BORÓW WIELKI /Grossenborau/

HISTORIA WSI

W 1295 roku pojawia się wzmianka o wsi leżącej w gminie Nowe Miasteczko powiatu nowosolskiego. W 1409 roku dobra we wsi miał Eryk von Lesslau/Lasnow oraz Peter von Wurben. W tym czasie wieś podzielona na dwie części; Borów Górny i Dolny, w późniejszym czasie dodatkowo na część Środkową.

BORÓW WIELKI „DOLNY”

 Prawdopodobnie od początku XV wieku ta część wsi jest w rękach rodu von Rechenberg. W 1409 roku jako wójta wymienia się Clemensa von Rechenberg. Jako kolejnych właścicieli tej części wsi wymienia się Melchiora II von Rechenberg/1457-1482/ a na początku XVI wieku jest w posiadaniu Hansa von Rechenberg. Po jego śmierci w roku 1537, Borów otrzymuje jego brat, Clemens II, który siedzibę rodową przenosi do Sławy. Tym samym Borów Wielki znajduje się w kluczu dóbr sławskich. Prawdopodobnie za ich czasów istniała murowana siedziba rodowa. Kolejnymi właścicielami Borowa byli: Henryk von Rechenberg zmarły w roku 1597, później jego brat Sigismund, właściciel Przybyszowa. Prawdopodobnie był ostatnim z rodu von Rechenberg związanym z Borowem Wielkim. Po nim dobra dziedziczą synowie: Wolfgang oraz Sigismund. Drogą koligacji/żoną Wolfganga była Dorotha von Kreckwitz/ dobra przechodzą na krótko w ręce rodziny von Kreckwitz. Przed 1676 rokiem właścicielem tej części wsi zostaje Friedrich von Knobelsdorff, który sprzedaje dobra Joachimowi von Unruh. Po 1716 roku ta część wsi przechodzi na własność rodów: von Globen z Lasocina, von Tschammer i von Arnold. Wzniesienie pałacu przypisuje się Janowi Ernestowi Fryderykowi von Arnold, zmarłemu w 1804 roku. Był on wnukiem Ernesta Ludwika von Arnold, który w 1736 roku nabył majątek od Karola Henryka von Tschammer. Około 1800 roku powstaje pałac. W 1818 roku po śmierci wdowy po Erneście Ludwiku von Arnold, Heleny Charlotty, połowa Borowa jest w rękach Carla Sigismunda Ottona von Unruh. Po jego śmierci w 1819 roku całą własność odziedziczyła Joanna Helena Dorothea z domu von Knobelsdorff. W 1834 roku Borów przejął radca prawny Georg von Unruh. Do 1862 roku nowym właścicielem był landrat powiatu kożuchowskiego z rodu von Unruh, po jego śmierci dobra przeszły w ręce rodziny von Zedlitz-Trüschler rezydującej tam do 1945 roku. Pod ich rządami założono nowy park, dobudowano kaplicę i werandę. Ostatnim właścicielem majątku był hrabia Robert von Zedlitz-Trüschler.

Rechenberg (7)

Kreckwitz (3)

Knobelsdorf

Unruhe (3)

Zedlitz-Trutzschler von Falkenstein

Borow k. Kozuchowa

Borow Wielki palac

Borów ok. Kożuchowa, lubuskie

Borów- lubuskie2

PAŁAC- 2013r.

DSC_0099

DSC_0093

DSC_0101

DSC_0111

Zbudowany w drugiej połowie XVIII wieku, przebudowany i poszerzony o przybudówki na początku XX wieku, pałac w pierwotnym założeniu prostokątny, z dobudówkami od strony zachodniej i północnej, murowany, piętrowy. W południowej elewacji frontowej na osi pozorny ryzalit zwieńczony trójkątnym tympanonem. Przed wejściem okazałe schody z kamienną balustradą. Po II wojnie światowej w pałacu mieścił się Ośrodek Szkolenia Traktorzystów. W latach 1961-67 obiekt przejęło Ministerstwo Sprawiedliwości, urządzając w nim więzienie dla kobiet. Od 1967 do 1969 mieściła się szkoła podstawowa. Od 1969 do 1983 roku mieściła się w nim siedziba dyrekcji PGR oraz Dom Rolnika, świetlica, stołówka. W połowie lat 90-tych przeszedł w ręce prywatne. Obecnie pałac jest mocno zaniedbany, znaczne ubytki tynków w fasadach, we wnętrzu pozwalane stropy, brak wyposażenia. Dach w dobrym stanie po gruntownym remoncie.

