PODHORCE

Wieś obecnie położona w rejonie brodzkim obwodu lwowskiego Ukrainy. W II Rzeczypospolitej była siedzibą gminy wiejskiej w powiecie złoczowskim województwa tarnopolskiego. Położona u podnóża góry skąd rozciąga się rozległa równina rzeki Styr. Wieś wzmiankowana w 1440, kiedy król Władysław Warneńczyk nadał prawo własności dóbr Podhorce i Zahorce ich dotychczasowemu dzierżawcy, Januszowi Podhoreckiemu herbu Belina . Sto lat później prawo to potwierdził król Zygmunt I Piotrowi Podhoreckiemu herbu Belina. Posiadali Podhorce do lat 30-tych XVII wieku. W 1627 roku część wsi należała do Jana Dębskiego herbu Radwan . W 1633 roku wieś nabywa Stanisław Koniecpolski herbu Pobóg  (09.02.1591-11.03.1646). Hetman wielki koronny, kasztelan krakowski, od 1637 roku książę Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Jeden z największych wodzów I Rzeczypospolitej oraz jeden z najbogatszych magnatów kresowych. Trzykrotnie żonaty: z Katarzyną Żółkiewską(1615), najmłodszą córką hetmana Stanisława Żółkiewskiego, Krystyną Lubomirską(1619) i Zofią Opalińską(1646). Był panem 170 miast i miasteczek oraz 740 wsi. Jego główną rezydencją były pobliskie Brody, gdzie w 1633 roku wzniósł twierdzę typu holenderskiego. Wzniósł pałac w Warszawie, obecnie Pałac Prezydencki. Zmarł w Brodach prawdopodobnie z powodu niewydolności nerek, choć źródła wskazują na przedawkowanie afrodyzjaku(dopiero co ożenił się z młodziutką 16-letnią Zofią). Po jego śmierci hospodar mołdawski Bazyli Lupu miał rzec: Wy, Polacy, nie wiecie jeszcze coście stracili, ale nie miną dwa, a najdalej trzy lata, kiedy nie tylko wy, ale i całe chrześcijaństwo żałować będzie straty tak wielkiego senatora i hetmana. Słowa te okazały się prorocze. W latach 1637-1641 wzniósł w Podhorcach zamek-pałac w stylu Villa Castello. Po hetmanie Stanisławie Koniecpolskim dobra dziedziczy jego jedyny syn Aleksander, książę(1620-1659), urodzony z drugiej żony, Krystyny Lubomirskiej. Ożeniony z Joanną Barbarą Zamoyską(zm.07.07.1653), z którą miał dwóch synów, Samuela zmarłego po 1661 roku i Stanisława, późniejszego kasztelana krakowskiego. Aleksander Koniecpolski zmarł nagle w Podhorcach dnia 30 marca 1659 roku. Kolejnym dziedzicem majątku zostaje Stanisław Koniecpolski, książę(1643-1682) ożeniony z Eugenią Katarzyną Wiśniowiecką. Większą część swego olbrzymiego majątku zapisał stryjowi, Janowi Aleksandrowi Koniecpolskiemu, staroście Balińskiemu. Miejscowości Brody, Podhorce, Zahorce i Złoczów darował królowi Janowi III Sobieskiemu herbu Janina. Kolejnym dziedzicem Podhorec zostaje najmłodszy syn królewski, Konstanty Władysław Sobieski herbu Janina  (1680-1726). Królewicz oddał Podhorce w dzierżawę Philipowi Dupontowi. Dnia 18.12.1718 roku Konstanty Władysław Sobieski sprzedaje Podhorce Stanisławowi Mateuszowi Rzewuskiemu herbu Krzywda (1662-04.11.1728), żonaty dwukrotnie z Dorotą z Cetnerów  oraz z Ludwiką Kunicką. Po nim Podhorce dziedziczy syn, Wacław Piotr Rzewuski(29.10.1706-27.10.1779), ożeniony z Anną Lubomirską. Miał z nią trzech synów: Stanisława Ferdynanda, Józefa i Seweryna. Po bezdzietnej śmierci jego brata Seweryna dziedziczy Olesko. W Podhorcach tworzy jedną z najświetniejszych scen prywatnych teatralnych w Europie. Po Wacławie Podhorce i Olesko odziedziczył jego najmłodszy syn Seweryn Rzewuski(13.03.1743-11.12.1811), ożeniony z kuzynką Konstancją Lubomirską. Po jego śmierci dobra dziedziczy wdowa. W 1826 roku nastąpił