BISKUPICE /Bischdorf/

Wieś położona w gminie Syców powiatu oleśnickiego. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1155 roku(Biskopici) kiedy należała do biskupa wrocławskiego. W 1359 roku wymieniona jako Bischcopicz. W 1799 roku majątek należał do rodziny von Lossow. W 1845 roku właścicielem majątku był Methner. Kolejnymi właścicielami byli: John(1856,1858), porucznik baron Richard von Buddenbrock-Hettersdorf(1861, 1886), Pani Ella von Busse, z domu von Rathenow(1894, 1917), spadkobiercy Richarda von Busse, między innymi major Wilhelm von Busse(1921, 1926). Przed 1930 rokiem dobra zostały zakupione przez Śląską Spółkę Ziemską i rozparcelowane.

PAŁAC

 

 

 

Barokowy pałac zbudowany pomiędzy 1728 a 1787 rokiem. Budynek powiększono o boczne skrzydła w latach 70-tych XIXw. Kolejna przebudowa miała miejsce w roku 1895. Po 1945 roku własność Państwowego Przedsiębiorstwa Rolnego w Biskupicach- w pałacu mieściły się mieszkania, świetlica, przedszkole, hotel, Klub Prasy i Książki. W 1991 roku część pałacu sprzedano. Około 2000 roku spłonęła najstarsza, środkowa  część pałacu.

WAPNICA /Ravenstein/

Wieś położona w gminie Suchań powiatu stargardzkiego. Po raz pierwszy wzmiankowany w 1299 roku. W tym czasie wieś należała do rodu von Ravensten(Ravenstein), a w 1321 roku wymieniony rycerz Wolter de Ravensten. W latach 1338-1499 wieś należała do rodu von Güntersberg ale w innej pracy podane, że już w 1336 roku wymieniona została Janeke van Gunthersberge  a w 1338 roku Gunther i Walter von Guntersberg. W latach 1569-1582 wieś w rękach hrabiów von Eberstein. W 1582 roku wymieniony hrabia Ludwik von Eberstein.  Kolejno wieś należała do rodu von Massow a następnie do rodu von Damitz, który w 1654 roku sprzedał dobra Davidowi von Braunschweig. W 1703 roku rodzina von Braunschweig przekazała majątek państwu. Do 1945 roku majątek stanowił domenę państwową, wydzierżawianą kolejnym dzierżawcom. W latach 1879-1928 dzierżawcą była rodzina Kieckebusch- wymieniony Victor w XIX w, Fritz w XX wieku.

Zamek

Zbudowany za czasów rodu von Ravensten pod koniec XIII wieku, zburzony, odbudowany przez rodzinę von Güntersberg, która w 1338 roku otrzymała od margrabiego brandenburskiego zgodę na odbudowę zamku. W 1478 roku doszło do zburzenia budowli przez elektora brandenburskiego Albrechta Achillesa. Obecnie są to ruiny położone na półwyspie(dawniej wyspie), zbadany w latach 70-tych XX wieku. W 1840 roku przeprowadzono przez teren zamkowy drogę.

Dwór

Nie istnieje. Po założeniu zachowały się przebudowane budynki gospodarcze.

 

TRZEBIATÓW /Treptow bei Stargard/

Wieś położona w gminie Stargard powiatu stargardzkiego. Początkowo stanowiła własność rodu von Wedel, właścicieli pobliskiego Krępcewa. W XIV wieku należała do rodziny von Schӧnebeck. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1373 roku, kiedy bracia Degenhard i Jakob von Schönebeck sprzedali wieś augustianom ze Stargardu. W 1569 roku klasztor przekształcono w domenę i na przełomie XVI i XVII wieku utworzono majątek będący własnością państwa ale w 1563 i w latach 1601-1743 część wsi w rękach rodu von Kosecke(Kӧseken). W latach 1787-1789 dobra w rękach rodu von Mellenthin(Mellentin). W 1827 roku majątek zakupił radca stanu Bethe, który w 1839 roku sprzedał majątek kupcowi z Lipian, niejakiemu Schutze. W 1845 roku właścicielem był Zeitz, w 1852 roku A.F. Schumann, w 1865 roku Kaufpreis. W latach 1879-1905 właścicielem był Robert Schmidt, wymieniany w 1892 roku, w latach 1914-1928 dobra w rękach Maxa Hertsch(Hartsch), w 1939 roku Joachima Lipke. Po wojnie utworzono tutaj PGR, który od 1971 roku włączono do Kombinatu w Pęzinie.

