GARBICZ /Görbitsch/

Wieś położona w gminie Torzym, w powiecie sulęcińskim początkami sięgającymi wczesnego średniowiecza. Najstarszym zabytkiem z tego okresu są pozostałości grodu z ok. VII-VIII wieku. Grodzisko położone jest między Jeziorem Wielkim i Jeziorem Pniewy. Od strony południowej i północnej dobrze zachowały się wały i sucha fosa. Od strony zachodniej i wschodniej gród wykorzystywał właściwości obronne naturalnego ukształtowania terenu. Według niektórych źródeł pierwsza wzmianka o Garbiczu pochodzi z 1375 roku, kiedy wymieniany jest przy okazji otrzymania praw miejskich przez Torzym oraz w roku w którym powstała słynna Księga Ziemska Karola IV. Według innych źródeł pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1458 roku. Jest wtedy w posiadaniu Hansa von Winning. Otrzymał te ziemie w lenno od księcia Fryderyka II, który odkupił te ziemie od Hansa von Lossow. Hans von Winning pojawia się jeszcze na kartach historii w 1463 roku. W 1492 roku mowa jest o Balzerze von Winning, synu Martinusa, który zamieszkuje na terenie wsi od 1491 roku. W 1499 roku mowa jest o Balzerze i Hansie von Winning. W 1501 roku Balzer von Winnig sprzedaje swoją część Balzerowi von Buntsch z Bobrówka. W 1508 roku wymieniony jest Hans von Buntsch, kuzyn Balzera. Posiadali dobra do 1571 roku. W 1518 roku dobra posiada Wolfgang von Newendorf, syn Melchiora. W 1554 i 1565 roku własność Wolfganga(Wolfa) von Newendorf. Po jego śmierci majątek odziedziczyli jego synowie: Melchior, Wolf i Heinrich von Newendorf. Melchior zmarł po 1580 roku. Jego nieletni syn współwłaściciel wsi z braćmi ojca wymieniony w 1598 roku. Od roku 1540 do 1700 roku część wsi w posiadaniu  rodziny von Kettwick. W roku 1767 dobra w Garbiczu należały do Adolfa Bernharda von Selchow i jego żony Charlotty Elżbiety, z domu von Rüsselmann. Po jego śmierci w 1777 roku majątek przechodzi w ręce wdowy, od której w 1801 roku miał za sumę 75.000 talarów zakupić książęcy doradca wojenno-majątkowy Samuel von Winterfeld, a od niego w roku 1807 za 130.000 talarów, rotmistrz von Holwede/Die Neumark- Jahrbuch des Vereins fur Geschichte der Neumark- Heft 11- Landsberg/Warthe/ 1936/. Według innych źródeł baronowa von Lamotte, z domu von Risselmann w 1802 roku sprzedała majątek Friedrichowi von Rathenow za sumę 75.000 talarów/Rocznik Lubuski, Tom XXVII, Cz.I, Zielona Góra, str. 106/. Według kolejnej wersji pod koniec XVIII wieku Garbicz należał do baronów von Lamotte. W 1802 roku baronowa von Lamotte z domu von Risselmann sprzedała dobra Heinrichowi Ferdynandowi von Winterfeld. Jednakże rok później za kwotę 40.000 talarów w ramach kurateli nad wdową przejął je Heinrich von Risselmann. W roku 1819 wieś z majątkiem od wdowy von Winterfeld nabywa generał porucznik Friedrich Wilhelm Leopold von Gaudy, po śmierci w roku 1823 pochowany na cmentarzu rodowym w obrębie parku. Od 1827 roku do 1945 roku w rękach rodu von Risselmann. Ostatnim właścicielem był Elhard von Risselmann, bliski przyjaciel generalnego gubernatora GG Hansa Franka. Dzięki tej przyjaźni w pałacu w Garbiczu przechowywane były zrabowane z Warszawy zbiory z bibliotek, w tym archiwum Zamoyskich, pergaminy królewskie i inne skarby piśmiennictwa polskiego. Znaleziono tam również archiwum Hansa Franka ściągnięte tu z bombardowanego Berlina, zawierające korespondencję, przemówienia Franka i wszelkie inne dowody jego działalności. Wspomnienia o ratowaniu zbiorów Profesora Bohdana Korzeniewskiego, teatrologa i reżysera zostały zamieszczone w jego książce „Książki i ludzie” s. 147-149 .

