Wieś położona w gminie Radowo Małe powiatu łobeskiego.
Archiwa autora: Jerzy Dubiel
KOMIŁOWO /Vw. Kamillowo/
Miejscowość położona w gminie Kobylnica powiatu Słupskiego. W 1821 roku za czasów Camilli von Blumenthal, z domu von Keudell powstaje folwark „Camillowo”. Dawny folwark wchodzący w skład majątku w pobliskim Kwakowie. Z założenia zachował się budynek gospodarczy oraz mieszkalny.
KWAKOWO /Quackenburg/
Wieś położona w gminie Kobylnica powiatu słupskiego. Podobno początki wsi sięgają XIII wieku- już w 1208 roku na terenie wsi miał stać kościół. Wieś należała początkowo do rodu von Zitzewitz, która posiadała dwa majątki, które w 1580 roku zostały podzielone. W 1615 roku część wsi była w posiadaniu Marcusa von Zitzewitz, fundatora kościoła. Jeden należał do rodu von Zitzewitz, drugi przeszedł w obce ręce i dopiero w 1649 roku za czasów Paula von Zitzewitz doszło do ich scalenia. Od 1680 roku wieś w posiadaniu rodów: von der Goltz, von Wobeser, von Blumenthal. Rodzina von Blumenthal posiadała majątek w latach 1714-1905. W 1717 roku właścicielem wsi był Heinrich Albrecht von Blumenthal. W 1821 roku za czasów Camilli von Blumenthal, z domu von Keudell powstaje folwark „Camillowo”. W 1905 roku majątek zakupił Bodo von Zitzewitz(25.12.1879-03.02.1958), żonaty z Blanką von Zitzewitz. Był synem Günthera Wilhelma Teofila von Zitzewitz(1846-1898) komandora porucznika, którego z kolei matką była Jadwiga von Puttkamer. W 1913 roku Bodo von Zitzewitz sprzedaje majątek Bernhardowi von Puttkamer`owi. Był synem Adolfa von Puttkamera, właściciela Pławt Wielkich. Majątek o areale 918ha posiadał do 1936 roku. Po 1936 roku majątek z dworem o powierzchni 319ha należał do Otto Ratzke a majątek-folwark Maszkowo(Johannishof) o powierzchni175ha należał do R. Hupke ze Słupska.
Założenie dworskie
Dwór- 1921
Zabudowania gospodarcze- 1921-22
Park- 1922r.
ZAMEK RAPPERSWIL
Miasto położone nad Jeziorem Zuryskim, w gminie Rapperswil-Jona we wschodniej Szwajcarii, w kantonie St.Gallen, w okręgu See-Gaster. Założone przez ród von Rapperswil. Stare miasto zdominowane jest przez XIII-wieczny zamek byłą siedzibę Polskiego Muzeum Narodowego. Zamek zbudowany przez hrabiego Rudolfa II von Rapperswil i jego syna hrabiego Rudolfa III von Rapperswil w latach 1200-1220 po raz pierwszy wzmiankowany w 1229 roku. Po śmierci ostatniego z rodu hrabiego Ludwiga w 1289 roku miasto i zamek przechodzą przez małżeństwo Elisabeth von Rappenrswil z hrabią Ludwigiem w ręce hrabiów von Homberg. Po śmierci hrabiego Ludwiga von Homberg w 1289 roku przez drugie małżeństwo Elisabeth dobra od 1309 roku przechodzą w ręce hrabiego Rudolfa von Habsburg-Laufenburg. Po jego śmierci majątek dziedziczy jego syn, hrabia Johann I zmarły w 1337 roku a następnie jego syn, hrabia Johann II zmarły w 1380 roku. Podczas rewolucji cechowej pod przywództwem Rudolfa Bruna zamek jak i miasto zostały zniszczone. Odbudowane przez Albrechta II von Habsburg, księcia Austrii. W 1442 roku wygasa linia Habsburg-Laufenburg. Zamek przekazany obywatelom Rapperswil. W 1870 roku zamek będący w ruinie wydzierżawił na 99 lat od władz lokalnych hrabia Władysław Broel-Plater, uczestnik powstania listopadowego 1830/31, który przebywał w Szwajcarii od 1844 roku. Wspierany przez środowiska emigracyjne oraz Szwajcarów a zwłaszcza pisarza Gotfryda Kellera, który założył Szwajcarski Komitet Centralny do spraw Polski , hrabia po odrestaurowaniu zamku na własny koszt, dnia 21 października 1870 roku otwiera Muzeum Narodowe Polskie. W 1881 roku aktem fundacyjnym oddał muzeum Narodowi Polskiemu. Nie szczędził trudu i środków w zdobywaniu dla Muzeum polskich pamiątek rozproszonych po całym świecie. Po długich zabiegach udało mu się nabyć od pastora Emanuela Westa szablę księcia Józefa Poniatowskiego. Całą swoją bibliotekę przekazał na rzecz Muzeum. Hrabia