Pałac

Zbudowany w 1858 roku. Budynek zbudowany na planie prostokąta, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, kryty dachem dwuspadowym, z dwoma ryzalitami. Obecnie hotel z restauracją „Akacjowy Dwór”.

WIELICHÓWKO /Münsterberg/

Wieś położona w gminie Kobylanka powiatu stargardzkiego. Majątek w latach 1879-1893 należał do Hugo von Knobelsdorff-Brenkenhoff. W 1905-1914 roku dobra w rękach rodziny Burmeister. W 1921 roku majątek należał do Wilhelma Grabow. W latach 1928-1930 właścicielem był Friedrich von Mutius urodzony w 1873 roku. Ostatnim właścicielem dóbr w latach 1935-1939 był Wilhelm von Bodien, urodzony w 1906 roku.

Pałac

 

 

 

 

Pałac nie istnieje. Po założeniu zachowały się resztki parku krajobrazowego.

PSZCZYNA /Pless/

Miasto powiatowe lokowane w okresie od 1246 do 1281 roku za czasów księcia Władysława opolsko-raciborskiego.  Po raz pierwszy wzmiankowana w 1303 roku, kiedy wspomniano o komesie Wielisławie, kasztelanie pszczyńskim. Początkowo Pszczyna należała do Małopolski, stanowiąc część kasztelanii oświęcimskiej, podległej seniorowi krakowskiemu. W 1178 roku książę Kazimierz Sprawiedliwy podarował wcześniej wydzieloną dzielnicę i przekazał ją księciu raciborskiemu, Mieszkowi Plątonogiemu. Od tego czasu miasto na trwałe związana ze Śląskiem, choć od początków XIX wieku pozostawała Pszczyna w zależności kościelnej z Krakowem. Po Mieszku Plątonogim kolejni piastowscy władcy księstwa: Kazimierz I opolski(1178-1180-1230), Mieszko II Otyły(ok.1220-1246), jego brat Władysław opolski(ok.1225-1281/82), bratankowie Mieszka II: Mieszko Cieszyński(między 1252-1314 lub 1315), Przemysław Raciborski(między 1258 a 1268- 1306). Ostatnim z rodu, niezależnym piastowskim księciem raciborskim i panem ziemi pszczyńskiej był Leszek raciborski(1290 lub 1291-1336). W 1327 roku uznał zwierzchność króla czeskiego, Jana Luksemburskiego. Po jego bezpotomnej śmierci jego ziemię przejął szwagier Leszka, Mikołaj II opawski z dynastii Przemyślidów(ok.1288-1365). Po jego śmierci Pszczyną rządził jego syn, Jan I(Hanusz) raciborski(ok.1332-pomiędzy 1380-1382). Kolejnym był syn Jana I, Jan II Żelazny raciborski(ok.1365-1424). Jan II Żelazny w 1407 roku wyodrębnił ze swych włości Pszczynę i przepisał ją na żonę, Helenę Korybutównę(przed 1390-1449), bratanicę króla Władysława Jagiełły. Po jej śmierci właścicielem Pszczyny został jej syn, Mikołaj V karniowski(ok.1409-1452), a po nim wdowa- Barbara Rokemberg(zm.1463). W 1462 roku została wygnana z Pszczyny przez swojego pasierba, księcia Jana Karnowskiego(ok.1440-1483), który władał Pszczyną w latach 1462-1465. Kolejnym władcą Pszczyny był brat Jana Karnowskiego, Wacław III rybnicki(1442-1478). Po zdobyciu Pszczyny przez wojska króla Macieja Korwina, który w 1474 roku pozbawił władzy Wacława III a władzę nad miastem przekazał królewiczowi czeskiemu, Hynkowi z Podiebradów(1452-1492). Królewicz odstąpił Pszczynę swojemu bratu Wiktorynowi z Podiebradów, księciu ziębickiemu(zm.1443-1500). W 1480 roku sprzedał Pszczynę Piastowi Kazimierzowi II, księciu cieszyńskiemu(1448-1453-1528). W 1517 roku sprzedał Pszczynę magnatowi węgierskiemu Aleksemu Thurzonowi(1490-1543). Od tego czasu możemy mówić o powstaniu pszczyńskiego państwa stanowego. W 1525 roku Aleksy Thurzon odstąpił Pszczynę swojemu bratu Janowi Thurzon. W 1548 roku Pszczynę zakupił Bathasar von Promnitz, biskup wrocławski(1488-1562). W 1765 roku ostatni z linii hrabiowskiej hrabia Jan Erdmann von Promnitz(1719-1785) sprzedaje Pszczynę swojemu siostrzeńcowi Fryderykowi Erdmannowi księciu von Anhalt-Kӧthen. Książęta von Anhalt władali Pszczyną do połowy XIX wieku. W 1846 roku ostatni z rodu, książę Henryk oddał ziemię pszczyńską swemu siostrzeńcowi, hrabiemu Janowi Henrykowi X von Hochberg(1806-1855), późniejszemu księciu von Hochberg von Pless. Posiadali Pszczynę do 1945 roku.

