RUNOWO KRAJEŃSKIE

Wieś położona w gminie Więcbork powiatu sępoleńskiego. Po raz pierwszy wzmiankowana kiedy należała do cystersów z Byszewa. Około 1391 roku Runowo było w rękach rycerza Dobiesława Runga herbu Odrowąż.  W XV wieku należała do Dźwierszeńskich a kolejnym właścicielem od 1567 roku była rodzina Orzelskich herbu Dryja- wg drugiego źródła pod koniec XV wieku wieś nabył Mikołaj Orzelski herbu Dryja. Na przełomie XVI i XVII wieku Jan Orzelski na fundamentach starszej budowli stawia renesansowy dwór. W tym samym czasie powstaje park krajobrazowy. W 1615 roku majątek przechodzi w ręce Działyńskich herbu Ogończyk przez małżeństwo córki Jana Orzelskiego, Izabeli za Mikołaja Działyńskiego. W XVIII wieku właścicielem Runowa została hrabina Teofila z Działyńskich Szołdrska-Potulicka, a następnie jej syn Wiktor Szołdrski. Po jego śmierci w 1839 roku majątek w posiadaniu Fryderyka von Pelet-Narbonne. Kolejnym posiadaczem majątku był kupiec żydowski Schie Jaffe z Poznania. W latach 1841-43 dobra w rękach hrabiego Aleksandra Mielżyńskiego. W 1852 roku majątek zakupił baron Theodor von Bethmann-Hollweg. W 1870 roku ożenił się z Fredą von Arnim-Boitzenburg. Po uzyskaniu pełnoletniości majątek odziedziczył ich najstarszy syn baron Joachim Theodor von Bethmann-Hollweg. W 1900 roku ożenił się z Ilse von Arnim-Mellenau. Pod koniec 1911 roku zakupił majątek Runowo-Młyn budując tam pałacyk dla swojej matki. Po I wojnie światowej w pałacu zamieszkał najstarszy syn Joachima Philipp z żoną Hellą. W 1928 roku pałac został przejęty przez Skarb Państwa II RP a w 1929 roku majątek został sprzedany Państwowemu Bankowi Rolnemu z powodu złej sytuacji finansowej. Na początku lat 30-tych XX wieku majątek został rozparcelowany. Resztówkę z pałacem nabył Wiktor Szulczewski ze Strzelec. Ostatnimi przedwojennymi właścicielami byli córka Wiktora Szulczewskiego- Maria oraz jej mąż pułkownik WP Edward Leszczyński. Podczas II wojny światowej majątek przejęty przez Skarb Rzeszy a w pałacu urządzono magazyn mundurowy wojsk lotniczych. W 1945 roku pałac został podpalony przez wojska radzieckie wg jednej wersji lub wycofujące się wojska niemieckie. Od 1945 roku trwała ruina.

Pałac

Na miejscu obecnego pałacu w XVI wieku znajdował się drewniany dwór obronny Orzelskich, który spłonął w 1589 roku. W następnych latach wybudowany został murowany zamek. Na podstawie portretu Jana Orzelskiego znajdującego się w runowskim kościele wiemy, że był to budynek w stylu renesansowym, z niewysoką wieżą, pozbawiony już cech obronnych. W 1860 roku stary zamek został przebudowany na nowoczesną rezydencję utrzymaną w styl neorenesansu, z pewnymi elementami neogotyku. Autorem projektu był znany berliński architekt Martin Gropius. Bryła pałacu została znacznie podwyższona i wzbogacona wysoką wieżą zegarową(na fundamentach wieży z 1595 roku) zwieńczoną w najwyższej kondygnacji czterema podwieszonymi wieżyczkami oraz zamkniętą stożkowym hełmem. Wnętrza miały bogato dekorowane sufity i ściany. Pałac był jedną z najświetniejszych pruskich siedzib szlacheckich na Pomorzu i w Wielkopolsce. Wokół założony został park krajobrazowy. Na jego obrzeżach wybudowano do stylu tyrolskiego dom ogrodnika, neogotycki budynek administracyjny i stajnię. Pięknym dokumentem z tego czasu jest litografia Aleksandra Dunckera. W 1929 roku baron Joachim von Bethmann-Hollweg zmuszony został do sprzedaży resztek wielkiego niegdyś majątku. Przez następne 10 lat pałac stał pusty, aczkolwiek nie dopuszczono do jego dewastacji, nowi polscy właściciele zamieszkali w dworku na folwarku. Po 1939 roku Niemcy umieścili tu magazyn mundurowy wojsk lotniczych. W styczniu 1945 roku wycofując się przed nacierającymi Rosjanami podpalili pałac. Plany odbudowy w 1958 i 1974 roku zgodnie z którymi w pałacu miał powstać dom wczasowo-kolonijny dla młodzieży, nie zostały zrealizowane. Odnowiono tylko budynki w parku, i stajnię w której chciano urządzić stylową kawiarnię. W 1997 roku AWRSP sprzedała pałac Hannie i Zenonowi Lewandowskim z Bydgoszczy. Na obrzeżu parku wybudowali luksusowy kompleks hotelowo-wypoczynkowy, nawiązując stylowo do budynku dawnej stajni, który wkomponowano jako część kompleksu.

