ŻARCZYN /Gross Schönfeld/

Wieś położona w gminie Widuchowa powiatu gryfińskiego. Początki wsi sięgają średniowiecza. We wsi majątek należący do władcy Prus, w 1870 roku do skarbu państwa, mający 692 ha gruntów. Do 1939 roku nadal własność państwa pruskiego. Dzierżawiony. W 1910 roku majątek liczący 719,61 ha gruntów dzierżawiony przez rodzinę Niemann. W 1928 roku majątek liczący 557 ha gruntów dzierżawiony przez Johanna Riemann.

DWÓR

W południowo-zachodniej części wsi położony był zespół dworski. Dwór nie istnieje. Zachowały się zabudowania gospodarcze, resztki parku dworskiego oraz mur okalający założenie.

WARNIŁĘG /Warlang/

Wieś położona w gminie Złocieniec powiatu drawskiego. Powstała w XVI wieku należała do rodu Golczów-von der Goltz– wymieniony w 1595 roku dziedzic części wsi Jerzy Golcz pochodzący z czarnej linii Golczów ze Starego Worowa. W XVII wieku należała do Balthasara Golcza-von der Goltz(+1642), właściciel Siemczyna, części Piaseczna, Warniłęgu, który za 5000 polskich florenów zakupił wieś od Johanna Golcza ze Starego Worowa. Po nim dobra dziedziczy Georg Wilhelm Golcz-von der Goltz(*1635-+1687), właściciel Siemczyna, Rzepowa, Piaseczna i Mirosławca. W 1868 roku właścicielem majątku był Richard Hermann Otto Oerthling.  W XIX i do lat 20-tych  XX wieku majątek posiadała rodzina von der Heydt– wymieniony Wilhelm von der Heydt(*06.08.1868-+21.11.1932), który w 1884 roku ożenił się z Marie Louise Oerthling, córką właścicieli majątku. W 1910 roku dobra liczyły 934 ha gruntów. W 1928 roku majątek należący do Heinza von der Heydt liczył 938 ha gruntów. Prawdopodobnie około 1928 roku majątek zakupiła rodzina von Knobloch.

We wsi pozostałości po założeniu pałacowo-parkowym i dworskim.

SUMIAK /Kleefeld/

Wieś położona w gminie Nowogródek Pomorski powiatu myśliborskiego. Majątek we wsi istnieje prawd. od końca XIX wieku. W 1914 i 1929 roku dobra liczyły 278 ha i należały do W.Kray. Wśród właścicieli wymienia się Wilhelma Kornbach i Berth. Stӧsser.

We wsi dwór z końca XIX wieku , park krajobrazowy o powierzchni 1,5 ha oraz resztki zabudowy folwarcznej.

ŁĘCZYNA /Borkenstein/

Osada położona w gminie Stara Dąbrowa powiatu stargardzkiego. Dawny zespół folwarczny powstały na gruntach majątku należącego do rodu von Borck. Od 1828 roku majątek. W XIX wieku należał do rodziny Assman. W 1879 roku majątek ich liczył 237,81 ha gruntów. Na początku wieku XX w posiadaniu rodziny Knappe. W 1910 roku kiedy właścicielem majątku był Max Knappe dobra liczyły 258 ha gruntów. Ostatnim właścicielem majątku była rodzina Schrader. W 1928 roku majątek posiadał Bruno Schrader a dobra liczyły 237 ha gruntów.

Zespół dworski

We wsi dwór z XIX wieku, parterowy, kryty dachem dwuspadowym, podpiwniczony.