Pałac

Na miejscu obronnego gotyckiego zamku w XV wieku postawiono zamek, przebudowany w XVI wieku w stylu renesansowym, w XVIII wieku w stylu barokowym i ponownie w XIX wieku w stylu baroku francuskiego z czasów Ludwika XIII. W latach 1870-76 książęto Hochberg von Pless dokonali przebudowy budynku w stylu neobaroku. Na zespół składa się również park  w stylu angielskim o powierzchni 156 ha.

ROŻNOWO ŁOBESKIE /Rosenow/

Wieś położona w gminie Łobez powiatu łobeskiego. Stare lennom rodu von Borcke. Posiadali majątek w 1493 i w 1590 roku. W 1542 roku na terenie wsi lenno posiadała rodzina von Dewitz. W 1720 roku wieś należała do rodziny von Podewils. W 1754 roku wieś należała do rodziny von Birckholtz. Około 1754 roku wieś nabył starosta Joachim Abraham von Oesterling, notowany jako właściciel jeszcze w 1782 roku. Prawdopodobnie posiadał majątek do 1783 roku. W 1801 roku majątek należał do rodziny von Natzmer. W 1804 roku majątek należy do Ludwiga von der Marwitz. Posiadał majątek w latach 1802-1805. Od 1853 roku właścicielem był Spieker. W latach 1884-1896 dobra należą do rodziny Gerstenberg, w 1886 roku właścicielem był Acxel Gerstenberg(ur. 1867r.). W latach 1932-1939 dobra w rękach Helmutha von Wissmann.

Pałac

 

 

 

 

Na terenie wsi ruina pałacu z XVIII wieku oraz park krajobrazowy.