POŁCZYN ZDRÓJ /Bad Polzin/

Miasto uzdrowiskowe położone w powiecie świdwińskim. Już w VI wieku w pobliżu Połczyna Zdroju powstała osada. W 1290 roku Bogusław IV wzniósł tu zamek, który był własnością książęcą do początków XIV wieku, który książę Warcisław przekazał rodowi von Wedel. W 1337 roku po raz pierwszy pojawia się nazwa miejscowości(Bolczin). W tym czasie Połczyn należał do hrabiego Hassego von Wedla. W 1389 roku Połczyn przekazany rodzinie von Manteuffel. Wielokrotnie niszczone przez: wojska husyckie w 1431 roku, krzyżackie w 1433 roku, podczas wojny trzynastoletniej. W 1515 roku właścicielem Połczyna był Kurt von Manteuffel. W latach 1567-1614 lenno na terenie Połczyna posiadała rodzina von Schwave(Swave, Suave, Schwaven, Schwaben). W 1569 roku na terenie Połczyna siedziała również rodzina von Zozenow(Zotzenow). W 1587 roku lenno na terenie Połczyna posiadała rodzina von der Goltz. W 1654 roku Połczyn od Asmusa von Manteufflela przejął Jakub von Krockow ale ród von Manteuffel nadal posiadał dobra na terenie miasta, odnotowani w 1843 roku. W 1798 roku dobra w rękach rodziny von Blankenburg. W 1800 roku majątek w posiadaniu rodziny von Kleist. Kolejnym właścicielem była rodzina von Kupperwolff notowana w 1804 roku- wzmiankowany Wolf Carl. W 1846 roku majątek posiadała rodzina von Voss oraz von Wolffradt(Wolffrath, Wolfrat). Od 1850 roku zamek z majątkiem w posiadaniu rodziny Simon– wymienieni Dr. Gustaw zmarły w 1852 roku, Franziska, z domu von Zastrow, zmarła w 1879 roku oraz Gustaw zmarły w 1938 roku. Od 1914 roku dobra w posiadaniu rodziny Behrendt- wzmiankowany Bernhard. Ostatnim właścicielem zamku-pałacu z majątkiem była rodzina Germer– wymieniony Heinrich.

Zamek

Zamek stoi na niewielkim wzgórzu, nad doliną rzeki Wogry. Nieznany jest jego pierwotny wygląd. Wielokrotnie przebudowywany. W XVIII wieku wzniesiono obecny budynek w stylu barokowym.  Obecnie jest to budynek postawiony w kształcie litery L, piętrowy. Piwnice datowane są na wiek XVI. W pałacu funkcjonuje biblioteka oraz wystawa starych pocztówek.

Grodzisko

PIASECZNIK /Petznick/

Wieś położona w gminie Choszczno powiatu choszczeńskiego. Po raz [pierwszy wzmiankowana w 1278 roku. W okresie średniowiecza należała do rodów von Wedel, von Güntersberg. W latach 1528-1644 wieś w posiadaniu rodu von Anclam. W 1739 roku wieś należała do rodu von Rhein(Rein, von dem Rine, Ryne, de Reno). W 1775 roku Piasecznik należy do rodziny von Schmiedeberg. W latach 1879-1918 majątek w rękach królów Prus, dzierżawiony. W 1879-1905 dzierżawił Louis Sänger. W 1928 roku dobra posiadał baron Karl von Pechmann(ur. 1884r.).