Władysław Ewaryst był synem Kazimierza i Apolinary Żaba, urodzony w Wilnie 7 listopada 1808 lub jak podaje Żychliński 21 października 1806 roku. Podczas podróży w 1827 roku po Europie poznaje Adama Mickiewicza. Wybuch Powstania Listopadowego zastaje go w Anglii. Powraca do kraju. Wchodzi w skład sejmu. Krótko pracował w biurze spraw zagranicznych Rządu Narodowego by wstąpić do armii i jako adiutant generała Samuela Różyckiego odbyć z nim wyprawę na Litwę. Po upadku Powstania wyjeżdża do Francji i na emigracji pozostaje do śmierci. Po upadku Powstania Styczniowego w 1864 roku w Szwajcarii zakłada agencję polską dla opieki nad przybywającymi do Szwajcarii Polakami. W 1844 roku ożenił się z niemiecką aktorką dramatyczną Karoliną Bauer, urodzoną w Heidelbergu w 1808 roku, córką Henryka, rotmistrza wojsk badeńskich, który poległ pod Aspern w roku 1809, i Christiane von Stockmar, bliskiej krewnej barona Christiana Friedricha von Stockmar, znanego niemieckiego męża stanu. W 1829 roku wyszła za mąż za księcia Leopolda Georga Christiana Friedricha von Sachsen-Coburg und Gotha, od 1830 roku Leopolda I, króla Belgów. Z okazji małżeństwa mianowana hrabiną Montgomery. Małżeństwo zakończone rozwodem w 1831 roku. W 1844 roku porzuciła ostatecznie scenę i do śmierci w 1877 roku mieszkała w Broelbergu. Pochowana została obok Władysława w Rapperswilu. Hrabia Władysław Ewaryst zmarł 22 kwietnia 1889 roku w Broelbergu. W skład zarządu placówki poza hrabią Władysławem Ewarystem wchodzili: Józef Ignacy Kraszewski, Agaton Giller, Stefan Buszczyński, Henryk Bukowski, którego zbiory zasiliły Muzeum Polskie, Zygmunt Wasilewski czy Stanisław Grabski. Z muzeum związani byli: Eliza Orzeszkowa, Bolesław Prus, Maria Konopnicka. W latach 1892-1896 przebywał tutaj Stefan Żeromski ze swoją żoną Oktawią Rodkiewiczową z domu Radziwiłłowicz, który podjął tu pracę pomocnika bibliotekarza. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę zgodnie z wolą założyciela w 1927 roku zbiory trafiły do Warszawy. W tym czasie liczyły ponad 2000 pamiątek historycznych, ponad 3000 dzieł sztuki, zbiór militariów, rycin, medali, archiwaliów oraz bibliotekę liczącą ponad 100000 woluminów. Zbiory te w większej swej części zostały zniszczone przez Niemców we wrześniu 1939 roku oraz podczas Powstania Warszawskiego. Ocalała część zbiorów raperswilskich znajduje się w kilku muzeach Warszawy. Po wywiezieniu zbiorów do Polski zamek przez kilka lat stał opustoszały. W 1936 roku otwarta została wystawa współczesnej sztuki polskiej, która dała początek nowemu Muzeum pod kierunkiem Haliny Kenarowej – Jastrzębowskiej. Po 1939 roku Muzeum opiekowało się kilkunastoma tysiącami polskich żołnierzy internowanych na terenie Szwajcarii. W 1952 roku doszło do zamknięcia Muzeum z powodu braku akceptacji Szwajcarów i władz Muzeum na jego przekształcenie przez władze komunistyczne Polski w placówkę o charakterze propagandowym a zbiory zostały przewiezione do Polski. W 1954 roku powstaje polsko-szwajcarskie „Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Polskiego w Rapperswilu. Założycielami byli Szwajcarzy oraz polscy emigranci. Dzięki im zabiegom w 1975 roku zostaje otwarte trzecie Muzeum Polskie w Rapperswilu. Kustoszem został Janusz Morkowski. W 1978 roku powstała Fundacja Kulturalna Libertas powołana przez Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Polskiego, która pozyskiwała środki finansowe na utrzymanie Muzeum. Współzałożycielem był Julian Godlewski, którego staraniem zakupiono kamienicę „Burghof”, w której od 1987 roku mieści się biblioteka i archiwum Muzeum Polskiego. W 2020 roku władze gminy Rapperswil- Jona podjęły decyzję o usunięciu Muzeum Polskiego z terenu zamku. Ostatecznie zamek został przejęty przez gminę w 2022 roku. Muzeum Polskie mieści się obecnie w zabytkowym Hotelu Schwanen w Rapperswilu.