KOZY /Kose/

Wieś położona w gminie Czarna Dąbrówka w powiecie bytowskim. W 1301 roku Kozy należały do burgrabiego Mathäus ze Sławy. W tym czasie zwała się Cosa. Wymieniana w 1305 roku jako Kosen a w 1601 roku Kose. W 1499 roku wieś należała do rodziny von Pirch. W 1523 roku wymieniony Simon Pirche. Od 1685 roku właścicielem wsi była rodzina von Münchow. W 1717 roku wg spisu właścicielem był Christian Ernst von Münchow, który podzielił swój majątek pomiędzy trzech synów. W drugiej połowie XVIII wieku majątek zlicytowano z powodu bankructwa. Na licytacji w 1766 roku dobra przyznane zostały Friederichowi Wilhelmowi von Somnitz. Następnie kilkakrotnie dobra zmieniały właściciela. Kolejno właścicielem była: Carolina von Papstein, jej siostra Gottliebe von Brenckenhoff, z domu von Papstein, starosta Johann von Brunn. Po ugodzie w 1781 roku właścicielem został Kaspar Friedrich von Massow. Pod koniec XVIII wieku dobra nabył starosta Leopold Nikolaus Georg von Zitzewitz. Przed śmiercią w 1818 roku jego syn Alexander von Zitzewitz przejął dobra. Zmarł w 1855 roku. Jego spadkobiercy sprzedali majątek Ernstowi Benjaminowi Kratz. Kolejni właściciele to: 1893- Minde, 1910- Karl Krӧning, do 1945 roku Max Klatt.

Pałac

 

 

 

 

Zachował się podział wsi na część rezydencjonalną: pałac z parkiem oraz część gospodarczą z budynkami gospodarczymi i czworakami.

KOMOROWO /Kummerow, Cummerow/

Wieś położona w gminie Polanów powiatu koszalińskiego. Założona w XIII/XIV wieku, własność rodu von Cummerow. Od XVI wieku lenno rodu von Podewils. Posiadali majątek do 1853 roku. W 1724-1736 część wsi stanowiła własność rodu von Lettow. W latach 1884-1905 własność Ernsta Dommengela. W latach 1914-1921 majątek w posiadaniu Paula Grahle. W 1928 roku majątek w posiadaniu firmy Bauernland GmbH Berlin. W latach 1937-1945 majątek należał do spółki Pommersche Saatzucht GmbH.

Dwór nie istnieje. Resztki parku krajobrazowego.

KĄKOLEWICE /Kankelfitz/

Wieś położona w gminie Węgorzyno powiatu łobeskiego. Wzmiankowana w 1433 roku(Ventzlaff Kanckelfytcze). Od 1575 roku dobra w rękach rodu von Borck(Borcke). Major Andreas Matthias von Borcke(1688-1740) odziedziczył Kąkolewice po swoim ojcu a sąsiednią wieś, Lesięcin otrzymał po swoim wuju, generale poruczniku Ernsta Matthiasa von Borcke. Jego syn, Wilhelm Friedrich Leopold von Borcke(1737-1787) odziedziczył wieś jako dziecko. Jego opiekunowie w 1744 roku sprzedali wieś generałowi majorowi Johannowi Ernstowi von Alemannowi(1684-1757). Jego żoną była Abigall Elisabeth von Borcke(zm.1759), która po śmierci męża odziedziczyła majątek. W 1766 roku Wilhelm Friedrich Leopold von Borcke odkupił majątek. Majątek odziedziczył syn Wilhelma Friedricha Leopolda i Friederike Gottliebe Tugendreich, z domu von Winterfeld, Ernst August Philipp von Borcke(1766-1850). Był dwukrotnie żonaty: 1-mo z córką szczecińskiego kupca o imieniu Sanne, 2-ndo z Auguste Henriette, z domu von Kleist. Kolejnymi dziedzicami byli: Hermann zmarły w 1870 roku, Werner(1858-1890), Louis(1858-1892), Richard zmarły w 1919 roku, Elisabeth , z domu von Kaehne(urodzona w 1859 roku). Posiadali wieś do 1939 roku.

Pałac

 

 

 

Zbudowany w XVIII wieku, przebudowany. Obecnie zachowały się tylko piwnice.