PARGOWO /Pargow/

Wieś położona w gminie Kołbaskowo powiatu polickiego. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1240 roku, kiedy książę pomorski Barnim I pod jurysdykcją swojego kuzyna księcia Warcisława III nadał wieś biskupowi Konradowi III z Kamienia Pomorskiego. W 1336 roku połowa wsi należała do  kościoła Św. Marii w Szczecinie. We wsi w XIV-XV wieku istniało kilka majątków. W XIV wieku część wsi należała do Konrada von Eicholz. Po jego śmierci przejęte dobra przez miasto Gryfino. Później należała do rodu von Elsholz(Eicholtz)- może ponownie do rodziny von Eicholz.  W 1373 roku część wsi w posiadaniu rycerskiego rodu von Steinbeke, wymarłego w XVII wieku. Należała wtedy do Clausa i Henninga von Steinbeck. W 1458 roku prawdopodobnie od rodziny von Steinbeck majątek zakupił Philipp von Wussow. Dobra we wsi rodzina von Wussow posiadała od co najmniej 1378 roku. Część wsi w 1474 roku była w posiadaniu rodu von Oldenslet, wymarłego w XV/XVI wieku, część należała do Nicolausa i Henninga von Wussow.  W 1477 roku wymieniony był Peter von Wussow. W 1530 roku nadal połowa wsi należała do kościoła maryjnego w Szczecina, druga w rękach rodu von Wussow.  W 1628 roku we wsi majątek posiada rodzina von Ramin. W 1631 roku część wsi należała do rodu von der Osten– wzmiankowany Christoph von der Osten. W 1698 roku Sofia Eleonora von Wussow podarowała kościołowi kielich. Z rodu von Wussow wzmiankowany Carl Heinrich von Wussow w 1691 i 1706 roku. W 1729 roku od kapitana Carla Heinricha von Wussow majątek wydzierżawia na lat 15 senator Immanuel Willich. Po jego śmierci majątek w rękach wdowy a po jej śmierci w roku 1761 w rękach spadkobierczyń: Sophii Johanny Buller, z domu Willich oraz Charlotty Gertrudy Polzenhagen, z domu Willich, które to zwróciły się do dwóch żyjących braci von Wussow o przedłużenie dzierżawy majątku na następne 30 lat. W 1770 roku we wsi dobra posiadał David Christian Krause. Po nim majątek odziedziczyli synowie: George Carl Wilhelm i Bernd Bogislaw Wilhelm, którzy zostali w 1787 roku nobilitowani przez króla Friedricha Wilhelma II. Około 1800 roku po wygaśnięciu dzierżawy dla spadkobierców senatora Immanuela Willich, bracia Carl Heinrich i Philipp Otto Ludwig von Wussow sprzedali dobra rodzinie von Krause. Rodzina von Krause około 1828 roku sprzedała dobra Georgowi Augustowi Friedrichowi Karbe, nobilitowany w 1840 roku przez króla Friedricha Wilhelma IV. Po śmierci Georga Augusta Friedricha von Karbe w 1845 roku majątek w rękach Gustava Meyer. Dzierżawcą a później właścicielem majątku został Carl Friedrich Julius Engel. W 1879 roku majątek liczył 601 ha gruntów. Na  przełomie wieku XIX i XX dobra w posiadaniu niejakiego Durow. Ostatnim właścicielem majątku liczącego 628 ha gruntów był Georg Nicolai.

W północno-wschodniej części wsi resztki zespołu dworskiego. 

NOWA STUDNICA /Neu-Stüdnitz/

Wieś położona w gminie Tuczno powiatu wałeckiego. W 1584 roku należała do Rüdigera von Wedel. W 1828 roku majątek w posiadaniu rodziny Ruhe. W 1857 roku własność niejakiego Benjamin ze Stargardu. W 1879 roku majątek o powierzchni 478ha należał do rodziny Hollstein. W 1896 roku właścicielem majątku o areale 660ha był W. Hollstein. W skład majątku wchodził folwark Góra Marii(Marienhӧh). Na przełomie XIX-XX wieku dobra posiada rodzina Pӓch. W 1914 roku majątek o powierzchni 392ha należał do Oscara Birchel. W 1929 roku dobra posiadał Curt Frahne(212ha). Ostatnim właścicielem majątku była rodzina Frahne.

W południowo-zachodniej części wsi położony był majątek ziemski składający się z dworu i zabudowań gospodarczych. Jeszcze w 1986 roku stał dwór. Obecnie rozebrany.

