem majątku o powierzchni 325ha był baron Egon von Kottwitz. Baronowie von Kottwitz posiadają majątek do 1945 roku.

MAJĄTEK

We wsi położony był majątek z dworem.

DRZEWCE /Leichholz/

Osada położona w gminie Torzym powiatu sulęcińskiego. Wzmiankowana w 1308 roku. W XV wieku należała do zakonu joannitów z Łagowa. W 1492 roku staje się lennem rodu von Lossow– wymieniony Hans von Lossow z Boczowa. W 1542 roku majątek posiadają Hans i Georg von Lossow. Po Georgu von Lossow majątek dziedziczą jego trzej synowie. W 1558 roku dobra posiadają synowie Georga: Christoph, Melchior i Heinrich von Lossow, drugi majątek posiadał Melchior von Schlichting. Na początku XIX wieku majątek jest w posiadaniu rodu von Oppen(1828). W 1857 roku właścicielem dóbr jest niejaki Platzer z Drezna. Do 1945 roku dobra należały do książąt von Hohenzollern-Sigmaringen(1903-1945). We wsi było założenie dworsko-folwarczne. Większość wsi z kościołem nie istnieje-obecnie las.

OSTRÓŻNO /Ostrichen/

Była wieś, obecnie dzielnica miasta Zawidów położonego w powiecie zgorzeleckim. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1489 roku. W 1493 roku była lennem rodu von Belwitz. Później należała do rodów: von Haugwitz, von Nostitz. W latach 1640-1757 była w posiadaniu rodziny von Gersdorff. W 1757 roku należała do rodu von Ziegler und Klipphausen. Wzmiankowany Karl Friedrich Traugott von Ziegler und Klipphausen oraz Karoline von Ziegler und  Klipphausen. Wymienia się również baronów von Manteuffel- wzmiankowany Hans Ernst Wilhelm baron von Manteufell z Żar(1796) a także rodzinę Richter. W 1838 roku majątek zostaje zakupiony przez szambelana dworu króla Prus Carla barona von Gersdorff, zmarłego w 1878 roku. Z tego rodu wymienia się: baronową Auguste, z domu hrabiankę Waldner von Freudenstein, zmarłą w 1883 roku, Karla barona von Gersdorff(zm.1904), baronównę Evę(ur. 1889). Przez małżeństwo Evy dobra przechodzą w ręce rodu von Lindeiner gen. von Wilkau. Posiadają majątek do 1921 roku. Kolejnym właścicielem dóbr zostają baronowie von Stein zu Kochberg przez drugie małżeństwo Evy z domu baronówny von Gersdorff.

ZAŁOŻENIE PAŁACOWO-PARKOWE

Po założeniu pozostały walące się zabudowania gospodarcze oraz park krajobrazowy. Pałac zniszczony podczas działań wojennych, rozebrany.

SIERSKO /Sierzig/

Nieistniejąca osada położona w gminie Cybinka powiatu słubickiego. Wzmiankowana w 1248(Zirtze) oraz w latach: 1350(Czirzik, Zirtzc), 1351(Tzirziz), 1375(Seerzig, Sierzig). Dawny folwark należący do majątku w Sądowie. Na terenie jego poza zabudowaniami gospodarczymi oraz tzw. pałacem letnim właścicieli Sądowa znajdowało się przedsiębiorstwo browarnicze Simmona Egger. Po założeniu pozostały resztki piwnic.