PAŁAC- 2022r.

FOLWARK-2022R.

BORÓW  WIELKI „GÓRNY”

Pierwsze wzmianki o właścicielach tej części wsi pojawiły się na początku XV wieku, kiedy wymieniono Hansa von Unruh. Z rodem tym Borów Górny związany był do początku XVIII wieku. Albrecht von Unruh(połowa XVI wieku), Kaspar(2 połowa XVII wieku), Gottlob Erdman, który sprzedał majątek Johannowi Ferdynandowi von Globen(1713). W tym długim okresie przedstawiciele rodziny von Unruh władali również częścią dolną wsi. Prawdopodobnie w połowie XVIII wieku nabywcą Borowa Górnego została rodzina von Haugwitz– w 1789 roku władał wsią Kaspar von Haugwitz. W 1804 roku posiadłość zakupił Georg Siegismund von Neumann/właściciel Wiechlic i Dziwiszowej/, którego potomkowie zamieszkiwali Borów do 1945 roku. Ostatnim właścicielem był Wilhelm Siegfrid von Neumann.

Unruh II

Globen von Stampach, hrabiowski

Haugwitz (4)

Borow pow. Kozuchow

Borow- palac

Borów Wielki- dwór, lubuskie2

Borów Wielki-dwór, lubuskie

W  pobliżu pałacu ale w Borowie Wielkim Górnym zespół dworski składający się z dworu, oficyny, budynków gospodarczych oraz parku. Dwór zbudowany w drugiej połowie XVI wieku, za czasów Sigismunda von Unruh, gruntownie przebudowany w XVIII wieku, rozbudowany w 1890 roku, a w latach 1962-63 przekształcony na spichlerz. Murowany, piętrowy, założony na planie prostokąta, z przylegającym od zachodu poprzecznym skrzydłem dobudowanym w 1890 roku. Piwnice i niektóre pomieszczenia parteru posiadają sklepienia kolebkowo-krzyżowe(pozostałości po dworze z XVI wieku). Dach mansardowy z półkolistymi okienkami. W loggii, pomiędzy drzwiami a oknem widoczna podwójna tablica herbowa rodziny von Neumann i von Osterroth z datą 1890 i monogramami „A v N” i „K v O”(Adalbert von Neumann oraz jego żony Katharina von Osterroth). Dwór otoczony parkiem krajobrazowym ze starodrzewiem,  założonym zapewne w XVIII wieku. W parku znajduje się głaz narzutowy z inicjałami CN i datami 1796-1846 zapewne związany z osobą Constantina Neumann. Śladami działalności Constantina Neumann są również zabudowania folwarku wzniesione w latach 1841-1845(stodoły, spichlerze, obory, oficyny i dom ogrodnika). Po 1945 roku w majątku utworzono PGR- podległy Kombinatowi w Borowie Górnym. W 1962 roku dwór został przebudowany na spichlerz- wymiana stropów, likwidacja przewodów kominowych, część powierzchni służyła za mieszkania. Po likwidacji PGR- początek lat 90-tych XX wieku obiekt nadal wykorzystywano do przechowywania zboża(prywatny właściciel), w zabudowaniach folwarku powstała spółka rolnicza. Obecnie dwór- spichlerz nie jest użytkowany i stopniowo popada w ruinę.

 

Borów Wielki Środkowy

Prawdopodobnie na początku XVII wieku z Borowa Wielkiego Górnego wyodrębniono część środkową. W 1625 roku jako właścicieli Borowa Środkowego wymienia się Hansa Friedricha i Kaspara von Unruh. Od nich gospodarstwo zakupił Siegfried von Gladis. Pod koniec XVII wieku właścicielami majątku zostaje rodzina von Gersdorf. W XVIII wieku wymienia się siedzibę rodową, która nie zachowała się. Od połowy XIX wieku do 1945 roku właścicielem była rodzina von Neumann.

Gersdorff (5)

 

 

 

Borów Wielki, lubuskie