LUBNO /Lüben/

 

Wieś położona w gminie Wałcz powiatu wałeckiego. Wzmiankowana w 1500r. Od XV wieku należała do rodziny von der Goltz z Kębłowca. W XV wieku wzmiankowany Gerhard von der Goltz(+ok.1460). Jego synem był Nicolaus von der Goltz(*ok.1450-+ok.1510). Jego synem był wymieniony w XVI wieku George von der Goltz I(+1540). Po nim dobra dziedziczy syn George Günther von der Goltz II(*ok.1476-+ok.1565). Synem Georga Günthera był  Conrad von der Goltz I, zmarły po 1581 roku W XVI wieku wzmiankowani również bracia Johann von der Goltz(*1545-+1607) i Ewald von der Goltz(+1603). Dobra odziedziczył syn Conrada, Conrad von der Goltz II(+1643), ożeniony z Dorotheą von dem Borne(+1620). Ich syn Günther (+1665) ożenił się z Elisabeth Marią von Blanckenburg(+po1666). Ich córka Elisabeth Marie von der Goltz(*1643-+1698) wyszła za mąż za Georga Wilhelma von der Goltz(*1635-+1687) z Siemczyna na Pomorzu. Kolejni właściciele wsi z rodu von der Goltz: Conrad Reimer baron(*04.11.1620-+10.03.1688) ożeniony z Ideą von Dewitz, Georg Günther baron(*16.01.1654-+26.05.1716), Johann Siegismund baron(*1650-+06.03.1719) brat Georga Günthera, Johann baron(*27.12.1697-+1749), Christian Heinrich Günther(*09.12.1725). Na przełomie XVIII/XIX wieku należy do Karla Georga Ferdinanda von Falkenhayn(*15.11.1749-+21.06.1823), żonatego z Auguste Henriette von der Goltz(*09.08.1746-+18.09.1807). Pod koniec XIX wieku majątek w posiadaniu Maximiliana Caspara von Klitzing(*13.04.1815-+01.02.1902).

We wsi ruiny pałacu zbudowanego około 1821 roku. W sąsiedztwie park krajobrazowy z połowy XIX wieku o pow. 5, 0 ha. Obok resztki założenia folwarcznego.

KRĄPIEL /Schöneberg/

Wieś położona w gminie Stargard powiatu szczecińskiego. W 1255 roku własność rodu von Brusewitz. W 1333 roku przez nadania księcia Ottona należy do miasta Stargard. W średniowieczu lenno rodu von Wedel z Krępcewa. W 1496 roku własność Dionizego von Wedel z Krzywicy. W 1778 roku wieś od Lupolda von Wedel zakupiła Fryderike Rosa baronowa von der Goltz z domu von Vanselow. W 1794 roku dobra należa do Ottona Fredericka von  Bonin. W 1850 roku dobra posiada Silber, właściciel Starzyna. Ponownie w rękach rodzinu von Bonin. W 1911 roku własność fundacji rodzinnej Ottona von Bonin. Zarządcą majątku był von Zalewski. Ostatnim właścicielem majątku był Fritz Gustaw von Hagen(*1901).

PAŁAC

Na terenie wsi założenie pałacowo-parkowe oraz folwarczne. Pałac zbudowany w 1859 roku przez rodzinę von Bonin, przebudowany na początku XX wieku. Zbudowany na planie prostokąta, z charakterystyczną cylindryczną basztą od północy. Obok park  zaprojektowany przez Petera Josepha Lenne. W sąsiedztwie zabudowania gospodarcze- obora, owczarnia, stodoła oraz gorzelnia. Obecnie własność prywatna.