Dwór

 

 

 

We wsi ruina dworu położonego w północno-zachodniej części wsi.

OLEŚNICA /Oels/

Miasto położone na lewym brzegu rzeki Oleśnicy, siedziba powiatu oleśnickiego. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1189 roku, kolejna w 1214 roku. W 1230 roku wymieniony został gród obronny, od 1247 roku Oleśnica stała się siedzibą kasztelanii. Po podziale księstwa śląskiego wchodziła w skład księstwa wrocławskiego. Henryk III Biały książę wrocławski w 1255 roku nadał Oleśnicy prawa miejskie. Od 1294 roku należała do księstwa głogowskiego. Po śmierci Henryka III Głogowskiego w 1309 roku doszło do podziału księstwa głogowskiego pomiędzy jego pięciu synów. Oleśnicę otrzymał Bolesław. Od 1313 roku Oleśnica stała się samodzielną stolicą księstwa oleśnickiego. Po śmierci Bolesława Oleśnickiego  w 1321  roku Oleśnicę przejął Konrad I oleśnicki, syn Henryka III Głogowskiego, który do Oleśnicy przeniósł stolicę swojego księstwa. Konrad I zapoczątkował linię Piastów oleśnickich, która wygasła wraz ze śmiercią jego potomka, Konrada X Białego w 1492 roku. Przez 3 lata była pod jurysdykcją króla Czech a w 1495 roku król czeski Władysław Jagiellończyk przekazał miasto wraz z księstwem Henrykowi I Podiebrada, władcy ziębickiemu. Za czasów Podiebradów miasto przeżywało rozkwit. W 1647 roku umiera ostatni z Podiebradów, książę Karol Fryderyk. Władcą został mąż jego córki Elżbiety Marii, Sylwiusz Nimrod Wirtemberski(1622-1664).  Ostatni z linii wirtemberskiej Karol Krystian Erdmann zmarł w 1792 roku. Oleśnica wraz z księstwem przeszła w ręce jego zięcia, księcia brunszwickiego Fryderyka Augusta, męża Fryderyki, jedynej córki księcia Karola Krystiana Erdmanna. Po bezpotomnej śmierci księcia Fryderyka Augusta miasto i księstwo odziedziczył Fryderyk Wilhelm książę Brunszwiku-Lüneburga. Książęta Brunszwiku-Lüneburga posiadali Oleśnicę do 1844 roku, kiedy przechodzi na własność następcy tronu Prus. Sam zamek po adaptacji stał się siedzibą Hohenzollernów i taki stan przetrwał do 1945 roku.

Zamek

W 1292 roku mowa o zamku. Za czasów Konrada I oleśnickiego wykorzystując mury starego zamku buduje nowy zamek. W latach 1542-56 książę Jan Podiebrad(1509-1565) przebudował  a następnie w latach 1559-1563 rozbudował go. Bratanek Jana Podiebrada, jego następca na tronie księstwa Karol II(1545-1617) w latach 1585-1616 przebudował zamek w stylu renesansowym. W latach 1650-54 za panowania Sylwiusza Nimroda Wirtemberskiego zamek odnowiono. Syn Sylwiusza, Krystian Wirtemberski(1652-1704) dokonał kolejnej przebudowy rezydencji. Kolejne prace budowlane trwały w 1750 roku za czasów księcia Karola Fryderyka. Przez kilkadziesiąt lat XIX wieku stał opuszczony. Dopiero w latach 1891-1906 za czasów Hohenzollernów doszło do gruntownej restauracji i modernizacji zamku z zaadoptowaniem go na siedzibę książęcą. Lata II wojny przetrwał bez zniszczeń. W 1945-46 przejęty przez Rosjan, w latach 1950-53 zaadoptowany dla Technikum Budowlanego z internatem. Część zamku zaadoptowana na mieszkania i magazyny. W kolejnych latach w zamku mieściła się siedziba Centralnej Szkoły Instruktorów Zuchowych ZHP, filia Muzeum Archeologicznego z Wrocławia. Od 1993 roku zamkiem zarządzają Ochotnicze Hufce Pracy.

Willa Prittwitz

Przy ulicy Wojska Polskiego 12 mieści się willa Prittwitzów, w której obecnie mieści się przedszkole oraz gabinety medyczne.

