ŁYSINY /Lissen/

Wieś położona w gminie Wschowa powiatu wschowskiego. Po raz pierwszy wzmiankowana w 1438 roku(Lissiny). Później wielokrotnie: w 1439-Lyschina, w 1444-Lyschyna, Lyszina, Lyszny, w 1447-Lissina, w 1448-Lisschina, w 1495- Lyssyna, w 1510- Lyszyna, Lissyna, w 1529- Almanica Lyssyna, w 1566- Linszen. W 1438 roku była wsią rycerską, należącą do rodu Kromno. W 1444 wymieniony Jan Kromno. W 1448 była własnością Georga von Aulock. Po nim dobra dziedziczy wdowa Eufemia, zamężna w 1495 roku za Piotrem Irzykowskim. Jemu to przekazała prawa do spadku po zmarłym mężu Georgu, które to Piotr Irzykowski sprzedał Kasprowi Hermanowi. W 1496 roku Eufemia unieważnia przekazanie spadku na rzecz Piotra Irzykowskiego. W tym samym roku część wsi otrzymują krewni Georga von Aulock: Mikołaj i Piotr Tos(Tasse, Thos, Tasche, późniejsi von Seherr-Thoss), którzy sprzedają część wsi należącą do Piotra Spławskiego herbu Leliwa, Kasprowi Krakwiczowi Drzewieckiemu. W 1497 roku Piotr Spławski zamienia swoje dobra w Łysinach, Wygnańczycach oraz Tylewicach z Piotrem Łodzia-Opalińskim z Opalenicy na inną wieś. W 1508 roku kończy się spór Piotra, Łukasza, Sebastiana Jana i Macieja Opalińskich z braćmi Mikołajem i Piotrem Tos. Następuje podział majątku- dwór w Łysinach otrzymują Opalińscy, dwór w Wygnańczycach otrzymują Tosowie. Część gruntów z młynami należy do rodu von Rechenberg. W 1564 roku 2/3 wsi należy do Andrzeja Opalińskiego, 1/3 do Joachima Tosa. W 1699 roku Katarzyna Opalińska herbu Łodzia(*13.10.1680-+19.03.1743), żona króla Stanisława Leszczyńskiego sprzedaje za 276 tys. złotych polskich Hetmanice, Lgiń, Nową Wieś, Łysiny, Tylewice i Puter Aleksandrowi Andrzejowi Radomickiemu herbu Kotwicz. W XVIII wieku znajdował się tu majątek zastępcy sędziego wschowskiego Tomasza Wierusz-Kowalskiego. Jego córka Estera poślubiła dnia 11.09.1780 roku w kościółku w Wełnie autora polskiego hymnu narodowego Józefa Wybickiego. Estera córka Tomasza i Konstancji z Kałaczkowskich była drugą żoną Wybickiego. Pierwsza Kunegunda Drwęska zmarła w 1775 roku. W małym dworze w Łysinach zapewne kilkakrotnie przebywał Wybicki gdyż po ślubie z Esterą wszedł w posiadanie tutejszego majątku. Nie przebywał tu jednak na stałe, bo dom rodzinny znajdował się w Będominie a później w Manieczkach koło Śremu gdzie mieszkali razem już w 1781 roku. Wybicki zmarł 19.03.1822 roku i pochowany został na cmentarzu w Brodnicy koło Śremu. W XIX wieku mowa o Łysinach Wielkich(Dużych) i Małych. W 1841 roku majątek w Łysinach Wielkich i Małych należał do rodziny Goebel.

ŁYSINY WIELKIE(DUŻE)

W 1845 roku Łysiny Wielkie posiadał Kalixt Kęszycki, do którego należał majątek w Tylewicach Wielkich i Nowej Wsi. W 1846 roku jako właściciel wymieniony niejaki Joneman, prawd. dzierżawca, późniejszy właściciel Łysin Małych. W 1870 roku dobra są w posiadaniu Nimfy Kęszyckiej, która w latach  1866-67 była fundatorką miejscowego kościoła. W 1877 roku majątek w Łysinach Wielkich  obejmował 954ha i należał do E. Kęszyckiego a w 1896 roku(843ha) należał do Henryka Kęszyckiego(Heinrich von Kęszcki), dowódcy szwadronu w Poczdamie. Jego majątek w 1905 roku obejmował 486ha i był dzierżawiony przez Roberta Sieg. W 1907(588ha) i 1913(589ha)majątek należał do Mathiasa Szumskiego.

ZESPÓŁ DWORSKI- „GROSS LISSEN”

W północno-zachodniej części wsi resztki zespołu dworskiego, na który składa się: dwór, budynki gospodarcze oraz park krajobrazowy.

ŁYSINY MAŁE

W 1845 roku majątek należał do wdowa Gebel, wzmiankowana jako właścicielka(Gӧbel, Gebel) w spisie majątków w 1857 roku. W 1846 roku majątek posiadała rodzina Mielęckich, prawd. dzierżawca. W 1870 roku Łysiny Małe o areale 188ha należały do rodziny Jonemann. W 1877 roku właścicielem był Wilhelm Max Caspar z Wygnańczyc, którego majątek obejmował  188ha(1877) i 248,03ha(1896). W 1905majątek obejmował 115,60ha i należał do porucznika Maxa Caspar`a. W 1907 roku dobra posiadało państwo i było w dzierżawie u Maxa Caspara a majątek obejmował 249ha gruntów. W 1913(249ha)   roku majątek należący do państwa dzierżawił porucznik Max Caspar.

ZESPÓŁ DWORSKI- „Klein Lissen”

Po założeniu zachował się parterowy dwór z użytkowym poddaszem, kryty dachem naczółkowym, podpiwniczony.

lysiny-1933-lubuskie