Garbicz pow. Rzepin - pałac

garbicz-1-1

PAŁAC

Pałac zbudowany w końcu XVIII wieku w stylu klasycystycznym, powiększony o przybudówki około połowy XIX wieku. Murowany, piętrowy, podpiwniczony, na planie prostokąta, z przybudówkami przy węższych bokach. Położony w krajobrazowym parku z XVIII-XIX wieku. Oryginalny układ wnętrza przekształcony w latach 90-tych XX wieku. Z oryginalnego wyposażenia pozostała klatka schodowa z lat 20-tych XX wieku oraz ceramiczny portal w sieni. W pałacu znajdowała się cenna kolekcja malarstwa, mebli oraz porcelany. Po 1945 roku w pałacu znajdowały się biura PGR. Od końca lat 90-tych w rękach prywatnych zamieniony na hotel z restauracją i centrum konferencyjne z zatarciem oryginalnego układu wnętrz.

Rodzina von Gaudy

W latach 1819-1825 właścicielem Garbicza była rodzina von Gaudy. Fryderyk Wilhelm Leopold Freiherr von Gaudy urodził się w 28 kwietnia 1765 roku w majątku Dothen/obecnie Donskoje- obwód kaliningradzki/ w powiecie ziemskim Heiligenbeil. Pochodził ze szkockiego szlacheckiego rodu, którego odłam wiernie służył pruskim monarchom. W roku 1783 został chorążym, w 1794 kapitanem, w 1799 majorem, w 1809 komendantem batalionu grenadierów, w 1809 pułkownikiem, następnie generałem majorem. Po narodzeniu syna w 1800 roku, służył między innymi we Frankfurcie n/Odrą, na wyspie Uznam, we Wrocławiu, Dreźnie, Merserburgu. Mając 45 lat zostaje w roku 1810 guwernerem syna Fryderyka Wilhelma III i jego żony Luizy- następcy trony Fryderyka Wilhelma. Miał ogromny wpływ na wychowanie księcia, późniejszego króla Fryderyka Wilhelma IV, oraz jego brata, późniejszego króla, a w końcu cesarza Wilhelma I. W roku 1813 został militarnym gubernatorem Śląska, w 1814 generalnym gubernatorem Saksonii, w 1815 prezesem podziałowej komisji w Dreźnie i pierwszym komendantem Gdańska. W 1817 roku otrzymuje awans na generała lejtnanta. Służbę zakończył w roku 1818 i w następnym zakupił Garbicz. W 1820 roku ożenił się ponownie. Zmarł w wieku 58 lat, 21 września 1823 roku w Garbiczu i tu został pochowany. Pomnik nagrobny generała w pałacowym parku był zaliczany do zabytków sztuki już w 1913 roku. Po II wojnie światowej pomnik został całkowicie zniszczony. Syn z drugiego małżeństwa- Friedrich von Gaudy zrobił później karierę wojskową. W 1866 roku został podpułkownikiem w Cesarskim Honorowym Regimencie Grenadierów w Berlinie. Jego córka Alice von Gaudy została pisarką i poetką.
Najbardziej znanym z rodu von Gaudy był najstarszy syn generała, Franz Bernhard Heinrich Wilhelm von Gaudy/1800-1840/, bliski przyjaciel z czasów dzieciństwa króla Fryderyka Wilhelma IV. Wychowywał się w rodzinie, w której mówiło się wyłącznie po francusku. Jego matka, z domu hrabianka von Schmettow, wychowała go zgodnie z zasadami Jana Jakuba Rousseau. Po zrezygnowaniu z kariery wojskowej i dzięki finansowemu wsparciu dworu, mógł całkowicie poświęcić się swoim zamiłowaniom literackim. Zasłynął jako poeta, felietonista, nowelista i tłumacz literatury.

garbicz-1909-lubuskie