NOWY KOŚCIÓŁ /Neukirch/

Wieś położona w gminie Świerzawa powiatu złotoryjskiego. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1228 roku(Nova Ecclesia) oraz w latach: 1307(Noua ecclesia), 1308(Neukirch), 1355(Newkirche), 1419(Neuenkirch, Newenkirch), 1550(Neukirche), 1591(Neukirch), 1668(Neükirch), 1726(Neu Kirch). W XIII wieku właścicielami wsi byli von Dietze i Bernhard Czedliz. Do 1312 roku była własnością księcia jaworskiego, potem w posiadaniu rodu von Zedlitz. W 1508 roku dobra posiadał Sigmund von Zedlitz, zwolennik husytów. Po nim dobrami zarządzał jego syn wymieniony w 1552 roku, George von Zedlitz. W 1605 roku od cesarza Rudolfa otrzymują tytuł barona. W 1638 roku baron Konrad von Zedlitz sprzedał wieś Herrmannowi von Czettritzowi ale ten w 1655 roku odsprzedał wieś von Falkenhainowi. Po Evie von Falkenhain wieś ponownie w rękach baronów von Zedlitz. W 1683 roku baron Christoph von Zedlitz, właściciel wsi brał udział w odsieczy wiedeńskiej. W 1719 roku baron Sigmund Seifrid von Zedlitz sprzedał wieś wnukowi. Ze względu na zadłużenie wieś zakupił jego przyrodni brat, Konrad Gottlieb von Zedlitz. W 1763 roku wieś odziedziczył baron Hans Kaspar Konrad von Zedlitz. W 1782 roku wieś zakupił brat poprzedniego właściciela, baron Otto Friedrich Konrad  von Zedlitz-Neukirch. Do majątku w tym czasie należał folwark Kräsig. W 1825 roku właścicielem był baron Wilhelm Konrad Gottlieb von Zedlitz-Neukirch. W tym czasie na terenie wsi był zamek i dwa folwarki. W 1870 roku majątek majora barona von Zedlitz-Neukircha obejmował 1666 morgów ziemi.

Zamek-pałac

Zamek zbudowany w 1319 roku. Wielokrotnie przebudowywany, ostatnio w stylu neogotyku w XIX wieku. Była to budowla rozczłonkowana, otoczona fosą. Murowana, z fragmentami o konstrukcji szachulcowej. Rozebrany po 1945 roku. Z dawnego zespołu zachowały się: resztki parku o powierzchni 2,75 ha, brama wjazdowa z 1 połowy XIX wieku, na północy od zamku zachowało się założenie folwarczne.

NIESZCZYCE /Nistitz/

Wieś położona w gminie Rudna powiatu lubińskiego. Po raz pierwszy pojawia się w Księdze uposażeń biskupa wrocławskiego Henryka z Wierzbna z lat 1295-1305 jako Nesticz. Wymieniona również w latach: 1305(Nesticz), 1473, 1485, 1524, 1544(Nisticz), 1670(Niswiz), 1679(Niswitz, Villa Nieswitz), 1678(Nistitz). W 1305 roku dwa łany posiadała wdowa von Mielesdorf. W latach 1478-1500 wieś w rękach Nicona Tasse, po 1500 roku w posiadaniu wdowy po Niconie, a następnie Hansa Seer zwanego Tasse, który ożenił się z wdową, w latach 1503-1524 Hannusa Tasse, w 1544 roku Hansa i Nicola Seren. W 1630 roku własność rodu von Brauchitsch, przed 1638 rokiem do Geroga von Kottwitz i jego braci, po 1638 roku do von Seydlitz z Chobieni, w 1670 roku należy do Sebastiana von Kottwitz z Chobieni, w 1688 roku do Leonharda von Kottwitz, w 1710  roku wieś należała do rodu von Haugwitz, w 1765 roku do hrabiego von Dyherr, w 1791 roku do barona von Kottwitz– mowa była o siedzibie dworskiej i 3 folwarkach, w 1814 roku do von Luck, w 1830 roku do kupca Puckelt, w 1845 roku do urzędnika Schwarz, w 1855 roku majątek posiadała rodzina von Katzler(Katzeler), w 1876 roku wymieniony Friedrich von Katzeler, w 1886 roku należała do Carla Genlig, w latach 1891-1905 do Eduarda j. Webera, konsula w Hamburgu, około 1912 roku spadkobiercy po śmierci Eduarda J. Webera, w latach 1912-1921 do Wolfganga Webera, w latach 1926-1937 do Friedricha Karla Webera.