KOSZALIN /Kӧslin/
W 1214 roku wieś Koszalin(Cossalitz) została nadana klasztorowi w Białobokach koło Trzebiatowa przez księcia pomorskiego Bogusława II. W 1248 roku przechodzi na własność biskupów kamieńskich. W 1266 roku biskup Hermann von Glechen lokował miasto na prawie lubeckim. Po wymarciu książąt pomorskich w 1637 roku miasto dostało się w ręce kuzyna Gryfitów- księcia Ernsta Bogislava de Croy. Później w rękach margrabiów brandenburskich.
ZAMEK
W latach 1569-1582 nad Dzierżęcinką zbudowany został zamek przez księcia szczecińskiego i biskupa kamieńskiego luterańskiego Pomorskiego Kościoła Ewangelickiego Kazimierza II. Spłonął w 1718 roku i nie został odbudowany. Na jego miejscu po latach wybudowano budynki sądu.
ŻELICE /Stuthof/
Osada wsi Jarząbki położona w gminie Barlinek powiatu myśliborskiego. Majątek powstał prawdopodobnie w I połowie XVIII wieku. W tym czasie należał do rodu von Hardenberg. W 1879 roku majątek o powierzchni 220,89ha należał do rodziny Conrad. W 1885 roku właścicielem majątku był niejaki Struwe. W 1896 roku właścicielem majątku o powierzchni 230,10ha gruntów był kapitan Picht. W 1903 roku majątek w rękach rodziny von Kӧppen. Wymieniona Friederike, z domu von Finkck, zmarła w 1913 roku. W 1914 roku majątek obejmował 231ha i należał do Edwina Bechstein, syna Carla producenta fortepianów. W 1929 roku majątek majora w stanie spoczynku Egona von Eckartsberg obejmował 231ha. W skład wchodził folwark Jarząbki(Steinwehrsruh) o powierzchni 409ha.
PAŁAC
Pałac nie zachował się. Zbudowany w 1720 roku, przebudowany w XIX wieku, po 1945 roku rozebrany. W parku z XVIII wieku widoczne fragmenty po pałacu oraz innych budynków. Zachował się budynek mieszkalny oraz budynki gospodarcze.
WYSOKA /Wittstock/
Wieś położona w gminie Boleszkowice powiatu myśliborskiego. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1337 roku(Withstock). Do 1350 roku wieś stanowiła lenno Hermana i Nicolausa von Witten. W 1350 roku margrabia Ludwik nadaje wieś rodzinie von Mӧrner. W 1444 roku lenno Franza von Werbelow. W XVI wieku wzmiankowany Balzer von Werbelow zmarły ok. 1542 roku. Rodzina von Werbelow posiadała wieś do lat 80-tych XVI wieku. Po 1588 roku wieś w posiadaniu rodziny von Ihlow. Pod koniec XVII a do 1720 roku własność rodu von Sohr. W 1720 roku wieś zakupiona przez domenę państwową w Dębnie. Majątek we wsi był wydzierżawiany. W latach 30-tych XX wieku majątek ulega parcelacji. W 1879 roku majątek o powierzchni 1115ha należący do państwa dzierżawił niejaki Pfützenreuter. W 1914 roku majątek państwowy o powierzchni 1130ha dzierżawiła Anna Pfützenreuter i Max Pfützenreuter. Majątek o powierzchni 35,5ha należał do Friedricha Zickrick. Do majątku należały folwarki- Fürstenfelde vorwerk i Wyszyna(Vorwerk Klein Wittstock) .
DWÓR
Dwór zbudowany praw. w XIX wieku nie istnieje. Zniszczony w wyniku działań wojennych w 1945 roku. Obok park o powierzchni 2,5ha założony w XVIII wieku.