WOJANÓW /Schildau/

Wieś położona w gminie Mysłakowice powiatu jeleniogórskiego. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1281 roku kiedy należał do Eberharda von Schildau. W 1361 roku własność Hansa von Zedlitz, w 1488 roku Dittricha von Runge, w 1470 roku Nicola von Zedlitz, w 1520 roku Petera von Runge. Ponownie w rękach rodu von Zedlitz od 1532 roku. Część wsi była w rękach rodu von Schaffgotsch, którą w 1566 roku odkupił Christoph von Zedlitz. Posiadali Wojanów do 1727 roku, kiedy majątek wykupił węgierski arystokrata Johann Franz hrabia Karwath. Po jego śmierci w 1730 roku  dobra dziedziczy jego jedyny syn, Franz Maximilian hrabia von Karwath żonaty z Kathariną Karoline hrabianką Henckel von Donnersmarck. W 1747 roku majątek zakupiła Clara hrabina von Frankenberg, z domu baronówna Matuschka. Od niej w 1755 roku dobra wykupił Daniel von Buchs(*1707-+1779). W 1817 roku od Daniela von Buchs majątek zakupił Karl Heinrich Sigismund von Rothkirch. W 1831 roku Wojanów zakupił tajny radca sprawiedliwości Karl Albrecht Wilhelm Ike(*1798-+1864). Rodzina Ike pochodziła z Meklenburgii z hrabstwa Ruppin. Pod koniec XVIII wieku mieszkali we Wrocławiu. Karl Albrecht urodził się natomiast w Grodzisku Wielkopolskim. W 1843 roku(dyplom wystawiony w 1844 roku) otrzymał szlachectwo polskie od cara z predykatem Duninowski od nazwy majątku Duninów(obecnie Nowy Duninów) nad Wisłą położonego na Mazowszu. Od tego czasu pisał się Ike-Duninowski. W 1829 roku ożenił się z Luise Marchand, córką bankiera z Elbląga. Jej dziadek Gotthilf von Struensee zakupił od marszałka Blüchera(wtedy generała) Duninów z 16000 ha. Posiadał również Kadyny pod Elblągiem. Cały majątek odziedziczyła wnuczka, w/w Luise.  W 1839 roku sprzedał pałac królowi pruskiemu, Fryderykowi Wilhelmowi III, który podarował go córce, księżniczce Luise, zamężnej za księcia Fryderyka, brata króla holenderskiego Wilhelma II. Kolejnym dziedzicem dóbr była ich córka Marie księżna zu Wied-Neuwied(*1841-+1910), księżniczka Niderlandów. W 1908 roku Wojanów zakupił Karl Krieg z Olszanicy. Od 1927 roku pałac z majątkiem nabyli konsul dr Kurt Effenberger z Wrocławia i Wilhelm Kammer. Posiadali dobra do 1945 roku.

Bardzo dziękuję Panu Witoldowi za informacje dotyczące Karla Albrechta Wilhelma Ike. 

 Pałac

W latach 1603-1607 Nickel von Zedlitz und Nimmersath buduje renesansowy dwór. Zniszczony w trakcie wojny trzydziestoletniej odbudowany przez Christopha von Zedlitz w 1667 roku. Przebudowany w 1754 roku przez Daniela von Buchs. W 1832-33 baron Ike zmodernizował, przebudował i rozbudował pałac. Kolejna przebudowa miała miejsce za czasów księżnej Luise. Kolejne przebudowy i modernizacje miały miejsce w latach 1889, 1899, 1906.