Dwór

 

 

 

 

Wybudowany w 1840 roku, przebudowany w 1923 roku. Założony na planie prostokąta, parterowy z piętrowym pseudoryzalitem w części frontowej, z użytkowym poddaszem, kryty dachem mansardowym, podpiwniczony. Obok zachował się park krajobrazowy z końca XIX wieku o powierzchni 5 ha oraz zabudowania gospodarcze.

NIELEP /Nelep/

Wieś położona w gminie Rąbino powiatu świdwińskiego. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1337 roku. W 1349 roku Hasso von Wedel otrzymał wieś jako lenno od margrabiego Ludwiga. W 1389 roku bracia von Wopersnow sprzedali kościołowi świdwińskiemu 7 łanów, które posiadali. Druga część, która była w posiadaniu komornika ze Świdwina dostała się w ręce joannitów, które posiadali do 1808 roku. W 1736 roku podział wsi na część należącą do joannitów i na część będącą własnością miasta Świdwin. W 1823 roku właścicielem majątku była rodzina Krieger. W 1844 roku dobra w rękach rodziny Schohl, od 1847 roku rodziny Kuss, która wymieniona została w spisie majątków w 1857 roku. Ostatnim właścicielem majątku z dworem był Paul Seyer, którego dobra obejmowały 811 ha. Drugim majątkiem o powierzchni 160 ha był w posiadaniu Heinza Kettnera.

Dwór

Dwór nie istnieje. Po założeniu do zobaczenia są budynki gospodarcze w różnym stanie zachowania oraz park krajobrazowy.

MIESZEWO /Meesow/

Wieś położona w gminie Węgorzyno powiatu łobeskiego. Stare lenno rodu von Dewitz. Jednym z właścicieli wsi był generał Joachim Balthasar von Dewitz(1636-1699). Urodzony w Dargomyślu. Syn Stephana III von Dewitz i Essy Barbary von Pfuel. Był trzykrotnie żonaty: 1-mo z Anną Hedwig von Mӧrner, z którą miał syna Stephana Berd(1672-1728) i 5 córek, 2-do z Margarethą Dorotheą von Dewitz. Była córką Bernda von Dewitz z Mieszewa i Barbary Sophie von Owestin, z którą miał dwóch synów: Christiana Ludwiga(1681-1697) i Fryderyka Wilhelma zmarłego w dzieciństwie oraz 3 córki, 3-tio z Louise von Derffinger. Przez małżeństwo z Margarethą Dorotheą pozyskał Mieszewo. Kolejnym dziedzicem był wnuk Joachima Balthasara, Carl Joseph von Dewitz(1718-1753), syn Stephana Bernda von Dewitz i Luise Emilie von Zieten. Z Zofią Frederiką hrabianką von Podewils nie miał potomstwa. Majątek odziedziczyli 3 bracia: pułkownik August Albrecht von Dewitz, pułkownik Stephan Gottlieb von Dewitz oraz Cornet Bernhard Heinrich von Dewitz. Po śmierci Augusta Albrechta i Corneta Bernharda Heinricha dobra odziedziczył Stephan Gottlieb von Dewitz. W latach 1804-1869 majątek posiadał porucznik Leopold Ludwig von Dewitz. Kolejnym właścicielem był Oskar von Dewitz(1845-1932). Następcą był jego syn z Elisabeth von Loeper, Johann Georg von Dewitz(1878-1958).

Pałac

 

 

 

 

Pałac zbudowany pod koniec XVIII wieku. Jest to budynek dwukondygnacyjny, wzniesiony na planie prostokąta, przykryty dachem naczółkowym. Nad wejściem kartusz herbowy z herbem von Dewitz.