KRĄGŁE /Bernsdorf/
Wieś położona w gminie Szczecinek powiatu szczecineckiego. Stare lenno rodu von Glasenapp. W 1747 roku właścicielem wsi był Paul Wedig von Glasenapp, który odziedziczył wieś po śmierci kuzyna generała, marszałka polnego Caspara Ottona von Glasenapp. Paul Wedig von Glasenapp umiera w 1776 roku. Wieś dziedziczy syn, Joachim Casimir von Glasenapp. Po śmierci Joachima Casimira w 1782 roku majątek przypadł synom: Georgowi Wedigowi i Heinrichowi Friedrichowi. Prawdopodobnie ostatnim właścicielem wsi z rodu von Glasenapp był Albert Wilhelm von Glasenapp. Wieś posiadali do 1862 roku. Dość częste zmiany właścicieli w drugiej połowie XIX wieku. W latach 80-tych XIX wieku właścicielem majątku był Hermann Budke, od 1891 roku wdowy Sophie Budke, z domu Hoefer. Od 1901 roku majątek rozparcelowany. W 1909 roku właścicielem reszrtówki był Golibersuch, w 1910 roku Schmechel, w 1918 roku Friedrich Hussmann z Berlina.
DWÓR
Założenie dworskie powstało w połowie XIX wieku. Dwór zbudowany na planie prostokąta, kryty dachem naczółkowym, podpiwniczony. Przebudowany w latach 20-tych XX wieku. Obecnie popada w ruinę.
BATOWO /Batow/
Wieś położona w gminie Lipiany powiatu pyrzyckiego. Do 1840 roku majątek należał do rodziny von Dossow. Wzmiankowany Adam Heinrich zmarły w 1758 roku oraz Peter A.E.Chr. zmarły w 1816 roku. W 1841 roku zakupiony przez Carla Schroeder, wymieniony w spisie właścicieli w 1857 roku. Po jego śmierci w 1872 roku majątek w rękach wdowy. W 1879 roku majątek o powierzchni 510,76ha należał do wdowy Hedwig Schroeder a dzierżawcą był porucznik Dudy, kuzyn właścicielki, za którego wyszła za mąż. W 1896 roku majątek o powierzchni 511ha należał do Emmy Dudy. Posiadała również majątek Klein Lindenbusch. W 1914 roku majątek obejmował 528ha i należał do Pani Emmy Dudy, z domu Dudy. W 1929 majątek o powierzchni 528ha należał do Margarethe Berger, z domu Dudy. Była najstarszą córką Emmy, wdową po majorze Johannesie Berger z Hohengrape, zmarłym w 1914 roku. która w 1919 roku odziedziczyła majątek. Od 1927 do 1945 roku majątkiem zarządzał syn, Hans Dietrich Berger.
PAŁAC
We wsi ruina neoklasycystycznego pałacu. Zbudowany w 1870 roku. Trzykondygnacyjny budynek zbudowany na planie 3 połączonych ze sobą prostokątów. Kryty był płaskim czterospadowym dachem. Przerwany remont w 1967 roku, opuszczony, popadł w ruinę. Na obrzeżach park krajobrazowy.
MŁODZIEJÓW /Dorotheeneck/
RUNÓW /Reinberg, Reimberg, Reibnig/
Położona w gminie Siedlisko powiatu nowosolskiego. Obecnie część wsi Siedlisko zwana potocznie Siedlisko Dolne. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1473 roku będąc w tym czasie własnością rodu von Rechenberg. Od połowy XVI wieku własność rodu von Schӧnaich. W 1791 roku mowa jest o siedzibie dworskiej, wolnym gospodarstwie. W 1894 roku należy do księcia Karla zu Carolath-Beuthe, hrabiego von Schӧnaich, barona zu Beuthen i obejmowała 104ha gruntów. Administratorem był niejaki Pietruski. Po 1945 roku doszło do połączenia Siedliska i Runowa.
Założenie dworskie nie istnieje.
RADOCIN /Spangenberg/
Wieś położona w gminie Siedlisko powiatu nowosolskiego. Dawny folwark wchodzący w skład dóbr Siedliskich. W 1894 roku właścicielem był książę Karl zu Carolath-Beuthen, hrabia von Schӧnaich, baron zu Beuthen. Administratorem był niejaki Pietruski.
Założenie folwarczne leżące 200m na południe od zabudowań nie istnieje.