PŁO / Plohmühle, Promil/

Miejscowość położona w gminie Strzelin powiatu strzelińskiego obecnie przysiółek wsi Bierzyn. W źródłach pojawia się dopiero w połowie XVI wieku jako majątek rodu von Wentzkych und Petersheide. Była w tym czasie majątkiem w skład którego wchodził Bierzyn, starsza wieś leżąca w pobliżu. Do rodziny von Wentzki(Wenzky) und Petersheide h. Rogala-Biberstein wieś należała w latach 1571-1731. W 1610 roku majątek na terenie wsi posiadała rodzina Kotulińskich(Kottulinski von Kottulin). W 1793 roku własność von Richthofen. W 1795 roku majątek posiadała rodzina von Schweinichen. W latach 1814-1819 posiadała rodzina von Prittwitz. Od 1830 roku majątek w posiadaniu porucznika von Lieres und Wilkau. W XIX wieku w pałacu mieszkał starosta Rudolph von Lieres und Wilkau(1808-1895). W 1886 roku majątek o areale 309ha  posiadał major w stanie spoczynku Hugo von Lieres und Wilkau. W 1894 roku majątek o powierzchni 334ha należał do państwa a dzierżawcą był porucznik Ernst Braun. W 1898 roku Pło(Plohmühle, Promil)- obecnie przysiółek wsi Bierzyn, w której stał pałac należał wraz z Bierzynem do Pani Marie Brandt, z domu Rohde z Poseritz powiatu Nimptsch. Posiadała majątek jeszcze w 1921 roku. W 1926 roku własność Ernsta Brandt. Dobra w jego rękach do 1939 roku.

Pałac

Pałac nie istnieje.

BIERZYN /Bärzdorf/

Wieś położona w gminie Strzelin powiatu strzelińskiego. Początki sięgają średniowiecza. Od połowy XVI wieku wieś wchodziła w skład majątku w Pło. W latach 1571-1731 wieś należała do rodziny von Wentzki(Wenzky) und Petersheyde h. Rogala-Biberstein. W 1610 roku majątek na terenie wsi posiadała rodzina Kotulińskich(Kottulinski von Kottulin). W 1793 roku własność von Richthofen. W 1795 roku majątek posiadała rodzina von Schweinichen. W latach 1814-1819 posiadała rodzina von Prittwitz. Od 1830 roku majątek w posiadaniu porucznika von Lieres und Wilkau. W XIX wieku w pałacu mieszkał starosta Rudolph von Lieres und Wilkau(1808-1895). W 1886 roku majątek o areale 309ha  posiadał major w stanie spoczynku Hugo von Lieres und Wilkau. W 1894 roku majątek o powierzchni 334ha należał do państwa a dzierżawcą był porucznik Ernst Braun. W 1898 roku Pło( Plohmühle, Promil)- przysiółek wsi Bierzyn, w której stał pałac należał wraz z Bierzynem do Pani Marie Brandt, z domu Rohde z Poseritz powiatu Nimptsch wymieniana jako właścicielka jeszcze w 1921 roku. W latach 1926 – 1937 własność Ernsta Brandt.

DWÓR

We wsi zachował się zespół dworski składający się z budynku mieszkalnego, podwórza gospodarczego i budynków gospodarczych.

 

ŻELKÓWKO /Klein Silkow/

Wieś położona w gminie Kobylnica powiatu słupskiego. Stare lenno rodu von Wobeser. W 1717 roku właścicielem wsi byli: Jakob Caspar von Wobeser i Hans Friedrich von Wobeser. W 1784 roku wieś posiadała wdowa po Erdmanie Bogislavie von Wobeser, z domu von Blumenthal. W 1810 roku majątek przechodzi w ręce Heinricha Augusta Friedricha Ferdinanda von Boehn, który w 1853 roku sprzedał majątek swojemu administratowi Hermannowi Neumannowi. W 1875 roku własność Reinholda Neumann. W 1882 roku majątek należał do Otto Neumann. W 1893 roku dobra należały do wdowy Hedwig Neumann, z domu Rotzoll. W 1899 roku majątek posiadał Kuno Neumann. W 1901 roku właścicielem był Bruno Neumann. Ostatnim właścicielem do 1945 roku był Victor Neumann-Silkow.

Dwór

Dwór nie zachował się. Po założeniu pozostały resztki parku krajobrazowego.