LIPINY /Krummlinde/

Wieś położona w gminie Lubin powiatu lubińskiego. Obecnie część wsi Raszówka. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1418 roku(Crommenlinde). W latach kolejnych wymieniana w 1482(Cromenlynde), 1789(Krumlinde). W 1461 roku właścicielem wsi był Hans von Axleben gen.Magnus. Rodzina von Axleben gen. Magnus wymieniona również w 1596 roku. W 1555 oraz w 1595 roku wieś należała do rodziny von Falkenhayn(Falkenhagen, Falkenhahn). W roku 1653 oraz w 1664 wieś należała do rodziny Janowitz(Janowski von Janowitz). W latach 1731-1912 dobra posiadała rodzina von Üchtritz. W 1870 roku majątek posiadał Hasso von Üchtritz z Berlina, w 1873 roku dobra w rękach wdowy po Hasso, w latach 1886-1902 własność Maxa von Üchtritz z Miłoradzic, osiadłego w Berlinie, w latach 1905-1912 własność majora Ernsta von Üchtritz. Rodzina von Üchtritz nie mieszkała na terenie majątku. Dobra były dzierżawione; w 1870 dzierżawił je Paul Tietze, w 1873 roku Rosenbaum, 1886 roku Karl Lehman, w latach 1891-1902 kapitan Knӧnagel. W latach 1886-1902 majątkiem zarządzał książę zu Dohna z Chocianowa. W latach 1912-1920 majątek w rękach rotmistrza Adolfa Holtza. Kolejnym właścicielem był Hugo Schlegel wzmiankowany w 1922 roku a następnie Fritz Ludwig Proske, który posiadał majątek w latach 1926-1937.

Pałac

Budynek wzniesiony pod koniec XVIII wieku, przebudowany w 1854 oraz w latach 20-tych XX wieku. Zbudowany na planie prostokąta, dwukondygnacyjny z użytkowym poddaszem, podpiwniczony, kryty dachem czterospadowym. Pałac stoi na skraju niewielkiego parku. Obok oficyna oraz budynki folwarczne, z których możemy zobaczyć: budynek gospodarczy, obory, budynki mieszkalne. Całość otoczona jest otynkowanym murem z okazałą bramą wjazdową.

KRÓLIKOWICE /Krolkwitz/

Wieś położona w gminie Kobierzyce powiatu wrocławskiego. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1334 roku. J.Ch. Knie podaje datę 1342(Krolicz) i 1336(Krolkowitz, Crolocowicz). Początkowo wieś należała do książąt wrocławskich. W 1334 roku książę Henryk VI sprzedał wieś braciom Mikołajowi, Konradowi i Henrykowi von Weizenrodau(Waczinrode). W 1336 roku Konrad von Weizenrodau przepisał dobra swojej żonie, Katarzynie. W 1376 roku własność Ottona von der Neisse, wrocławskiego mieszczanina. W 1534 roku własność rodu von Hӧrnig(Hӧrning, Hӧrningk). W 1654 roku siedziała tu rodzina Springel von Edelstein, której przedstawiciel Balthasar Springel w 1652 roku był przez cesarza Ferdynanda III wyniesiony w poczet szlachty czeskiej z nazwiskiem von Edelstein. Właścicielem majątku w 1657 roku był Johann Stephan von Edelstein, administrator klasztoru w Legnicy, zmarły 03.07.1659r. W 1682 roku siedział tu ród von Fragstein. W 1730 roku własność rodziny von Gruttschreiber. Pod koniec XVIII wieku właścicielami wsi była rodzina von Schikfuss. Po 1800 roku majątek posiadali baronowie von Reichel. Baronowa von Reichel, z domu von Netz sprzedała majątek swojemu zięciowi, Johannowi Christophowi von Eisenhart. W 1810 roku właścicielem majątku był hrabia Johann Christoph von Eisenhart(1765-1823), syn szefa berlińskiej policji i prezydenta Berlina Johanna Friedricha von Eisenhart(zm.1804r.) i Johanny Dorothei de Witt(zm.1822). Dnia 05.08.1810 roku zamordował żonę i młodszą córkę. Po 1810 roku majątek posiadał major von Heinze a po 1830 majątek należał do spadkobierców majora. W 1845 roku właścicielem był hrabia Karl von Harach. Po 1858 roku dobra wykupił Eduard von Kramsta. W 1873 roku majątek Eduarda von Kramsty obejmował 1088 mórg. Przed 1886 roku dobra w rękach wdowy Anny von Wietersheim. Po 1894 roku właścicielem został porucznik Eugen von Wietersheim. W 1917 roku dobra w posiadaniu małoletniego syna Eugena, Hansa Christopha von Wietersheim, będącego pod opieką wdowy Marii-Theresy von Wietersheim, z domu von Colmar. Ostatnim właścicielem był Hans Christoph von Wietersheim-Kramsta. W latach 1945-46 we wsi stacjonowały wojska radzieckie. Po przejęciu majątku przez władze polskie utworzono z majątku PGR Kobierzyce a pałac zaadoptowano na mieszkania dla pracowników. Później siedziba Stacji Hodowli Roślin Kobierzyce. W klatach 80-tych przejęta przez spółkę „Chevalier”. Obecnie właścicielką pałacu jest córka Hansa Christopha, Mellita Sallai, mieszkająca w pałacu w Morawie od 2021 roku.