ŁOMNICA /Lomnitz/

Wieś położona w gminie Mysłakowice powiatu jeleniogórskiego. Wieś podzielona na Łomnicę Dolną i Górną. Wzmiankowana w 1300 roku. Do 1366 roku właścicielem wsi był Hans von Schilder oraz rodzina von Zedlitz. W 1391 roku majątek zakupił Heinze von Zedlitz żonaty z Anną von Schwenckfeld. W 1498 roku Nickel von Zedlitz żonaty z Agnes von Seidlitz, wnuk Heinze sprzedał wieś pięciu braciom von Zedlitz z Maciejowej. Rodzina von Zedlitz posiadała Łomnicę do 1650/54. W tym roku wieś przez małżeństwo podpułkownika wojsk cesarskich Matthiasa de Thomagnini z Anną Elisabeth von Zedlitz przechodzi w ręce rodu de Thomagnini. Posiadali wieś do 1737 roku. W latach 1738-1811 majątek należy do rodziny Mentzel z Jeleniej Góry. W latach 1811-1822 majątek jest własnością Johanna Georga Flach, kupca z Kowar. Po jego śmierci majątek dziedziczy wdowa Maria, z domu Exner. Od niej w 1828 roku majątek zakupił zięć Johann Friedrich Moritz Benjamin baron von Roth. Po jego śmierci w 1835 roku majątek przejął Karl Gustav Ernst von Küster. Posiadali dobra do 1945 roku. Po II wojnie w pałacu mieścił się Ośrodek Oświaty Rolniczej, szkoła podstawowa. W 1991 roku pałac zakupiony przez potomka byłych właścicieli, Ulricha von Küster żonatego z Elisabeth, z domu Ebner von Eschenbach.

Łomnica Dolna-pałace

Już w XIV wieku mowa o zamku na terenie wsi. W drugiej połowie XVII wieku powstał barokowy obronny dwór, przebudowanego w latach 1705-25, po raz kolejny w latach 1838-44. Na zachód od pałacu zbudowany w latach 1803-1804 położony jest tzw. „Dom Wdowy, obecnie zwany Małym Pałacem. W drugiej połowie XVIII wieku obok pałacu powstaje założenie parkowe.

  

  

 

 

Łomnica Górna-Dwór

Na terenie Łomnicy Górnej położony jest były majątek z dworem. Po założeniu zachował się budynek dworski oraz zabudowania gospodarcze.

BUKOWIEC /Buchwald/

Wieś położona w gminie Mysłakowice powiatu jeleniogórskiego. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1303 roku. W 1379 roku wieś należała do Heincze(Hink) von Zedlitz, łowczego księcia Bolka II świdnickiego. Ród von Zedlitz posiadał Bukowiec do 1573 roku, kiedy bracia Heinrich i Konrad von Zedlitz sprzedali wieś Hansowi von Reibnitz(+1579). Ostatnim właścicielem wsi z tego rodu był Johann Maximilian Leopold baron von Reibnitz, zmarły 20.12.1758 roku, który testamentem zapisał wieś siostrzeńcowi, Karlowi baronowi von Kottwitz. W 1761 roku sprzedał on wieś Gottliebowi baronowi von Richthofen. Kolejnymi właścicielami majątku byli: Barbara Helene von Festenberg-Packisch(1762-1765), Friedrich von Packisch(1765), von Luck(1765-1770), Barbara Helene von Luck, z domu von Lestwitz, Karl Ferdinand Siegmund baron von Seherr-Thoss(1770-1774), wdowa po nim Marie Eleonore, z domu von Prittwitz, która w 1785 roku sprzedała majątek Friedrichowi Wilhelmowi baronowi von Reden. Po jego śmierci w 1815 roku majątek dziedziczy żona, Juliane Friederike. W 1854 roku dobra dziedziczy chrześnica Juliane Friederike baronowej von Reden, Marie Karoline baronowa von Rotenhan(*1809-+1878), z domu von Riedesel. Była żoną Hermanna Ernsta barona von Rotenhan(*1800-+1858). Kolejnym właścicielem dóbr był rotmistrz Hermann Wolfgang von Rotenhan(*1841-+1893), żonaty z Hedwig Elisabeth, z domu von Jagow-Rühstӓd. Po nim majątek w rękach Friedricha Karla Georga barona von Rotenhan(*1870-+1956). Był ostatnim właścicielem dóbr.

PAŁAC

   

W XVI wieku zbudowany został dwór obronny otoczony fosą. Przebudowany w XVII wieku na pałac barokowy. Kolejna przebudowa miała miejsce w latach 1790-1800 na pałac w stylu klasycystycznym. Obok na przełomie XVIII i XIX wieku powstał park krajobrazowy.