podział dóbr pomiędzy synów Seweryna Rzewuskiego. Podhorce otrzymał Wacław Rzewuski(1784-1831), żonaty z Rozalią z Lubomirskich(1788-1865), której matka Rozalia z Chodkiewiczów została zgilotynowana w Paryżu w 1794 roku. Wacław Rzewuski, znany jako Emir Tadż ul-Fahr, bohater romantycznych opowieści, legend, aby zmyć ciążącą mu na sumieniu hańbę ojca targowiczanina, wziął udział w powstaniu listopadowym i w nigdy nie wyjaśnionych okolicznościach zginąć miał w bitwie pod Daszowem. Pozostawił córkę, Kalikstę, wydaną za Onorato Caetani księcia de Teano, oraz trzech synów: Stanisława, również powstańca 1831 roku, zmarłego młodo, Leona i Witolda, który wstąpił do wojska carskiego by ratować dobra rodzinne przed konfiskatą i zginął na Kaukazie. Podhorce odziedziczył Leon Rzewuski(1808-1869), brał udział w powstaniu 1831 roku jako adiutant Chłopickiego walcząc pod Grochowem. Po powstaniu osiadł w Podhorcach. Z małżeństwa z Taidą Małachowską nie miał dzieci. W 1865 roku sprzedaje Podhorce księciu Władysławowi Sanguszce(20.09.1803-15.06.1870) . Sanguszkowie herbu Pogoń Litewska  to magnacki ród książęcy(kniaziowski) pochodzący od Fiodora, syna Olgierda Giedyminowicza, wielkiego księcia litewskiego, syna wielkiego księcia litewskiego Gedymina. Twórcą potęgi rodu był Paweł Karol Sanguszko(1680-1759). Pierwotnie dobra Sanguszków znajdowały się na Wołyniu- Ratno, Kamień Koszyrski, Kowel, Sławuta, później na Podolu- Satanów oraz w Małopolsce- Lubartów, Tarnów. Na przełomie XV i XVI wieku ród podzielił się na dwie gałęzie: linię koszyrsko-niesuchoiżką wymarłą w XVI wieku(1591) i XVII wieku(1653) oraz linię kowelską zapoczątkowaną przez księcia Michała, istniejącą po dziś dzień. Władysław Sanguszko w 1867 roku przekazuje Podhorce synowi, księciu Eustachemu Stanisławowi(1842-1903)żonatemu z Konstancją hrabianką Zamoyską. Po nim dobra dziedziczy jego syn książę Roman Władysław Stanisław Andrzej Sanguszko(06.07.1901-26.09.1984). Był trzykrotnie żonaty. Pierwszy raz w 1937 roku z Wandą Heleną Zawadil-Turzańską(17.11.1894-17.12.1937), z którą miał jedynego syna Piotra Antoniego. Drugi raz w 1945 roku ożenił się z Germaine Lucie Burchardt(02.03.1896-15.12.1966). Trzecią żoną od 1971 roku była Genevieve Paula Gyard(10.10.1919),  z którą się rozwiódł. Syn księcia Romana, książę Piotr Antoni Samuel Sanguszko(02.10.1937-29.11.1989), żonaty z markizą Marie Claude des Roys d`Eschandelys herbu własnego(09.05.1939-) miał jedynego syna, księcia Pawła Franciszka Romana Sanguszkę(16.01.1973), ożenionego z Severine Ialongo. Z tego związku w 2010 roku urodziła się córka księżniczka Olimpia Sanguszko. Zamek-pałac przetrwał okres pierwszej wojny światowej. W tym czasie część zbiorów trafiła do Gumnisk pod Tarnowem, dzięki czemu część zbiorów z zamku jest obecnie prezentowanych w Muzeum w Tarnowie. Część zbiorów książę Roman wywiózł do Brazylii, część znalazło się we Lwowskiej Galerii Obrazów. Duże zniszczenia przyniosła II wojna światowa. Przez jakiś czas po 1945 roku zamek stał opuszczony i nieużytkowany. W latach 50-tych wyremontowany z adaptacją na szpital gruźliczy. Spłonął 1956 roku. Obecnie stanowi filię Lwowskiej Galerii Obrazów i trwa w nim remont.

W skład zespołu zamkowego wchodzi kościół pod wezwaniem św. Józefa i Podniesienia Krzyża Św. Wzniesiony staraniem Wacława Rzewuskiego. Budowę świątyni rozpoczęto w 1752 roku a zakończono w 1766 roku. Obecnie remontowany z przekształceniem na cerkiew.