Pałac

Zbudowany pod koniec XVIII wieku, przebudowany w stylu neorenesansu w latach 80tych XIX wieku. Budynek zbudowany na planie prostokąta, dwukondygnacyjny, podpiwniczony, z użytkowym poddaszem, kryty dachem naczółkowym z lukarnami.

KOBIERZYCE /Koberwitz/

Wieś gminna położona w powiecie wrocławskim. Po raz pierwszy wzmiankowana w  1257 roku(Cobilwitz). W 1337 roku własność Otto von Glubosa. Od początku XVIII wieku własność rodu von Kӧnigsdorff. Od początku XIX wieku w posiadaniu rodziny von Tschirschky, wygasłej w 1841 roku. Od 1850 roku w posiadaniu duisburskiej rodziny vom Rath. Majątek stał się częścią firmy „Johann Jakob vom Rath & Co Breslau”. W 1873 roku majątek o areale 1725 mórg posiadali bracia vom Rath z Coln a/R. W 1904 roku firma połączyła się z firmą rodzinną Schoellerów tworząc „Vom Rath, Schoeller & Skene”. W 1910 roku wzmiankowana w książce adresowej jako właściciel majątku jako „Vom Rath, Schoeller & Skene, G.m.b.H. in Klettendorf”. Po 1920 roku pałac był rezydencją hrabiego Karla von Keyserlingka(1869-1928) i jego żony Johanny Skene.

Pałac

Zbudowany w 1730 roku pałac przez Samuela Regiusa von Kӧnigsdorff,  został przebudowany w 1884 roku. W 1945 roku zajęty przez wojska radzieckie, został przez nich opuszczony w 1946 roku. Po przejęciu majątku przez władze polskie zabudowania przekazano Wrocławskiemu Przedsiębiorstwu Hodowli Roslin i Nasiennictwa. W 1976 roku w pałacu funkcjonował ośrodek administracyjno-socjalny. Remontowany wielokrotnie. Od lat 80-tych stał opuszczony. W latach 90-tych XX wieku przejęty przez władze samorządowe. Został gruntownie wyremontowany z przeznaczeniem na siedzibę Urzędu Gminy Kobierzyce. Obok park krajobrazowy o powierzchni 50 ha.

Humań i Zofiówka

Na terenach włości humańskich w 1796 roku rozpoczyna się budowa przepięknego ogrodu za sprawą Stanisława Szczęsnego Potockiego(1752-1805). Początki Humańszczyzny sięgają XV wieku. W tym czasie na podstawie nadań książąt litewskich i królów polskich tereny te należały do Semena Koszki. Później ziemie te zostały włączone do dóbr hospodarskich województwa bracławksiego. W 1609 roku sejm Rzeczypospolitej nadał te ziemie Walentowi Kalinowskiemu herbu Kalinowa, staroście bracławskiemu, zmarłemu w 1620 roku. Obszar ten był stale pustoszony przez napady tatarskie i inne. Nazwa Humań(Umań) wzięła się od nazwy ruskiej „umiany” na takie pustacie. Po sprowadzeniu licznych osadników przez Kalinowskiego powstaje miasto a Kalinowski buduje zamek z czterema narożnymi wieżami- zamek prawdopodobnie rozebrany w pierwszej połowie XIX wieku. Po śmierci ostatniego z linii humańskiej, Marcina Adama Kalinowskiego, starosty gniewkowskiego, Humańszczyzna przypadła w spadku jego jedynej córce Helenie zamężnej za Jakubem Władysławem Morsztynem herbu Leliwa, wojewodą sandomierskim, zmarłym w 1729 roku. Małżeństwo bezdzietne. Majątek odziedziczyli spadkobiercy Stanisława „Rewery” Potockiego(zm.1667r.)wojewody krakowskiego, żonatego z Zofią Kalinowską(zm.1645r.), córką Walentego Kalinowskiego, założyciela Humania. Mieli trzech synów: Prokopa, Andrzeja i Feliksa Kazimierza(zm.1702r.), kasztelana krakowskiego, pana na Podhajcach, Krystynopolu i wielu innych kluczach, żonatego z Krystyną Lubomirską, protoplastę linii tulczyńskiej i wilanowskiej. Jego syn Stanisław Władysław Potocki herbu Pilawa(zm.1732r.) był dziedzicem Humania. Po bezpotomnej śmierci Stanisława Władysława Potockiego dobra humańskie przeszły na bratanka, Franciszka Salezego Potockiego(1700-1772), wojewodę kijowskiego. Za jego czasów ponownie na nowo skolonizował opustoszały Humań i okolicę po napadzie hajdamaków w 1749 roku. Na zamku utrzymywał liczącą od kilkuset do kilku tysięcy załogę zwaną „kozakami humańskimi”. Na zamku mieszkał administrator dóbr, Rafał Despot Mładanowicz. Franciszek Salezy ufundował w Humaniu kościół i klasztor oo. Bazylianom oraz szkoły. W 1768 roku doszło do „rzezi humańskiej” za sprawą hajdamaków pod wodzą Iwana Gonty i Maksyma Żeleźniaka(Zalizniaka). Wymordowanych zostało wtedy od 15 do 20 tysięcy mieszkańców Humania. Po śmierci Franciszka Salezego dobra dziedziczy jego syn, Stanisław Szczęsny Potocki(1752-1805). Używał tytułu hrabiowskiego, który nigdy nie został mu przyznany. Trzykrotnie żonaty: potajemnie w wieku 18 lat ożenił się z Gertrudą Komorowską, która po ujawnieniu małżeństwa została porwana i zamordowana. W 1774 roku poślubił Józefinę Amalę Mniszech herbu własnego. Po unieważnieniu-rozwodzie z nią, ożenił się po raz trzeci w 1798 roku z Zofią Wittową  z domu Glavani(prawdziwe jej nazwisko nieznane. Glavani przyjęła po swojej ciotce, przez którą została adoptowana). To dla niej od 1796 roku a prawdopodobnie już od 1793 roku rozpoczęły się prace nad jednym z najpiękniejszych ogrodów-parków Europy, powstały za 15 mln złotych. Park powstał w malowniczym jarze z płynąca dołem rzeką Kamionką. Kierownictwo robót Szczęsny  Potocki zlecił oficerowi artylerii koronnej, inżynierowi Ludwikowi Metzllowi herbu  Trójgwiazd(1764-1848). Nosił nazwisko męża swej matki Adelajdy, ale był naturalnym synem generała artylerii koronnej Fryderyka Alojzego hrabiego Brühla.  Na obszarze 150 ha powstał park, którego oficjalne otwarcie nastąpiło w 1800 roku. Dziennie przy pracy w tworzeniu parku pracowało ok. 800 ludzi. Po śmierci Stanisława Szczęsnego przy parku pracowało tylko kilkadziesiąt osób. Posadzono tu 512 gatunków drzew z całego świata, zmieniono ukształtowanie terenu z przemyślnym systemem wodnym, z dwoma zbiornikami wodnymi, śluzami, które pozwalały na stworzenie wodotrysków, kaskad i wodospadów. Po śmierci Zofii Potockiej Humań odziedziczył syn Szczęsnego, Aleksander Potocki. Za udział w powstaniu listopadowym car Rosji Mikołaj I w 1832 roku skonfiskował majątek. W 1836 roku Zofiówka przeszła pod administrację Zarządu Kolonii Wojskowych. Do 1860 roku ogród stanowił własność Mikołaja I. Od tego roku stał się własnością i siedzibą szkoły ogrodniczej jako Humański Ogród Głównej Szkoły Ogrodnictwa i została udostępniona zwiedzającym. Od 1923 roku zwana Parkiem Trzeciej Międzynarodówki. Od 1945 roku zwana Państwowym Rezerwatem „Zofiówka”. Od 1955 roku przechodzi pod zarząd Akademii Nauk Ukrainy. W 2000 roku park został wpisany na ukraińską listę informacyjną UNESCO.